Ryszard Czarnecki (polityk)

Ryszard Czarnecki

Ryszard Czarnecki (2015)
Imię i nazwisko po urodzeniu	Richard Henry Czarnecki
Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1963 Londyn
Wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego VIII kadencji
Okres	od 1 lipca 2014 do 7 lutego 2018
Przynależność polityczna	Prawo i Sprawiedliwość
Minister-członek Rady Ministrów
Okres	od 27 lipca 1998 do 26 marca 1999
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej
Okres	od 31 października 1997 do 27 lipca 1998
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Włodzimierz Cimoszewicz
Następca	Jerzy Buzek
Prezes Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego
Okres	od 4 października 1994 do 24 lutego 1996
Przynależność polityczna	Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Poprzednik	Wiesław Chrzanowski
Następca	Marian Piłka
Odznaczenia

Ryszard Henryk Czarnecki (ur. 25 stycznia 1963 w Londynie jako Richard Henry Czarnecki) – polski polityk, historyk, dziennikarz, działacz sportowy, poseł na Sejm I i III kadencji, deputowany do Parlamentu Europejskiego VI, VII, VIII i IX kadencji (w latach 2014–2018 jego wiceprzewodniczący), w 1993 wiceminister kultury, w latach 1997–1998 przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej, od 1998 do 1999 minister-członek Rady Ministrów.

Życiorys

Wykształcenie i praca zawodowa

W 1981 ukończył XXXIX Liceum Ogólnokształcące im. Ludowego Lotnictwa Polskiego w Warszawie, a w 1986 studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego.

W 1988 studiował w Rzymie. W latach 1988–1990 był dziennikarzem „Dziennika Polskiego” wydawanego w Londynie, od 1990 do 1991 sekretarzem redakcji miesięcznika „Głos”, a w 1991 zastępcą redaktora naczelnego „Wiadomości Dnia”. W tym samym roku przez kilka miesięcy zajmował stanowiska redaktora naczelnego „Dziennika Dolnośląskiego” oraz członka zarządu wydawcy tego pisma, spółki Norpol-Press we Wrocławiu. Pełnił też nominalnie funkcję redaktora naczelnego tygodnika „Prosto z (...)”, który spółka ta zamierzała wydawać po zamknięciu „Dziennika Dolnośląskiego”, ale który ostatecznie się nie ukazał. W latach 1993–1997 kierował redakcją katolicką telewizji Polsat. Od 1999 do 2001 przewodniczył radzie programowej Radia Polonia.

Działalność społeczna i publicystyczna

W 1990 założył fundację „Pro Patria”. Był wiceprezesem (1997–1999 i 2001–2003) i prezesem (1999–2001) klubu żużlowego WTS Atlas Wrocław, a także członkiem rady nadzorczej WKS Śląsk Wrocław (2002–2003). Od września 2001 do grudnia 2002 zajmował stanowisko prezesa Instytutu Prawa i Studiów Europejskich w Warszawie. W 2005 objął funkcję wiceprzewodniczącego Wydziału Zagranicznego Polskiego Związku Piłki Nożnej.

W 2017 planował ubiegać się o stanowisko prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego, jednak przed samym głosowaniem wycofał swoją kandydaturę^[1]. W latach 2018–2021 był wiceprezesem Polskiego Związku Piłki Siatkowej do spraw międzynarodowych^[2]. W 2018 wszedł w skład zarządu PKOl^[3].

Publikował m.in. w „Arcanach”, „Gazecie Polskiej”, „Nowym Państwie”, „Naszym Dzienniku”, „Gazecie Finansowej”, „Warszawskiej Gazecie”, „W Sieci Historii” i „Gazecie Polskiej Codziennie”. W 2011 objął funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej spółki Forum wydającej dziennik „Gazeta Polska Codziennie”^[4][5].

Działalność polityczna i społeczna

Od 1981 działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. W listopadzie i grudniu tego roku uczestniczył na Uniwersytecie Wrocławskim w strajku solidarnościowym ze strajkiem w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu^[6]. W latach 80. był kolporterem i autorem podziemnej prasy opozycyjnej^[6]. Od 1982 do 1984 współpracował z Polską Niezależną Organizacją Młodzieżową^[6]. Od 1982 do 1984 był członkiem zarządu, a od 1984 do 1987 przewodniczącym podziemnego zarządu NZS na Uniwersytecie Wrocławskim^[6]. Od 1984 do 1987 był członkiem prezydium krajowego podziemnych struktur tej organizacji. W 1987 został członkiem, a następnie rzecznikiem Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS^[6][7]. Współpracował także z Archiwum Solidarności. 14 listopada 1987 był jednym z sygnatariuszy Ruchu Polityki Realnej przekształconego następnie w Unię Polityki Realnej. W październiku 1989 współtworzył Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe.

