Ryby pancerne

Ryby pancerne
Placodermi
McCoy, 1848
Ilustracja
Dunkleosteus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

tkankowce właściwe

Nadtyp

wtórouste

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ryby pancerne

Ryby pancerne, tarczowce, plakodermy[1] (Placodermi) – gromada kopalnych ryb.

Żyły od późnego syluru do samego końca dewonu (od 420 do 360 milionów lat temu). Razem z rybami fałdopłetwymi zaliczane do najstarszych reprezentantów ryb. Miały chrzęstny szkielet osiowy oraz strunę grzbietową. Głowę oraz większą część tułowia osłaniał silny pancerz złożony z dużych płyt (stąd pochodzi ich nazwa). Płyty, które otaczały otwór gębowy, były uzbrojone w duże i ostre zęby, które jednak nie były homologiczne z zębami kręgowców. Specyficzną cechą tej grupy zwierząt był staw łączący czaszkę z pancerzem tułowia. Były to zazwyczaj ryby przydenne, o grzbietobrzusznie spłaszczonym ciele[2]. Są też dowody, że przynajmniej część dewońskich plakoderm była już żyworodna, co było ewolucyjnym zabezpieczeniem przed niebezpiecznym okresem rozwoju zarodkowego[3].

Z analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Brazeau (2009), Davisa, Finarelliego i Coatesa (2012), Zhu i współpracowników (2013), Dupreta i współpracowników (2014) oraz Longa i współpracowników (2015) wynika, że ryby pancerne nie stanowią kladu, lecz stanowią one grad ewolucyjny obejmujący przodków kladu, do którego należą fałdopłetwe oraz ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe;[4][5][6][7][8] natomiast z analizy Kinga i współpracowników (2017) wynika, że ryby pancerne są grupą monofiletyczną[9].

Klasyfikacja

  • Gromada PLACODERMI
    • Rząd Acanthothoraci
    • Rząd Antiarchi
    • Rząd Arthrodira
    • Rząd Brindabellaspida
    • Rząd Petalichthyida
    • Rząd Phyllolepida
    • Rząd Ptyctodontida
    • Rząd Rhenanida

Przypisy

  1. ↑ Nazwy „tarczowce” i „plakodermy” stosowane są również dla skorupiaków z rzędu przekopnic (Notostraca).
  2. ↑ Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 265. ISBN 978-83-01-16678-6.
  3. ↑ Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 269. ISBN 978-83-01-16678-6.
  4. ↑ Martin D. Brazeau. The braincase and jaws of a Devonian ‘acanthodian’ and modern gnathostome origins. „Nature”. 457 (7227), s. 305–308, 2009. DOI: 10.1038/nature07436 (ang.). 
  5. ↑ Samuel P. Davis, John A. Finarelli i Michael I. Coates. Acanthodes and shark-like conditions in the last common ancestor of modern gnathostomes. „Nature”. 486 (7402), s. 247–251, 2012. DOI: 10.1038/nature11080 (ang.). 
  6. ↑ Min Zhu, Xiaobo Yu, Per Erik Ahlberg, Brian Choo, Jing Lu, Tuo Qiao, Qingming Qu, Wenjin Zhao, Liantao Jia, Henning Blom i You’an Zhu. A Silurian placoderm with osteichthyan-like marginal jaw bones. „Nature”. 502 (7470), s. 188–193, 2013. DOI: 10.1038/nature12617 (ang.). 
  7. ↑ Vincent Dupret, Sophie Sanchez, Daniel Goujet, Paul Tafforeau i Per E. Ahlberg. A primitive placoderm sheds light on the origin of the jawed vertebrate face. „Nature”. 507 (7493), s. 500–503, 2014. DOI: 10.1038/nature12980 (ang.). 
  8. ↑ John A. Long, Elga Mark-Kurik, Zerina Johanson, Michael S. Y. Lee, Gavin C. Young, Zhu Min, Per E. Ahlberg, Michael Newman, Roger Jones, Jan den Blaauwen, Brian Choo i Kate Trinajstic. Copulation in antiarch placoderms and the origin of gnathostome internal fertilization. „Nature”. 517 (7533), s. 196–199, 2015. DOI: 10.1038/nature13825 (ang.). 
  9. ↑ Benedict King, Tuo Qiao, Michael S. Y. Lee, Min Zhu i John A. Long. Bayesian Morphological Clock Methods Resurrect Placoderm Monophyly and Reveal Rapid Early Evolution in Jawed Vertebrates. „Systematic Biology”. 66 (4), s. 499–516, 2017. DOI: 10.1093/sysbio/syw107 (ang.). 

Linki zewnętrzne

Paleontologia
Geochronologia
Wymarłe zwierzęta
Rośliny kopalne
Pojęcia

Dimetrodon BW.jpg

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Dimetrodon BW.jpg
Autor: Nobu Tamura (http://spinops.blogspot.com), Licencja: CC BY 2.5
Dimetrodon limbatus, pencil drawing