Rysunki z Nazca
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | kulturowy |
| Spełniane kryterium | I, III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] | Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | 1994 |
Położenie na mapie Peru  | |
 14°43′00,0″S 75°08′00,0″W/-14,716667 -75,133333 | |
Rysunki z Nazca – grupa geoglifów na pustyni Sechura w Peru; system linii, które oglądane z góry przypominają kształtem zwierzęta, rośliny lub figury geometryczne, będący dziełem kultury Nazca. Znajdują się w południowo-zachodniej części Peru, niedaleko miasta Nazca, na obszarze ponad 50 km długości i 14 km szerokości. Linie znajdują się na czterech płaskowyżach: Palpa, Ingenio, Nazca i Socos, położonych pomiędzy 419 a 465 kilometrem autostrady panamerykańskiej. Zostały stworzone przez Indian Nazca między rokiem 300 p.n.e. a 900 n.e.
Rysunki sporządzono, usuwając z powierzchni czerwony żwir i odsłaniając jaśniejszą, żółtobiałą glebę. W ten sposób, na ciemnym tle uwidoczniły się wyraźne linie[1]. Ryty mają średnio 20 centymetrów głębokości i około metra szerokości. Indianie prawdopodobnie najpierw projektowali wielki rysunek, którego nie byli w stanie ogarnąć wzrokiem, a potem przenosili go, kawałek po kawałku, w określone miejsce[1]. Na płaskowyżu Nazca znajdują się setki geoglifów, które przedstawiają zarówno pozornie przypadkowe zbiory figur geometrycznych: kwadratów i trójkątów oraz prostych linii ciągnących się nawet przez 8 kilometrów; jak i ogromne wizerunki zwierząt i roślin. Do najsłynniejszych należą: pająk z czterdziestometrowymi odnóżami, stodwudziestometrowy kondor, koliber, orki, małpy, pies, kaktusy, kwiaty, ryby.
W 2013 mała część rysunków uległa zniszczeniu przez ciężki sprzęt używany przy wydobyciu skał wapiennych w pobliskim kamieniołomie[2]. W grudniu 2014 organizacja Greenpeace podczas swojego protestu uszkodziła niektóre rysunki[3]. Pod koniec stycznia 2018 roku jeden z rysunków został uszkodzony przez kierowcę ciężarówki, nad którą stracił panowanie nad pojazdem i wjechał na geoglif[4].
Znaczenie
Dla współczesnej nauki, geoglify odkryli dopiero w 1926 roku dwaj naukowcy – Alfred Kroeber i Toríbio Mejía Xesspe. Początkowo wzięli plątaninę linii za kanały nawadniające pustynny teren. Później uznali, że labirynt ma charakter religijny, podobnie jak święte ścieżki Inków. Inną teorię wysunął w 1941 roku Paul Kosok. Podobnie jak niemiecka uczona Maria Reiche, uważał on, że wzory mają związek z obserwacjami astronomicznymi i są „największym na świecie podręcznikiem z dziedziny astronomii”. Niektóre, długie na setki metrów linie, pokrywają się bowiem z orbitalnym ruchem gwiazd, a gigantyczne kontury zwierząt wiernie odzwierciedlają gwiazdozbiory.
Amerykański archeolog David Johnson uważa, że niektóre z geoglifów miały związek ze źródłami wody i systemem nawadniającym (puquios)[5].
Jeszcze inni badacze dopatrują się w ogromnych układach linearnych szlaków handlowych, bieżni, na których rozgrywano zawody sportowe, ozdób, które miały cieszyć oczy bogów, oraz kalendarzy religijno-astronomicznych. Większość naukowców zgadza się jednak z teorią Marii Reiche, która twierdzi, że geoglify były wykorzystywane do określania pory siewu i zbiorów, gdyż oznaczają okresowe pojawianie się gwiazd i konstelacji i wskazują na punkty wschodów i zachodów słońca podczas jesiennej i wiosennej równonocy oraz przesilenia letniego. Geoglify mogły być związane ze światem, który otaczał twórców oraz przywiązywaną wagą do poszczególnych stworzeń. Twórcy geoglifów ze wszystkimi przedstawieniami mieli kontakt i miały one znaczenie. Cały czas nowe twory są odnajdywane, pomimo tego, że ich rozmiary są ogromne[6].
Odmienną koncepcję przedstawił szwajcarski pisarz Erich von Däniken, który twierdzi, że linie miały być lądowiskiem dla przybyszów z kosmosu.
Galeria
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Mrówka
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Drzewo
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Koliber
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Kondor
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Wieloryb
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Gigant
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Pelikan
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Pies
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Małpa
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Czapla
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0Dłonie
Papuga
Jazczurka
Spirala
Kwiat
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Janiak 2006 ↓, s. 281.
- ↑ Manuel Vigo, Peru: Heavy machinery destroys Nazca lines, www.peruthisweek.com, 14 marca 2013 [dostęp 2018-01-31] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-21] (ang.).
- ↑ Dan Collyns, Greenpeace apologises to people of Peru over Nazca lines stunt, The Guardian, 11 grudnia 2014 [dostęp 2021-09-16] (ang.).
- ↑ Peru: kierowca ciężarówki zniszczył słynne rysunki z Nazca, www.onet.com, 1 lutego 2018 [dostęp 2021-09-16].
- ↑ Nasca Lines may be giant map of underground water sources, Archaeology Daily News, 30 sierpnia 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-12-10] (ang.).
- ↑ W Peru, w Nazca odkryto wielki geoglif... słodkiego kotka! [dostęp 2021-10-26] (pol.).
Bibliografia
Linki zewnętrzne
- Diana Wawrzusiszyn, Olbrzymi wizerunek kota znaleziony na pustyni w Peru, wyborcza.pl, 18 października 2020 [dostęp 2021-09-16].
| Kulturowe | |
|---|---|
| Przyrodnicze | |
| Mieszane |
- ↑ Wspólnie z Argentyną, Boliwią, Chile, Ekwadorem i Kolumbią.
Media użyte na tej stronie
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Nazca Lines, Nazca, Peru
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
Autor: PsamatheM, Licencja: CC BY-SA 4.0
The Tree, The Lizard and Viewing Tower & Pan-American Highway (Nazca Lines)
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Nazca Lines, Nazca, Peru
Autor: Fabian65, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linee di Nasca fiore, Nazca. Fotografato da un volo turistico nel luglio 2019
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
Widok z lotu ptaka na „człowieka-sowę”, nazywanego też „astronautą”, najbardziej tajemniczy geoglif spośród rysunków z Nazca znajdujących się na płaskowyżu Nazca w południowym Peru. W 1994 roku geoglify wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Rozciągają się one na przestrzeni 80 km na płaskowyżu pomiędzy miastami Nazca i Palpa. Według różnych badań powstały one pomiędzy 500 p.n.e. a 500 n.e. Niektóre teorie potwierdzają, że ta 30-metrowa postać symbolizuje przybysza z obcej planety.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.
(c) Diego Delso, CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą Rysunki z Nazca.