W wyborach parlamentarnych w 1991, otrzymawszy 12 199 głosów został wybrany w okręgu wrocławskim posłem na Sejm I kadencji z listy Wyborczej Akcji Katolickiej. Od 1991 do 1993 był wiceprzewodniczącym Komisji Kultury i Środków Przekazu. Od czerwca do września 1993 sprawował funkcję wiceministra kultury w rządzie Hanny Suchockiej. W wyborach w 1993 bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Katolickiego Komitetu Wyborczego „Ojczyzna”. W listopadzie 1993 został wiceprezesem ZChN^[8]. Po rezygnacji Wiesława Chrzanowskiego, w październiku 1994 zastąpił go na czele partii^[9], a w marcu 1995 został formalnie wybrany na prezesa ZChN^[10]. Funkcję tę pełnił do lutego 1996^[11].

W wyborach parlamentarnych w 1997, uzyskując 37 001 głosów^[12], zdobył mandat poselski z listy Akcji Wyborczej Solidarność. Od 17 października 1997 do 27 lipca 1998 był przewodniczącym Komitetu Integracji Europejskiej^[13] (w randze ministra). Od 27 lipca 1998 do 26 marca 1999 pełnił urząd ministra-członka Rady Ministrów w rządzie Jerzego Buzka. Po odejściu z rządu przewodniczył sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą.

W kwietniu 2001 został prezesem regionu dolnośląskiego ZChN^[14]. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku ubiegał się ponownie o mandat posła z listy Akcji Wyborczej Solidarność Prawicy, która nie przekroczyła progu wyborczego (uzyskał 5261 głosów)^[15]. W wyborach samorządowych w 2002 bez powodzenia kandydował na prezydenta Wrocławia z ramienia Komitetu Wyborczego Wyborców Nasz Wrocław, zdobywając 8797 głosów (5,37%)^[16].

Pozostając członkiem ZChN, wiosną 2002 objął funkcję doradcy Andrzeja Leppera i Samoobrony RP ds. Unii Europejskiej^[17]. W 2003 przez kilka miesięcy był doradcą prezydenta Włocławka Władysława Skrzypka ds. integracji z UE. W lutym 2004 został członkiem Samoobrony RP^[18], po czym w wyborach w czerwcu tego samego roku uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Europejskiego z listy tego ugrupowania, otrzymując 31 717 głosów w okręgu dolnośląsko-opolskim. W Europarlamencie zajął się m.in. unijnymi przedsięwzięciami monitorującymi wybory w krajach Trzeciego Świata. Był członkiem komitetu wyborczego Andrzeja Leppera jako kandydata w wyborach prezydenckich w 2005^[19]. Przed wyborami samorządowymi w 2006 był kandydatem na prezydenta Wrocławia, jednak wycofał swoją kandydaturę i poparł Rafała Dutkiewicza^[20]. 16 lipca 2007 został wykluczony z Samoobrony RP, co uzasadniono jego sprzeciwem wobec decyzji partii o opuszczeniu koalicji rządowej^[21].

We wrześniu 2008 wstąpił do Prawa i Sprawiedliwości^[22]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009, kandydując z listy tej partii w okręgu kujawsko-pomorskim, otrzymał 27 106 głosów i zdobył ponownie mandat europosła^[23]. W styczniu 2011 wszedł w skład komitetu politycznego PiS^[24]. W wyborach w 2014 z listy PiS po raz trzeci został wybrany do Europarlamentu, startując tym razem w okręgu wielkopolskim^[25]. 1 lipca 2014 został wybrany na jednego z wiceprzewodniczących Parlamentu Europejskiego^[26].

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 Ryszard Czarnecki kandydował z listy komitetu wyborczego Prawo i Sprawiedliwość w okręgu wyborczym nr 4 (Warszawa), uzyskując po raz kolejny mandat poselski^[27].

Działa w Polskim Komitecie Olimpijskim i został jego oficjalnym delegatem na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2020^[28].

Wyniki wyborcze

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
1991		Wyborcza Akcja Katolicka	Sejm I kadencji	nr 11	12 199 (3,37%)[29]
1993		Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”	Sejm II kadencji	nr 50	7937 (1,89%)[30]
1997		Akcja Wyborcza Solidarność	Sejm III kadencji	nr 50	37 001 (9,00%)[12]
2001		KKW Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy	Sejm IV kadencji	nr 3	5261 (1,26%)[15]
2004		Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej	Parlament Europejski VI kadencji	nr 12	31 717 (5,36%)[31]
2009		Prawo i Sprawiedliwość	Parlament Europejski VII kadencji	nr 2	27 106 (7,18%)[32]
2014		Prawo i Sprawiedliwość	Parlament Europejski VIII kadencji	nr 7	84 228 (14,40%)[25]
2019		Prawo i Sprawiedliwość	Parlament Europejski IX kadencji	nr 4	134 629 (9,73%)[27]

Kontrowersje

Porównanie Róży Thun do szmalcowników

W opublikowanej 3 stycznia 2018 rozmowie z portalem Niezalezna.pl Ryszard Czarnecki porównał europosłankę Platformy Obywatelskiej Różę Thun do szmalcowników^[a][33][34]. W związku z tym, na wniosek liderów czterech frakcji PE^[35], 7 lutego 2018 w głosowaniu tajnym został odwołany ze stanowiska wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego, za „poważne uchybienia” regulaminu^{[b][36][37][38]}. Był to pierwszy przypadek odwołania wiceprzewodniczącego w historii Parlamentu Europejskiego^[c][40]. W czerwcu 2019 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odrzucił skargę Ryszarda Czarneckiego na odwołanie z funkcji wiceprzewodniczącego PE, uznając ją za bezzasadną^[41][42].

