Ryft Zachodnioantarktyczny

Mapa podłoża skalnego Antarktydy: u podnóża Gór Transantarktycznych znajduje się rozległa dolina ryftowa
Schematyczny przekrój geologiczny

Ryft Zachodnioantarktyczny (ang. West Antarctic Rift) – ryft kontynentalny na Antarktydzie Zachodniej.

Jest to rozległa, przypuszczalnie aktywna geologicznie dolina ryftowa. Jej rozmiary są porównywalne z Ryftem Wschodnioafrykańskim. Ryft obejmuje część ukrytą pod lądolodem Antarktydy Zachodniej oraz obszar Morza Rossa pokrytego przez Lodowiec Szelfowy Rossa; łącznie mniej niż 2% obszaru doliny ryftowej jest widoczne ponad lodowcami. W obrębie Ryftu Zachodnioantarktycznego znajdują się znaczne obniżenia podłoża skalnego kontynentu, takie jak Rów Bentleya sięgający 2496 m p.p.m., gdzie litosfera jest najcieńsza (21 km). To wskazuje na znaczną ekstensję; główna faza rozszerzania się ryftu miała miejsce pomiędzy kredą a środkowym kenozoikiem[1], później ekstensja miała miejsce w obrębie Rowu Bentleya i ryftu Terror w Morzu Rossa. Obniżone prędkości fal sejsmicznych wskazują na występowanie podwyższonych temperatur płaszcza pod pobliskim wulkanem Mount Sidley, ale także w obrębie samego Ryftu Zachodnioantarktycznego, pod Rowem Bentleya. Jednocześnie badania nie wykazały trzęsień ziemi w tym obszarze, co sugeruje, że proces ryftowy ustał w niedawnej przeszłości geologicznej (zapewne w neogenie)[2].

Południową granicę doliny ryftowej wyznaczają Góry Transantarktyczne, będące wyniesioną krawędzią rowu tektonicznego[3][4]. Góry te przecinają głębokie uskoki prostopadłe do krawędzi ryftu, takie jak doliny Lodowca Byrda i Lodowca Beardmore’a[3]. Na północną krawędź strefy ryftowej, położoną w obrębie Ziemi Marii Byrd, nakłada się prowincja wulkaniczna związana zapewne z istnieniem plamy gorąca, aktywna od ok. 30 milionów lat. Strumień ciepła z głębi Ziemi, podwyższony w obrębie doliny ryftowej, może mieć wpływ na wysokie tempo ruchu lodowców w tym regionie, aczkolwiek współcześnie raczej nie występuje tam wulkanizm[1].

Przypisy

  1. ↑ a b J. Paul Winberry, Sridhar Anandakrishnan. Crustal structure of the West Antarctic rift system and Marie Byrd Land hotspot. „Geology”. 32 (11). DOI: 10.1130/G20768.1. 
  2. ↑ Diana Luz: The geography of Antarctica's underside (ang.). Phys.org, 2015-12-08. [dostęp 2015-12-08].
  3. ↑ a b Paul G. Fitzgerald. The Transantarctic Mountains of southern Victoria Land: The application of apatite fission track analysis to a rift shoulder uplift. „Tectonics”. 11 (3), s. 634-662, 1992. DOI: 10.1029/91TC02495. 
  4. ↑ Robert W. Bialas, W. Roger Buck, Michael Studinger, Paul G. Fitzgerald. Plateau collapse model for the Transantarctic Mountains–West Antarctic Rift System: Insights from numerical experiments. „Geology”. 35 (8), 2007. DOI: 10.1130/G23825A.1 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

West Antarctic Rift and The Transantarctic Mountains.png
Autor: Ladam26, Licencja: CC BY-SA 3.0
West Antarctic Rift and The Transantarctic Mountains
AA bedrock bedmap2.4960.tif
The topography of the bedrock under the Antarctic ice sheet is critical to understanding the dynamic motion of the ice sheet, its thickness and its influence on the surrounding ocean and global climate. In 2001, the British Antarctic Survey (BAS) released a map of the bed under the Antarctic Ice Sheet and the seabed extending out on to the continental shelf derived from data collected by an international consortium of scientists over the prior fifty years. The resulting dataset was called BEDMAP (or BEDMAP1).

In 2013, BAS released an update of the topographic dataset called BEDMAP2 that incorporates twenty-five million measurements taken over the past two decades from the ground, air and space. This animation compares the new BEDMAP2 dataset to the original BEDMAP1 dataset

Source http://svs.gsfc.nasa.gov/cgi-bin/details.cgi?aid=4060