Ryjówka

Ryjówka
Sorex[1]
Linnaeus, 1758[2]
Ilustracja
Przedstawiciel plemienia – ryjówka malutka (Sorex minutus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

owadożery

Rodzina

ryjówkowate

Podrodzina

ryjówki

Plemię

ryjówki

Rodzaj

ryjówka

Typ nomenklatoryczny

Sorex araneus Linnaeus, 1758

Gatunki

zobacz opis w tekście

Ryjówka[16] (Sorex) – rodzaj owadożernego ssaka z podrodziny ryjówek (Soricinae) w obrębie rodziny ryjówkowatych (Soricidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[17][18][19].

Charakterystyka

Długość ciała (bez ogona) 30–101 mm, długość ogona 17–80 mm, długość ucha 5–17 mm, długość tylnej stopy 5,5–23 mm; masa ciała 1,4–21,5 g[18]. Charakteryzują się wydłużonym pyskiem, małymi, często niewidocznymi uszami, długim ogonem oraz obecnością gruczołów zapachowych. Żywią się głównie owadami. Posiada 32 zęby o zabarwieniu od słomkowożółtego do brunatnoczarnego. U niektórych gatunków stwierdzono wykorzystywanie ultradźwięków do echolokacji.

Wzór zębowyICPM
32=3133
2013

Systematyka

Etymologia

  • Sorex: łac. sorex, soricis „ryjówka”, od gr. ὑραξ hurax, ὑρακος hurakos „ryjówka”[20].
  • Musaraneus: łac. mus, muris „mysz”, od gr. μυς mus, μυος muos „mysz”; aranea „pająk”[21]. Gatunek typowy: Musaraneus araneus Linnaeus, 1758.
  • Oxyrhin: gr. οξυς oxus „ostry, spiczasty”; ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”[22]. Gatunek typowy: Sorex tetragonurus Hermann, 1780 (= Sorex araneus Linnaeus, 1758).
  • Corsira: etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej, możliwe że anagram ang. corsair „pirat, korsarz”[23]. Gatunek typowy: Sorex araneus Linnaeus, 1758.
  • Otisorex: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[24]. Gatunek typowy: Otisorex platyrhinus De Kay, 1842 (= Sorex cinereus Kerr, 1792).
  • Hydrogale: gr. ὑδρο- hudro- „wodny”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”; γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”[25]. Gatunek typowy: Sorex fimbripes Bachman, 1837 (= Sorex cinereus Kerr, 1792); młodszy homonim Hydrogale Kaup, 1829 (Soricidae).
  • Neosorex: gr. νεω neo „pływać” (por. gr. νεος neos „nowy”); rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[26]. Gatunek typowy: Neosorex navigator S.F. Baird, 1858.
  • Microsorex: gr. μικρος mikros „mały”; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758[27]. Gatunek typowy: Sorex hoyi S.F. Baird, 1857.
  • Atophyrax: gr. ατοπος atopos „nietypowy, anormalny”; ὑραξ hurax, ὑρακος „ryjówka”[28]. Gatunek typowy: Atophyrax bendirii Merriam, 1884.
  • Homalurus: rg. όμαλός omalos „równy, płaski”; ουρα oura „ogon”[29]. Gatunek typowy: Sorex alpinus Schinz, 1837.
  • Soricidus: łac. sorex, soricis „ryjówka”, od gr. ὑραξ hurax, ὑρακος „ryjówka”[30]. Gatunek typowy: Soricidus monsvairani Altobello, 1927 (= Sorex samniticus Altobello, 1926).
  • Eurosorex: łac. euros „wschodni”[31]; rodzaj Sorex Linnaeus, 1758. Gatunek typowy: Sorex buchariensis Ognev, 1922.
  • Ognevia: Siergiej Ogniow (1886-1951), rosyjski zoolog i przyrodnik[14]. Gatunek typowy: Sorex mirabilis Ognev, 1937.
  • Stroganovia: Siergiej Uljanowicz Stroganow (1904–1960), rosyjski teriolog[15]. Gatunek typowy: Sorex daphaenodon O. Thomas, 1907.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[17][16]:

