Rynek Wschodni

Rynek Wschodni

Główna
Rynek Wschodni
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Położenie na mapie Poznania Rynek Wschodni
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Rynek Wschodni
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Rynek Wschodni
52°25′18,8″N 16°58′16,6″E/52,421880 16,971270

Strażnica pożarna na Rynku Wschodnim

Rynek Wschodni – centralny plac poznańskiej dzielnicy Główna, znajdujący się w ciągu (po stronie północnej) ulicy Głównej.

Historia

Pierwsze projekty wytyczenia rynku na terenie dawnego folwarku biskupiego (patrz dzieje Głównej) pojawiły się z początkiem XX w. (1900 i 1908 - drugi projekt Juliusza Weidemanna - właściciela dużej lokalnej cegielni Hartwig & Weidemann Ziegelwerke). W 1909 Rada Gminy podjęła ostatecznie uchwałę o odkupieniu od oberżysty Kazimierza Schulza placu pod zorganizowanie rynku. Projekt urbanistyczny założenia wykonał A.Holnack. Północną, prawie całą wschodnią i zachodnią, pierzeje zabudowano dość szybko kamienicami. Południowa posiadała charakter gospodarczy, lecz z czasem i tutaj przyjęła się funkcja mieszkaniowa. Przy pokrytym cegłą klinkierową Rynku rozwijał się handel i usługi, a z czasem otoczyły go coraz okazalsze domy. W 1925 Główną włączono w granice Poznania.

W 1945 zabudowania wokół Rynku uległy poważnym uszkodzeniom i po wojnie nie zostały całkowicie odbudowane. W czasach PRL i po upadku komunizmu w 1989, Rynek Wschodni był jedną z najbardziej zaniedbanych części miasta. Na środku Rynku wybudowano m.in. blaszany supersam spożywczy.

Niezrealizowane projekty rynków

W 1908 Julisz Weidemann (właściciel główieńskiej cegielni Hartwig & Weidemann Ziegelwerke i członek rady gminnej) zaproponował gminie odkupienie odeń terenów pomiędzy ulicami Młyńską, Główną i rzeką Główną. Na własny koszt sporządził on plan geodezyjny wytyczający na tych obszarach nowy rynek dla osady. Prostokątny rynek Weidemanna miał mieć 4050 m² i zaokrąglone narożniki. Prowadzić miało doń pięć ulic (w tym przedłużenia Mariackiej i Średniej). Przy okazji miano poszerzyć ulicę Nadolnik i Gdyńską. Na narożu ulic Mariackiej i Nadolnik miał powstać kościół, a przy Wiejskiej róg Krańcowej - dom nadzorcy wałów rzecznych. Do realizacji projektu nigdy nie doszło^[1].

Innym niezrealizowanym projektem był rynek na parcelach należących do oberżysty Kazimierza Schulza z 1900. Ten rynek miał mieć powierzchnię 5091 m². Nieskuteczne pertraktacje co do budowy trwały kilka lat^[1].

Trapezowy w kształcie rynek dla Głównej zaproponował także geodeta Hinz 6 kwietnia 1908^[1].

Straż Pożarna

Z Rynkiem Wschodnim nierozerwalnie związane są dzieje główieńskiej straży pożarnej, której pierwszą strażnicę wybudowano przy ul. Smolnej róg Rynku Wschodniego (wtedy jeszcze niewytyczonego) w 1900. Była to straż ochotnicza. W czasie II RP (1925) strażnicę rozbudowano, a w 1926 straż przekształcono w organizację zawodową. W końcu lat 30. XX wieku przeniesiono oddział do nowej (obecnej) strażnicy na północno-wschodniej pierzei Rynku. W 1947 powstała obecna wieża do suszenia węży - bardzo charakterystyczny element architektoniczny, będący nieformalnym symbolem Rynku. Strażnica została wyremontowana w 2010 z przeznaczeniem na hurtownię medyczną.

Zieleń

W 1932 powstała koncepcja organizacji zieleńca na terenie Rynku, ale projekt ten nie doczekał się realizacji. Do dziś zachowały się natomiast stare lipy przy południowej pierzei oraz zasadzone w 1946 topole. Około 2000 urządzono w północnej części Rynku niewielki zieleniec z trejażem i forsycjami. Jesienią 2018 dokonano odtworzenia na Rynku zieleni^[2].

Klimat kulturowy

Brak powojennej wizji urbanistycznej dla Rynku i całej Głównej (a właściwie brak realizacji projektu przekształcenia Głównej w blokowisko z 1963), spowodował, że dzielnica ta uległa poważnej degradacji architektonicznej i społecznej, ale z drugiej strony zachowała dawny, małomiasteczkowy klimat, charakterystyczny dla poznańskich przedmieść robotniczych (podobnie jak np. Praga w Warszawie).

Komunikacja

Na Rynek Wschodni w 1930 dotarła ze Śródki pierwsza w Polsce linia trolejbusowa (zlikwidowana w latach 60. XX w.). Obecnie dojazd zapewniają liczne linie autobusowe MPK Poznań do przystanku Rynek Wschodni (linie 173, 185, podmiejskie i PKS). W pobliżu istnieje także dworzec kolejowy Poznań Wschód (dojście ulicą Harcerską).

Zobacz też

• Stary Rynek w Poznaniu
• Rynek Jeżycki
• Rynek Łazarski
• Rynek Śródecki
• Rynek Wildecki

Przypisy

Bibliografia

• Dorota Matyaszczyk, Kilka uwag o kształtowaniu przestrzeni i budownictwa na Głównej i Zawadach , w: Kronika Miasta Poznania nr 2/2002, s.160-187, ISSN 0137-3552
• Anna Jabłońska, Zieleń na Głównej i Zawadach w międzywojniu, w: Kronika Miasta Poznania nr 2/2002, s.344-345, ISSN 0137-3552
• Radomiła Baran, Straż Pożarna przy Rynku Wschodnim, w: Kronika Miasta Poznania nr 2/2002, s.288-299, ISSN 0137-3552
• Poznań - atlas aglomeracji, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8

Linki zewnętrzne

• Archiwalna pocztówka (dolne zdjęcie) z widokiem na Rynek Wschodni (po lewej istniejąca kamienica na ul. Średniej 1)
• Archiwalna pocztówka z widokiem na Rynek Wschodni (dwa dolne zdjęcia)