Ryszard Szurkowski
Pełne imię i nazwisko | Ryszard Jan Szurkowski | |||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 12 stycznia 1946 | |||||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce śmierci | 1 lutego 2021 | |||||||||||||||||||||||||||
Obywatelstwo | ||||||||||||||||||||||||||||
Wzrost | 173 cm | |||||||||||||||||||||||||||
Informacje klubowe | ||||||||||||||||||||||||||||
Klub | LZS Milicz (1966), | |||||||||||||||||||||||||||
Trener | Ryszard Swat, | |||||||||||||||||||||||||||
Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | ||||||||||||||||||||||||||||
Ryszard Jan Szurkowski (ur. 12 stycznia 1946 w Świebodowie, zm. 1 lutego 2021 w Radomiu) – polski kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski, czterokrotny medalista mistrzostw świata oraz dwunastokrotny mistrz Polski, najbardziej znany ze zdominowania przez kilka lat z rzędu Wyścigu Pokoju, poseł na Sejm PRL IX kadencji, trener, działacz sportowy, handlowiec, były prezes Polskiego Związku Kolarskiego.
Życiorys
Pochodził z Dolnego Śląska, gdzie się urodził 12 stycznia 1946(dts) w wielodzietnej rodzinie Mariana i Marii z domu Dinwebel[1]. Ukończył liceum ogólnokształcące we Wrocławiu (1975), a następnie Akademię Wychowania Fizycznego we Wrocławiu (1984). Z wykształcenia był nauczycielem wychowania fizycznego oraz trenerem kolarstwa. Kolarstwo zaczął uprawiać w Miliczu, m.in. dzięki relacjom Polskiego Radia z Wyścigu Pokoju, z których usłyszał o sukcesach w tym wyścigu Stanisława Królaka[2]. Po latach tak wspominał ten okres[2]:
Wówczas, tak to dziś oceniam, chciałem naśladować Królaka. Po prostu, mieć rower i ścigać się, także wygrywać. Moja wyobraźnia nie sięgała wówczas tak daleko, by myśleć o tym, by zostać reprezentantem Polski, by dumnie w biało-czerwonej koszulce jechać po szosach i drogach świata, by zostać olimpijczykiem, by być mistrzem świata.
Samouk i naturalny talent kolarski. W zawodach kolarskich startował od 1963, początkowo jako niezrzeszony amator. Swoją karierę rozpoczął w Radomiu, pod okiem trenera kolarzy Radomiaka Radom, Ryszarda Swata, na trasach w okolicach Garbatki-Letnisko, gdzie odbywał zasadniczą służbę wojskową[3]. Po odbyciu służby wojskowej, za namową starszego brata Czesława postanowił kontynuować swoją karierę, kierując się do klubu KS „Dolmel” Wrocław[4]. Pierwszymi sukcesami było mistrzostwo Polski w kolarstwie przełajowym w Prudniku, wicemistrzostwo Polski w wyścigu górskim oraz 4. miejsce w mistrzostwach Polski w wyścigu ze startu wspólnego w 1968.
Zauważony przez trenera kadry narodowej szosowców Henryka Łasaka oraz lekarza reprezentacji Zbigniewa Rusina został ostatecznie kolarzem szosowym, będąc od 1969 członkiem kadry narodowej, kiedy to po raz pierwszy wystartował w Wyścigu Pokoju i od razu stanął na drugim miejscu podium (wygrał wtedy Francuz Jean-Pierre Danguillaume)[1]. Kolejne lata to pasmo wielu osiągnięć, dzięki którym Ryszard Szurkowski zyskał miano najlepszego kolarza-amatora na świecie. Był wszechstronnym kolarzem niemal we wszystkich specjalnościach jazdy szosowej, choć – jak sam przyznawał – jego najsilniejszą stroną były zwycięstwa w tzw. jednoetapowych klasykach[5] (np. przedolimpijski wyścig w Monachium w 1971). Sporadycznie występował również na torze, ale bez większych sukcesów[6]. Wieloletnie doświadczenie i uczestnictwo w wielu wyścigach sprawiło, że był świetnym taktykiem, mającym zmysł orientacji i właściwej oceny przebiegu walki na szosie[4]. Z tego względu wybierano go – po rezygnacji Zenona Czechowskiego – na kapitana polskiego zespołu. Przez najbliższych kolegów z kolarskiego peletonu nazywany przydomkiem „Bibi”[1].
