Rysí skála (Wysoki Jesionik)

Rysí skála

Grupa skalna Rysí skála z punktem widokowym
Państwo	Czechy
Kraj	kraj ołomuniecki
Położenie	Loučná nad Desnou
Pasmo	Wysoki Jesionik (cz. Hrubý Jeseník) (Sudety)
Wysokość	1167 m n.p.m.
Wybitność	10 m
Położenie na mapie Sudetów Rysí skála
50°05′17,1″N 17°08′54,4″E/50,088083 17,148444

Rysí skála – grupa skalna o wysokości 1167 m n.p.m.^[1] (podawana jest też wysokość 1150 m n.p.m.^[2]) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Morawach, w obrębie gminy Loučná nad Desnou, blisko szczytu góry Medvědí hora, oddalona o około 5,9 km na zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)^[3][4].

Historia

Miejsce w którym rozciąga się grupa skalna na stoku góry Medvedí hora było pierwotnie miejscem mało uczęszczanym, ale stopniowo przybywało tu coraz więcej turystów, by podziwiać z jej wierzchołka znaczną część panoramy szczytów czy gór Wysokiego Jesionika. Następnie na jednym z wierzchołków umieszczono prowizoryczny krzyż^[5][6], po czym powstał pomysł przystosowania tego miejsca do potrzeb turystycznych. Ośrodek turystyczny miejscowości Kouty nad Desnou założył w 2013 roku we współpracy z Lasami Republiki Czeskiej (cz. Lesy ČR) ścieżkę dydaktyczną Rysí skála^[7]. Projekt ścieżki opierał się na legendzie o rysicy z młodymi, która znajduje schronienie na szczycie góry Medvědí hora^[8]. W opowieści tej pojawiają się leśne skrzaty, bajkowe istoty i władca gór Pradziad^[8]. W tej sytuacji nazwano tę grupę skalną Rysí skála^[9].

Charakterystyka

Lokalizacja

Widok z dolnej drogi wokół wierzchołka góry Dlouhé stráně na szczyty: Kamenec (1) i Medvědí hora z grupą skalną Rysí skála, powyżej Černá stráň, Polom i Vozka, poniżej Suchá hora i Šindelná hora–JZ (w dali po lewej szczyty Masywu Śnieżnika)

Grupa skalna Rysí skála położona jest w środkowo-zachodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w północno-zachodnim obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Pradziada (cz. Pradědská hornatina), na wschodnim stoku góry Medvědí hora, oddalona o około 80 m na północny wschód od jej szczytu, powyżej płynącego potoku o nazwie Borový potok^[1][3][10]. Jest grupą skalną słabo rozpoznawalną i widoczną m.in. z drogi okalającej połać szczytową góry Pradziad^[11], gdzie wyłania się poniżej linii patrzenia na górę Ucháč. Ponadto bardzo dobrze widoczna z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně^[12] (widoczna na prawo powyżej domku turystycznego Salaš).

Skaliska grupy skalnej

Punkt geodezyjny przy grupie skalnej Rysí skála

Grupa skalna Rysí skála rozpościera się na kierunku południowy zachód – północ, mająca nieregularny kształt o przybliżonych wymiarach długość × szerokość = (80 × 30) m, zajmująca powierzchnię około 1630 m²^[1]. Składa się z dwóch zasadniczych skalisk. Szczytowego, odkrytego o wysokości 1167 m n.p.m., na którym – na wsporniku skalnym – umieszczono trójkątną, deskową platformę widokową z obustronną balustradą deskową^[13] i drugiego, niższego o wysokości około 1164 m n.p.m. (odkrytego, będącego również punktem widokowym)^[6], oddalonego o około 32 m na północny wschód od skaliska szczytowego^[14]. Grupa skalna otoczona jest wokół borem świerkowym, pokryta częściowo trawą wysokogórską^[1][14]. Stoki przy skaliskach – z uwagi na nachylenie – są urwiskami, należy więc zachować ostrożność poruszając się po nich, tym bardziej, że na niższym skalisku nie ma barierek czy łańcuchów. Dwa najwyższe skaliska grupy skalnej Rysí skála są wybitnymi punktami widokowymi, z których roztaczają się perspektywy w kierunku pobliskich gór i szczytów^[15]. Widoczna jest m.in. wysmukła, charakterystyczna wieża na górze Pradziad, a ponadto góry takie jak m.in.: Velký Klínovec, Velký Klín, Výrovka, Hřbety, Nad Petrovkou, Malý Jezerník, Velký Jezerník, Malý Děd, Tupý vrch, Petrovy kameny, Vysoká hole, Dlouhé stráně, Mravenečník czy Kamenec (1)^[a][15]. Blisko skaliska szczytowego znajduje się punkt geodezyjny, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (22.), o wysokości 1159,75 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°05′17,42″N 17°08′53,32″E/50,088172 17,148144)^[1], oddalony o około 23 m na północny zachód od szczytu, z widocznym koło niego zamontowanym stalowym słupkiem, pomalowanym na przemian w poziome pasy białe i czerwone. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt grupy skalnej – szczyt – o wysokości 1167,2 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°05′17,1″N 17°08′54,4″E/50,088083 17,148444)^[1].

Dojście do grupy skalnej następuje z zielonego szlaku turystycznego , na którym wytyczono ścieżką dydaktyczną oraz przystanku turystycznego Medvědí hora (Rysí skála), od którego należy przejść odcinek o długości około 25 m, dochodząc w ten sposób do szczytowej platformy widokowej^[3][14].

