Rupia (roślina)

Rupia
Ilustracja
Rupia morska i Ruppia cirrhosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

rupiowate

Rodzaj

rupia

Nazwa systematyczna
Ruppia L.
Sp. Pl. 127. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Ruppia maritima L.)[3]

Synonimy
  • Bucafer Adans.
  • Buccaferrea P.Micheli ex Petagna
  • Dzieduszyckia Rehmann[4]
Owoce Ruppia polycarpa

Rupia (Ruppia L.) – jedyny rodzaj roślin z rodziny rupiowatych (Ruppiaceae). Obejmuje 8[5]–11[6] gatunków. Występują one na całym świecie[4], przy czym jedynym przedstawicielem rodzaju we florze Polski jest rupia morska R. maritima[7]. Są to rośliny wodne rosnące w wodach zasolonych[5].

Nazwa rodzajowa i rodziny utworzona została od nazwiska niemieckiego botanika – Heinricha Bernharda Ruppa (1688–1719)[5].

Zasięg geograficzny

Przedstawiciele rodzaju rupia występują na wszystkich kontynentach. Jedynymi regionami niezasiedlonymi przez te rośliny są wyspy środkowego Atlantyku, Mongolia, Papua-Nowa Gwinea, wyspy południowo-środkowego Pacyfiku i Antarktyda kontynentalna[4].

Morfologia i biologia

Rupia morska
Pokrój
Rośliny zielne, monopodialne[2], z kłączem smukłym, zwykle rozgałęzionym. Pędy walcowate, zwężające się, wydłużone lub krótkie[8]. Korzenie nieliczne, włókniste[5].
Liście
Ulistnienie naprzemianległe, skrętoległe, ale często liście osadzone niemal naprzeciwlegle[5]. Liście siedzące, wstęgowate, z pojedynczą ale wyraźną wiązką przewodzącą[2], całobrzegie w dolnej części, drobnoząbkowane w górnej. Przylistki przylegające do nasady liścia i pochwy liściowej. Pochwy liściowe krótko uszkowate, pozbawione języczka[8][5].
Kwiaty
Obupłciowe, małe, pozbawione okwiatu, zebrane w kilkukwiatowe kłosy wyrastające na szypułach. Pręciki dwa z siedzącymi główkami. Słupki cztery lub więcej, wolne, jednozalążkowe, siedzące. Znamiona słupków siedzące[8].
Owoce
Niesymetryczne pestkowce. Nasiona pozbawione bielma[8].

Biologia i ekologia

Rośliny wieloletnie lub jednoroczne, zasiedlające słonawe, brachiczne lub bardzo słone wody[8], rzadziej słodkie[5].

Kwiaty są zarówno zapylane pod powierzchnią wody jak i za pośrednictwem wiatru. Ziarna pyłku mają kształt litery V i splatają się w łańcuszki[9].

Systematyka

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rupia Ruppia to jedyny rodzaj z rodziny rupiowatych Ruppiaceae w obrębie rzędu żabieńcowców Alismatales należących do kladu jednoliściennych. W obrębie rzędu stanowią grupę siostrzaną dla bałwanicowatych Cymodoceaceae, przy czym odrębność obu taksonów w randze rodziny bywa kwestionowana[2].

Pozycja filogenetyczna rodziny w obrębie rzędu[2]:

żabieńcowce

obrazkowate Araceae




kosatkowate Tofieldiaceae






żabiściekowate Hydrocharitaceae



łączniowate Butomaceae




żabieńcowate Alismataceae





bagnicowate Scheuchzeriaceae




onowodkowate Aponogetonaceae




świbkowate Juncaginaceae




Maundiaceae





posydoniowate Posidoniaceae




rupiowate Ruppiaceae



bałwanicowate Cymodoceaceae






zosterowate Zosteraceae



rdestnicowate Potamogetonaceae











Wykaz gatunków[6]
  • Ruppia bicarpa Yu Ito & Muasya
  • Ruppia brevipedunculata Shuo Yu & Hartog
  • Ruppia cirrhosa (Petagna) Grande
  • Ruppia didyma Sw. ex Wikstr.
  • Ruppia drepanensis Tineo
  • Ruppia filifolia (Phil.) Skottsb.
  • Ruppia maritima L. – rupia morska
  • Ruppia megacarpa R.Mason
  • Ruppia polycarpa R.Mason
  • Ruppia sinensis Shuo Yu & Hartog
  • Ruppia tuberosa J.S.Davis & Toml.

Zagrożenie i ochrona

Z wyjątkiem Ruppia didyma i Ruppia drepanensis wszystkie gatunki rupii są ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem LC (mniejszej troski)[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ Ruppia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2010-06-25]. (ang.).
  4. ↑ a b c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 130. ISBN 978-1842466346.
  6. ↑ a b Ruppia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-23].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 158, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ a b c d e Youhao Guo, Robert R. Haynes i C. Barre Hellquist: Flora of China. Vol. 23: Ruppiaceae. [dostęp 2011-02-07].
  9. ↑ Rośliny kwiatowe. [T.] 2, Warszawa: "Muza", 1998, s. 350-351, ISBN 83-7079-779-2, OCLC 830208478.
  10. ↑ IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. [dostęp 2011-02-07].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Ruppia polycarpa (7596989250).jpg
Autor: Kevin Thiele from Perth, Australia, Licencja: CC BY 2.0
KRT4615
489 Ruppia brachypus, Ruppia spiralis, Ruppia rostellata.jpg

A. Ruppia maritima L. var. maritima
B. Ruppia maritima L. var. brevirostris
C. Ruppia cirrhosa (Petagna) Grande

Original Description
A. Hårnate, Ruppia rostellata Koch.
B. Smånate, Ruppia brachypus I. Gay.
C. Skruvnate, Ruppia spiralis Dum.
Starr 040410-0253 Ruppia maritima.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Ruppia maritima (in anchialine pond). Location: Maui, LaPerouse