Czterokrotnie (w latach 1970, 1971, 1973 i 1975) wywalczył pierwsze miejsce w Wyścigu Pokoju. W sumie w tych zawodach przejechał 89 etapów (z czego 52 w koszulce lidera), wygrał 13 etapów, a 9 razy był drugi oraz 9 razy trzeci. Znany dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski tak opisał w jednej z publikacji jego pierwsze zwycięstwo etapowe w Wyścigu Pokoju 13 maja 1969, w Łodzi[7]:
Po raz pierwszy zetknąłem się z nim przy mikrofonie w 1969 roku na mecie w Łodzi, kiedy po raz pierwszy jechał w Wyścigu i po raz pierwszy wygrał etap. Stał koło rozstawionych stołów na skraju boiska i pokrzepiał się herbatą. Sięgnął po parówki i znów popił herbatą. Był uśmiechnięty, zamorusany i prawie nie zmęczony. Z trudem przecisnąłem się do niego. Serdeczne słowa gratulacji rzucane w pośpiechu, ścisku i gwarze podnieconych głosów. Spojrzał na reportera wesoło.
– Kolarstwo to czar! – powiedział i lekko trącił w przednie koło swojego roweru, aż zakręciło się i rozbłysło srebrzystą smugą.
Sam zainteresowany w wywiadzie, jakiego udzielił wówczas sprawozdawcy „Trybuny Robotniczej”, redaktorowi Jerzemu Wykrocie, tak powiedział[8]:
Wiedziałem, że w przodzie znajduje się czterech kolarzy, a wśród nich Forma. Spodziewałem się ataku ze strony drużyny niemieckiej i radzieckiej, ponieważ w czwórce uciekinierów nie posiadali zawodnika. Pierwszy atak przegapiliśmy wszyscy, ale nic z tego nie wyszło, więc kiedy za drugim razem wyskoczyli do przodu Dmitriew z Sajdhużinem oraz Belgiem i Francuzem ruszyliśmy w pogoń. Błyskawicznie dogoniliśmy prowadzących wyścig, teraz nagle otwarła się przede mną szansa. Nie zmarnowałem jej. Wyskoczyłem do przodu na ulicach Łodzi, zawzięcie atakowany głównie przez Belgów i Francuzów utrzymałem przewagę do mety.
Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 (wspólnie z Edwardem Barcikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą) i rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Mieczysławem Nowickim i Stanisławem Szozdą) zdobywał srebrne medale w drużynowej jeździe na czas. Polski zespół dwukrotnie przegrał wtedy złoty medal z zespołem ZSRR.
W 1973 zdobył na mistrzostwach świata w Barcelonie złoty medal w wyścigu ze startu wspólnego amatorów oraz drużynowej jeździe na czas (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą). Dziennikarz sportowy Maciej Biega w publikacji pt. „Tęczowe koszulki” tak opisał jego zwycięstwo w wyścigu ze startu wspólnego[9]:
Przez kilkanaście kilometrów dwaj Polacy, Francuz i Duńczyk pracowali wspólnie. Było ich czterech. (...) Szozda prowadzi mocno. Szurkowski na ostatniej pozycji, kilka metrów straty, jakby był u kresu sił. Francuz nie chce wyręczyć Szozdy w prowadzeniu. Kiedy Polak zjeżdża na prawą stronę szosy, chce oddać czołową pozycję, tamten robi to samo. Szozda ogląda się do tyłu. Widzi w tym momencie jak Ryszard wspina się na pedały i rusza naprzód. A więc nareszcie. Staszek puszcza oko do kolegi, ale tamten nie widzi już tego pozdrowienia. Osiągnął największa szybkość. Kamerzysta był tak zaskoczony tym sprintem, że przez chwilę Szurkowski zniknął nagle z ekranów telewizora. Manewr Szurkowskiego był właściwie absolutnie wzorowy. Cała sztuka samotnej ucieczki polega na tym, aby zmylić czujność rywali, zdobyć nad nimi kilkadziesiąt metrów przewagi i zmusić ich do samotnego wysiłku podczas pogoni. (...) Ryszard Szurkowski zaatakował 1300 metrów przed metą. Wkrótce potem Polak jechał sam jako pewny mistrz świata. Wygrywał w imponującym stylu, który najbardziej podziwiają obserwatorzy. Ostatnie 50 metrów było już nie wysiłkiem, ale jazdą triumfalną. Podniesione do góry ręce, uśmiech radości. Mistrz świata pozdrawiał widzów jeszcze przed minięciem linii mety.
Szurkowski na mecie tego wyścigu redaktorowi czasopisma „Dziennik Łódzki” powiedział wówczas[10]:
Nie wierzyłem, że dziś osiągniemy to, o czym marzyliśmy najbardziej. Staszek był wspaniały, odważny i bardzo mocny. Dzięki niemu udało się nam wspaniale. Wielka radość...