Róża Thun uznała wypowiedź Ryszarda Czarneckiego za poniżającą i zażądała od niego przeprosin w mediach oraz wpłaty 50 tys. złotych na rzecz organizacji „Forum Dialogu” oraz Stowarzyszenia „Dzieci Holokaustu”^[42][43]. W sierpniu 2019 Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że Ryszard Czarnecki porównując Różę Thun do szmalcowników naruszył jej dobre imię, w związku z czym nakazał mu publikację przeprosin pod adresem europosłanki PO na stronie głównej Niezalezna.pl oraz na stronie głównej jego bloga w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku, a także zapłatę po 15 tys. złotych na rzecz dwóch wspomnianych organizacji^[43]. Ryszard Czarnecki zapowiedział odwołanie od wyroku^[43]. We wrześniu 2020 Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał w mocy wyrok sądu pierwszej instancji^[44], nakazując Ryszardowi Czarneckiemu przeprosiny za „niestosowne i głęboko raniące” porównanie, które było bezprawne, oraz zapłatę orzeczonej w pierwszej instancji sumy na cel społeczny^[45]. Sąd wskazał że „pozwany przekroczył granice dopuszczalnej krytyki i nadużył wolności słowa”^[45]. We wrześniu 2021 Ryszard Czarnecki opublikował przeprosiny wobec Róży Thun, przyznając, że jego słowa były "niestosowne i głęboko obraźliwe"^[46].

Zarzuty Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

W 2020 Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) skierował wniosek do polskiej prokuratury w sprawie niekorzystnego rozporządzenia przez niego mieniem Parlamentu Europejskiego przy składaniu wniosków o zwrot kosztów podróży służbowych^[47]. W kwietniu 2021 Parlament Europejski zobowiązał Czarneckiego do zwrotu 100 000 euro, które europoseł bezprawnie pobrał na rzecz swoich delegacji^[48]. Czarnecki podporządkował się temu wymogowi i oddał wyznaczoną kwotę^[49].

Publikacje

• Lata niezakończonej walki: Polska i Polacy: w pięćdziesiątą rocznicę Września 1939, Gryf, Londyn 1989.
• Droga do Polski: wybór publicystyki historyczno-politycznej z lat 1987–1989, Caldra House Limited i Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1991.
• Widziane z Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001.
• W skórze reportera, Zysk i S-ka, Poznań 2011.
• Mój kraj, mój świat, Zysk i S-ka, Poznań 2014.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Wolności i Solidarności – nadany za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (2014)^[50]
• Prezydencki Order Zasługi – Gruzja (2013)^[51]
• Order Za Zasługi III stopnia – Ukraina (2015)^[52]
• Medal Mychitara Gosza – Armenia (2017)^[53]

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda MEP Awards w kategorii rozwój (2008)^[54]
• Doktorat honoris causa Państwowego Uniwersytetu Lingwistycznego i Nauk Społecznych im. Briusowa w Erywaniu w Armenii (2015)^[55]
• Doktorat honoris causa University of World Economy and Dyplomacy w Taszkiencie w Uzbekistanie (2021)^[56]

Życie prywatne

Urodził się w Londynie jako Richard Henry Czarnecki. W 2013 oficjalnie zmienił imiona na Ryszard Henryk^[57]. Jest wnukiem Henryka Karola Czarneckiego oraz synem profesor Marii Bielińskiej-Czarneckiej i Henryka T. Czarneckiego^[58], twórcy m.in. filmów polsko-radzieckich i drugiego reżysera filmu Hubal. Jego rodzice rozwiedli się rok po narodzinach syna^[59].

Z pierwszego małżeństwa, które zakończyło się rozwodem, ma dwóch synów: Przemysława (ur. 1983), polityka, oraz Bartosza (ur. 1990), który został zatrudniony w Polskiej Grupie Zbrojeniowej^[60][61]. Później zawarł związek małżeński z Emilią, córką Mirosława Hermaszewskiego, z którą ma syna Stanisława (ur. 2010)^[62][63].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ryszard Czarnecki. europarl.europa.eu. [dostęp 2019-05-29].
• Ryszard Czarnecki. sejm.gov.pl. [dostęp 2019-05-29].
• Ryszard Czarnecki. encysol.pl. [dostęp 2019-05-29].

Linki zewnętrzne

• Ryszard Czarnecki. ryszardczarnecki.pl. [dostęp 2019-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 maja 2019)].