Geologia

Pod względem geologicznym grupa skalna Rysí skála należy do jednostki określanej jako kopuła Desny^[16] i zbudowana jest ze skał metamorficznych, głównie z: gnejsów (biotytów, muskowitów)^[17].

Ochrona przyrody

Rysí skála znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt^[3]. w pobliżu grupy skalnej nie utworzono żadnych rezerwatów przyrody lub innych obiektów nazwanych pomnikami przyrody^[3].

Przy grupie skalnej wyznaczono w 2013 roku okrężną ścieżkę dydaktyczną o nazwie (cz. Naučná stezka Rysí skála) o długości około 2 km na odcinku^[18][19]:

Medvědí hora (lan.) – punkt widokowy Rysí skála – szczyt Medvědí hora – Tetřeví chata – Medvědí hora (lan.) (z 10 stanowiskami obserwacyjnymi na trasie)^[3]

Turystyka

Rysí skála jest chętnie odwiedzana przez turystów, z możliwością podziwiania malowniczych perspektyw ze zlokalizowanego na jej wierzchołku punktu widokowego^[15]. Przy grupie skalnej, w odległości około 20 m na zachód od szczytu przy przystanku turystycznym Medvědí hora (Rysí skála) położone są obok siebie dwie bliźniacze wiaty turystyczne^[20]. Na górze Medvědí hora znajduje się górna stacja wyciągu krzesełkowego^[21], wieża widokowa^[22] czy fast food Bar u Medvěda. Do miejscowości Loučná nad Desnou z bazą hoteli i pensjonatów^[23] jest od grupy skalnej około 4 km w kierunku zachodnim^[3]. Natomiast do przełęczy Červenohorské sedlo, ze znajdującym się na niej hotelem Červenohorské Sedlo i bazą pensjonatów jest od grupy skalnej około 4,1 km w kierunku północnym^[3]. Ponadto do osady Sedmidvory jest od grupy skalnej około 4,7 km w kierunku południowo-zachodnim^[3].

Kluczowym punktem turystycznym jest oddalony o około 33 m na północny zachód od szczytu przystanek turystyczny Medvědí hora (Rysí skála), z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1162 m, przez który przechodzi ścieżka dydaktyczna i trasa narciarstwa biegowego^[3][24].

Szlaki turystyczne

Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył w obrębie grupy skalnej jeden szlak turystyczny, na którym przebiega ścieżka dydaktyczna na trasie^[3]:

Medvědí hora (lan.) – punkt widokowy Rysí skála – szczyt Medvědí hora – Tetřeví chata – Medvědí hora (lan.)

Szlaki rowerowe i trasy narciarskie

W pobliżu grupy skalnej wyznaczono jedyny szlak rowerowy na trasie^[3]:

Loučná nad Desnou – góra Seč – góra Čepel – góra Mravenečník – Medvědí hora – Kamenec (1) – góra Dlouhé stráně – góra Velká Jezerná – dolina rzeki Divoká Desná – Kouty nad Desnou – góra Černá stráň – przełęcz Přemyslovské sedlo – góra Tři kameny – góra Ucháč – góra Jelení skok – góra Loveč – góra Lískovec – Loučná nad Desnou^[25]

W okresach ośnieżenia na odcinku Tetřeví chata – Medvědí hora (Rysí skála) przebiega trasa narciarstwa biegowego^[24]. W pobliżu grupy skalnej nie poprowadzono żadnej trasy narciarstwa zjazdowego^[24].

Zobacz też

• Szczyty Wysokiego Jesionika

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Banaszkiewicz, Jerzy Parzewski: Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019. ISBN 978-83-7605-941-9. OCLC 1150586280. (pol. • cz.)
• Waldemar Brygier, Adam Gałęcki, Rafał Jońca, Monika Sibielec, Dariusz Wojciechowski: Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000. Wyd. 4. Wrocław: Studio Plan, 2017. ISBN 978-83-65689-75-7. OCLC 1036547484. (pol. • cz.)
• Zbigniew Cymerman. Spory o podział geologiczny Sudetów. (PDF). „Przegląd Geologiczny”. 46 nr 6, s. 530–536, 1998. ISSN 0033-2151. OCLC 995455330. 
• Geologická mapa 1:50 000 (cz.). W: Česká geologická služba [on-line]. mapy.geology.cz.
• Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech) (cz.). W: Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [on-line]. ags.cuzk.cz.
• Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000. Zádveřice: SHOCart, 2018. ISBN 978-80-7224-736-3. OCLC 1103831608. (cz.)
• View (ang.). heywhatsthat.com.
• Wysoki Jesionik (mapa turystyczna) 1:192 000. pl.mapy.cz.

Linki zewnętrzne

• Rysí skála naučná stezka (tablica informacyjna). (PDF) (cz.). kouty.cz. [dostęp 2021-11-04].
• Jesenické návraty - Rysí skála naučná stezka (film) (cz.). youtube.com, 2019-08-10. [dostęp 2021-11-04].
• Vyhlídka Rysí skála (film). youtube.com, 2018-06-21. [dostęp 2021-11-04].
• Milan Cejka: Vyhlídka Rysí skála (film) (cz.). youtube.com, 2018-01-22. [dostęp 2021-11-04].