Na rozgrywanych rok później mistrzostwach świata w Montrealu zdobył srebro ze startu wspólnego, przegrywając tylko z Januszem Kowalskim. Ponadto na mistrzostwach świata w Yvoir w 1975 razem z Tadeuszem Mytnikiem, Stanisławem Szozdą i Mieczysławem Nowickim zdobył kolejny złoty medal w drużynowej jeździe na czas. Dziewięciokrotnie startował na mistrzostwach świata[11].
Pięciokrotnie został indywidualnym mistrzem Polski (w latach 1969, 1974, 1975, 1978 i 1979) w wyścigu szosowym, raz mistrzem Polski w wyścigu górskim w 1974 oraz trzykrotnie mistrzem Polski w jeździe parami w latach 1972 oraz 1975 (ze Szczepanem Klimczakiem) i 1980 (z Jerzym Kuczką). Był również dwukrotnie mistrzem Polski w wyścigu drużynowym w latach 1975 i 1976 (wraz z kolegami Janem Brzeźnym, Janem Faltynem i Szczepanem Klimczakiem), będąc zawodnikiem klubu KS „Dolmel” Wrocław. Siedmiokrotnie zdobywał tytuł wicemistrza Polski: raz w wyścigu indywidualnym w 1973 (za Stanisławem Szozdą), trzykrotnie w wyścigu górskim w latach 1968, 1975 (za Stanisławem Szozdą) i 1976 (za Janem Brzeźnym), dwukrotnie w jeździe parami w latach 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem) i 1978 (wspólnie z Janem Faltynem)[a] oraz drużynowo z KS „Dolmel” Wrocław w 1973 (wspólnie ze Szczepanem Klimczakiem, Antonim Jankowskim i Januszem Kierzkowskim). Do kolekcji medali mistrzostw Polski należy dodać również 9 medali brązowych (łącznie w mistrzostwach Polski zdobył ich aż 28).
Choć nigdy nie udało mu się wygrać klasyfikacji generalnej wyścigu Tour de Pologne, to do niego należy rekord wygranych etapów (15). Trzykrotnie w tym wyścigu triumfował w klasyfikacji najaktywniejszych (1971, 1973 i 1974), dwukrotnie w klasyfikacji górskiej (1971 i 1974) oraz raz w klasyfikacji punktowej (1979).
Zwyciężał także w zagranicznych wyścigach, m.in.: Circuit de la Sarthe (1969), Wielka Nagroda Annaby (1971), Dookoła Bułgarii (1971), Dookoła Szkocji (1972), Tour du Limousin (1974), Dookoła Dolnej Austrii (1977) czy Dookoła Egiptu (1979).
Startował również w wyścigach z kolarzami zawodowymi. W 1974 podczas pierwszej z nimi konfrontacji, do jakiej doszło w wyścigu Paryż-Nicea, w końcowej klasyfikacji zajął 28. miejsce[12], raz przyjeżdżając na metę etapową na drugiej pozycji oraz dwukrotnie na trzeciej, będąc jednym z najaktywniejszych kolarzy tego wyścigu (trzeci w klasyfikacji za Belgami Rikiem Van Lindenem i Eddym Merckxem)[13]. Mimo składanych propozycji przedstawicieli grup zawodowych (m.in. belgijskiej Molteni), przy sprzeciwie Polskiego Związku Kolarskiego, nigdy nie został profesjonalistą, reprezentując do końca swojej kariery biało-czerwone barwy narodowe[5].
W 1980 skończył karierę reprezentacyjną, a dwa lata później będąc zawodnikiem KS „Polonez” Warszawa zakończył karierę klubową. Po raz ostatni jako zawodnik wystąpił w październiku 1984, w wyścigu Marynarki Wojennej[14], po którym zakończył ostatecznie swoją karierę. Był zawodnikiem następujących klubów: LZS Milicz (1966), Radomiak Radom (1966–1967, na czas odbywania służby wojskowej), KS „Dolmel” Wrocław (1968–1978), FSO Warszawa (1979) i KS „Polonez” Warszawa (1979–1982).
W latach 1984–1988 był trenerem kadry narodowej kolarzy szosowych. Jego podopieczny, Lech Piasecki, zwyciężył w Wyścigu Pokoju oraz został mistrzem świata w wyścigu indywidualnym w 1985, zaś drużyna zdobyła srebrny medal na igrzyskach w Seulu. W 1997 był szefem wyszkolenia Polskiego Związku Kolarskiego. W latach 1988–1989 prowadził pierwszą w Polsce zawodową grupę kolarską Exbud Kielce, potem założył Klub Sportowy „Szurkowski” w Warszawie (1991), był także dyrektorem polskiej części Wyścigu Pokoju. W latach 2007–2008 był prezesem zawodowej grupy kolarstwa górskiego MTB Halls Team. Prowadził sklep z artykułami kolarskimi w Warszawie przy ul. Erazma Ciołka 35[15]. W okresie od 31 marca 2010 do 5 marca 2011 był prezesem Polskiego Związku Kolarskiego[16].