  • Sorex alpinus Schinz, 1837 – ryjówka górska
  • Sorex mirabilis Ognev, 1937 – ryjówka ussuryjska
  • Sorex excelsus G.M. Allen, 1923 – ryjówka wyżynna
  • Sorex cylindricauda Milne-Edwards, 1872 – ryjówka prążkogrzbieta
  • Sorex bedfordiae O. Thomas, 1911 – ryjówka pręgowana
  • Sorex raddei Satunin, 1895 – ryjówka skalna
  • Sorex roboratus Hollister, 1913 – ryjówka płaskogłowa
  • Sorex minutissimus E.A.W. Zimmermann, 1780 – ryjówka najmniejsza
  • Sorex hosonoi Imaizumi, 1954 – ryjówka japońska
  • Sorex gracillimus O. Thomas, 1907 – ryjówka smukła
  • Sorex caecutiens Laxmann, 1788 – ryjówka średnia
  • Sorex shinto O. Thomas, 1905 – ryjówka szinto
  • Sorex isodon Turov, 1924 – ryjówka równozębna
  • Sorex unguiculatus Dobson, 1890 – ryjówka pazurzasta
  • Sorex sinalis O. Thomas, 1912 – ryjówka chińska
  • Sorex araneus Linnaeus, 1758 – ryjówka aksamitna
  • Sorex granarius G.S. Miller, 1910 – ryjówka iberyjska
  • Sorex antinorii Bonaparte, 1840 – ryjówka alpejska
  • Sorex coronatus Millet, 1828 – ryjówka zwieńczona
  • Sorex satunini Ognev, 1922 – ryjówka kaukaska
  • Sorex daphaenodon O. Thomas, 1907 – ryjówka syberyjska
  • Sorex cansulus O. Thomas, 1912 – ryjówka pustelnicza
  • Sorex tundrensis Merriam, 1900 – ryjówka tundrowa
  • Sorex asper O. Thomas, 1914 – ryjówka tienszańska
  • Sorex samniticus Altobello, 1926 – ryjówka apenińska
  • Sorex arcticus Kerr, 1792 – ryjówka arktyczna
  • Sorex maritimensis R.W. Smith, 1939 – ryjówka nadmorska
  • Sorex minutus Linnaeus, 1766 – ryjówka malutka
  • Sorex volnuchini Ognev, 1922 – ryjówka drobna
  • Sorex buchariensis Ognev, 1922 – ryjówka bucharska
  • Sorex thibetanus Kastschenko, 1905 – ryjówka tybetańska
  • Sorex planiceps G.S. Miller, 1911 – ryjówka kaszmirska
  • Sorex trowbridgii S.F. Baird, 1857 – ryjówka daglezjowa
  • Sorex arizonae Diersing & Hoffmeister, 1977 – ryjówka arizońska
  • Sorex merriami Dobson, 1890 – ryjówka mahoniowa
  • Sorex altoensis Carraway, 2007
  • Sorex mediopua Carraway, 2007 – ryjówka zachodniomeksykańska
  • Sorex saussurei Merriam, 1892 – ryjówka polna
  • Sorex cristobalensis H.H.T. Jackson, 1925
  • Sorex mccarthyi Matson & Ordóñez-Garza, 2017
  • Sorex salvini Merriam, 1897
  • Sorex sclateri Merriam, 1897 – ryjówka chmurna
  • Sorex stizodon Merriam, 1895 – ryjówka samotna
  • Sorex chiapensis H.H.T. Jackson, 1925
  • Sorex ibarrai Matson & McCarthy, 2005
  • Sorex macrodon Merriam, 1895 – ryjówka wielkozębna
  • Sorex madrensis Matson & Ordóñez-Garza, 2017
  • Sorex mutabilis Merriam, 1898
  • Sorex veraepacis Alston, 1877 – ryjówka gwatemalska
  • Sorex dispar Batchelder, 1911 – ryjówka długoogonowa
  • Sorex fumeus G.S. Miller, 1895 – ryjówka okopcona
  • Sorex tenellus Merriam, 1895 – ryjówka delikatna
  • Sorex nanus Merriam, 1895 – ryjówka karłowata
  • Sorex oreopolus Merriam, 1892 – ryjówka aztecka
  • Sorex orizabae Merriam, 1895 – ryjówka piergowa
  • Sorex ventralis Merriam, 1895 – ryjówka kasztanowobrzucha
  • Sorex veraecrucis H.H.T. Jackson, 1925 – ryjówka meksykańska
  • Sorex ixtlanensis Carraway, 2007 – ryjówka kordylierska
  • Sorex rohweri R.L. Rausch, Feagin & V.R. Rausch, 2007 – ryjówka olimpijska
  • Sorex longirostris Bachman, 1837 – ryjówka mokradłowa
  • Sorex cinereus Kerr, 1792 – ryjówka popielata
  • Sorex fontinalis Hollister, 1911
  • Sorex lyelli Merriam, 1902 – ryjówka kalifornijska
  • Sorex emarginatus H.H.T. Jackson, 1925 – ryjówka stokowa
  • Sorex milleri H.H.T. Jackson, 1947 – ryjówka ściółkowa
  • Sorex preblei H.H.T. Jackson, 1922 – ryjówka zaroślowa
  • Sorex haydeni S.F. Baird, 1857 – ryjówka preriowa
  • Sorex pribilofensis Merriam, 1895 – ryjówka reliktowa
  • Sorex ugyunak R.M. Anderson & Rand, 1945 – ryjówka inuicka
  • Sorex portenkoi Stroganov, 1956 – ryjówka czukocka
  • Sorex jacksoni Hall & Gilmore, 1932 – ryjówka torfowa
  • Sorex camtschaticus Yudin, 1972 – ryjówka kamczacka
  • Sorex leucogaster Kuroda, 1933 – ryjówka wyspowa
  • Sorex hoyi S.F. Baird, 1857 – ryjówka leśna
  • Sorex eximus Osgood, 1901
  • Sorex vagrans S.F. Baird, 1857 – ryjówka wędrowna
  • Sorex ornatus Merriam, 1895 – ryjówka zdobna
  • Sorex palustris J. Richardson, 1828 – ryjówka moczarowa
  • Sorex albibarbis (Cope, 1862)
  • Sorex navigator (S.F. Baird, 1858)
  • Sorex bendirii (Merriam, 1884) – ryjówka bagienna
  • Sorex pacificus Coues, 1877 – ryjówka pacyficzna
  • Sorex sonomae H.H.T. Jackson, 1921 – ryjówka mgielna
  • Sorex obscurus Merriam, 1895
  • Sorex monticola Merriam, 1890 – ryjówka ciemna