W latach 1985–1989 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy krajowej (jako bezpartyjny). W 2005 kandydował do Sejmu RP, otwierając wrocławską listę Socjaldemokracji Polskiej, która nie osiągnęła progu wyborczego (także będąc bezpartyjnym)[17]. Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2015[18].
Bohater książki Marka Jóźwika Rowerem do Europy (1992) oraz Ryszard Szurkowski. Skasować tę ucieczkę! – 14. odcinka komiksu Słynni polscy olimpijczycy (kolekcja „Gazety Wyborczej”). Od 2011 był jednym z felietonistów magazynu „Rowertour”, poświęconego turystyce rowerowej.
Po zakończeniu czynnej kariery kolarskiej uczestniczył w wielu wyścigach organizowanych m.in. dla tzw. weteranów. 10 czerwca 2018 w Kolonii podczas jednego z takich wyścigów miał groźny wypadek, po którym został przewieziony do szpitala, przechodząc następnie kilka operacji[19][20]. Została zorganizowana zbiórka pieniędzy przez „Stowarzyszenie Lions Club Poznań 1990” potrzebnych na jego rehabilitację[19][20]. W akcję pomocy zaangażowali się wybitni polscy sportowcy (Agnieszka Radwańska, Robert Lewandowski, Michał Jurecki, Kajetan Kajetanowicz, Łukasz Kubot, Czesław Lang, Włodzimierz Lubański, Jakub Przygoński, Kamil Stoch, Sobiesław Zasada, Zenon Jaskuła i Rafał Sonik), przekazując na licytację zorganizowaną 18 grudnia 2018 przez Program 1 Polskiego Radia wiele cennych swoich pamiątek[21]. W ostatnich latach ciężko chorował, przechodząc m.in. operację układu pokarmowego[22]. Zmarł 1 lutego 2021(dts) po kilku dniach pobytu w radomskim szpitalu na skutek choroby nowotworowej, przechodząc wcześniej zapalenie płuc[23][24][22]. Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się mszą świętą w jego intencji, która została odprawiona 5 lutego 2021(dts) w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie[25], po czym 13 lutego w kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wierzchowicach odbyła się msza pogrzebowa, po której został pochowany na przykościelnym cmentarzu w grobowcu rodzinnym[26][27].
Osiągnięcia sportowe
Miejsca na IO i MŚ oraz medale MP | ||||||||||||||
Konkurencja | 1968 | 1969 | 1970 | 1971 | 1972 | 1973 | 1974 | 1975 | 1976 | 1977 | 1978 | 1979 | 1980 | 1981 |
Igrzyska olimpijskie[28] | ||||||||||||||
Start wspólny | – | – | – | – | 31.[b] | – | – | – | 12. | – | – | – | – | – |
Drużynowo na czas | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||
Mistrzostwa świata[11] | ||||||||||||||
Start wspólny amatorów | – | 39. | wycofał się[c] | 4. | – | 28. | – | 22. | – | 8. | – | – | ||
Drużynowo na czas | – | – | 6. | – | – | 7. | – | – | – | – | – | |||
Mistrzostwa Polski | ||||||||||||||
Start wspólny | – | – | – | – | – | – | – | |||||||
Indywidualnie na czas | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | |
Wyścig górski | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | ||||
Parami | – | – | – | – | – | – | [a] | – | ||||||
Drużynowo na czas | – | – | – | – | – | – | ||||||||
Wyścig przełajowy | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | |
Pozostałe ważniejsze starty w wyścigach | ||||||||||||||
|
|
Nagrody i odznaczenia
Dwukrotnie wygrał plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski (1971 i 1973), raz był drugi (1970), za Teresą Sukniewicz, raz szósty (1975), raz dziesiąty (1969) i raz czternasty (1974). W 1970 został laureatem nagrody Fair Play przyznawanej przez UNESCO, za dżentelmeńskie oddanie własnego roweru rezerwowego Zygmuntowi Hanusikowi podczas mistrzostw Polski ze startu wspólnego, co pozwoliło mu zdobyć tytuł mistrza Polski (Ryszard Szurkowski zajął w tym wyścigu 5. miejsce)[4]. Drugi w Plebiscycie na Najlepszego Sportowca Polski XX wieku (za Ireną Szewińską). W 1974 otrzymał wraz z kolegami z drużyny (Mytnikiem, Lisem i Szozdą) nagrodę przyznawaną corocznie przez Ministra Spraw Zagranicznych (za 1973 rok) dla sportowca lub zespołu, który swoją postawą najbardziej rozsławił imię Polski za granicą[30]. Dziewięciokrotnie został zwycięzcą corocznego plebiscytu „Przeglądu Sportowego” i Polskiego Związku Kolarskiego na najlepszego polskiego kolarza sezonu w latach (1969–1973 oraz 1975–1978)[6].