Przypisy

  1. ↑ Sorex, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 53. (łac.).
  3. ↑ M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica : sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. T. 2. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 126. (łac.).
  4. ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 120. (niem.).
  5. ↑ J.E. Gray. (Meeting the following arrangement of the Sorices, accompanying his observations upon this group by the exhibition of the shrews in the Society’s collection). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 6, s. 123, 1838. (ang.). 
  6. ↑ J.E. De Kay: Zoology of New York. Cz. 1: Mammalia. Albany: W. & A. White & J. Visscher, 1842, s. 22. (ang.).
  7. ↑ A.N. Pomel. Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait). „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 248, 1848. (fr.). 
  8. ↑ S. F. Baird: Mammals of North America. Philadelphia: J.B. Lippincott, 1859, s. 11. (ang.).
  9. ↑ E. Coues. Precursory notes on American Insectivorous Mammals, with descriptions of new Species. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 3 (3), s. 643, 1877. (ang.). 
  10. ↑ C. H. Merriam. Description of a new Genus and Species of the Sorecidae. „Transactions of the Linnaean Society of New York”. 2, s. 217, 1884. (ang.). 
  11. ↑ F. E. Schulze. Faunae Hercynicae Mammalai. „Schriften des Naturwissenschaftlichen Vereins des Harzes in Wernigerode”. 5, s. 28, 1890. (łac.). 
  12. ↑ G. Altobello. „Rev. Franc. Mamm.”. 1, s. 6, 1927. (fr.). 
  13. ↑ S. U. Stroganov. „Byull. Moskov. Obshch. Isp. Prirod.”. 57 (5), s. 22, 1952. (ros.). 
  14. ↑ a b V.G. Heptner & V.A. Dolgov. O sistematicheskom polozhenii Sorex mirabilis Ognev, 1937 (Mammalia, Soricidae). „Zoologicheskii Zhurnal”. 46, s. 1419-1492, 1967. (ros.). 
  15. ↑ a b B. S. Yudin: Nasekomoyadnye mlekopitayushchie Sibiri. Nowosibirsk: Nauka, Sibirskoe Otdelenie, 1989, s. 185. (ros.).
  16. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 72-75. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  17. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 22–34. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  18. ↑ a b C.J. Burgin, K. He, R. Haslauer, B. Sheftel, P. Jenkins, M. Ruedi, S. Hintsche, M. Motokawa, A. Hinckley & R. Hutterer: Family Soricidae (Shrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 395–424. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
  19. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Sorex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-31].
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 636.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 435.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 492.
  23. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 200.
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 487.
  25. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 335.
  26. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 445.
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 423.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 128.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 330.
  30. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 216.
  31. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 87.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Sorex minutus.jpg
Autor: Importé sur Commons par Salix. Sur Flikr par Polandeze, Licencja: CC BY 2.0
Pigmy shrew (Sorex minutus)