W 1972 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[31], w 1976 Krzyżem Oficerskim[32], w 1986 Krzyżem Komandorskim, w 1999 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą[33], a w 2021 pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[34][25]. Był również siedmiokrotnie odznaczany złotym medalem „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”. Ponadto pośmiertnie prezydent Wrocławia przyznał mu Złotą Odznakę Honorową Wrocławia[27].
Upamiętnienie
W Nałęczowie znajduje się pomnik z brązu, w postaci starodawnego roweru. Po obu jego stronach na chodniku widnieją płytki pamiątkowe z podpisami najwybitniejszych polskich gwiazd kolarstwa, w tym m.in. Ryszarda Szurkowskiego[35]. W Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie w 2002, jako jeden z pierwszych osobiście odsłonił tablicę z repliką swojego medalu olimpijskiego. W tymże roku (III edycja) odsłonięto tablicę z jego gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie. Ponadto tablica pamiątkowa jemu poświęcona znajduje się również na chodniku w Galerii Sław Kolarstwa Polskiego na Starówce w Kowarach[36]. W muzeum Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu znajduje się jego kask i buty, eksponowane w gablocie[37].
Rada Gminy Garbatka-Letnisko 26 maja 2011(dts) przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela Gminy Garbatka–Letnisko, gdzie w 1966 mieszkał, będąc skoszarowanym jako żołnierz jednostki z Tarnowskich Gór w wagonach kolejowych i zajmował się budową i naprawą trakcji kolejowej[38]. Ponadto w Krośnicach corocznie organizowana jest impreza popularyzująca turystykę rowerową pod nazwą Rajd Rowerowy „Śladami Ryszarda Szurkowskiego”[39].
Życie prywatne
Ryszard Szurkowski w 1969 ożenił się z Ewą Kukuł[40]. Ze związku tego narodził się syn Norbert, który w wieku 31 lat zginął w zamachu 11 września 2001 na World Trade Center w Nowym Jorku, gdzie pracował na 104. piętrze jednej z wież[41]. Następnie po rozwodzie związał się z Izabelą Gumowską, z którą miał drugiego syna Wiktora[f][44][45] (zm. 2020). W 2009 poznał swoją drugą żonę Iwonę Arkuszewską[26][46].
Publikacje
Wraz m.in. z Krzysztofem Wyrzykowskim wydał trzy pozycje książkowe dotyczące kolarstwa szosowego[47]:
- Ryszard Szurkowski, Krzysztof Wyrzykowski: Kolarstwo. Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1979, seria: I ty zostaniesz olimpijczykiem. ISBN 83-217-2239-3. OCLC 297676069.
- Ryszard Szurkowski, Krzysztof Wyrzykowski: Być liderem. Warszawa: Wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, seria: Bohaterowie stadionów. ISBN 83-03-00113-2. OCLC 750758885.
- Ryszard Szurkowski, Krzysztof Wyrzykowski, Kamil Wolnicki: Ryszard Szurkowski. Wyścig. Autobiografia. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Sine Qua Non, 2019. ISBN 978-83-8129-515-4. OCLC 1121420431.
Filmografia
Wystąpił w epizodycznej roli, grając samego siebie, w scenie balu mistrzów sportu w filmie z 1971 Motodrama z główną rolą Jacka Fedorowicza. Jest również bohaterem kilku filmów dokumentalnych.
Filmy | ||||
Rok | Tytuł | Reżyser | ||
1971 | Motodrama[48] | Andrzej Konic | ||
Autobus z napisem „koniec”[g][49] | Mariusz Walter | |||
2009 | Niedokończona historia[50] | Artur Szulc | ||
2011 | W biegu za życiem[51] | Henryk Jantos | ||
2021 | Ryszard Szurkowski – wyścig przez życie[52] | Zbigniew Rytel |
Uwagi
- ↑ a b Na rozegranych 14 czerwca 1978 Mistrzostwach Polski w jeździe parami pod Wieluniem na dystansie 42 km, para Szurkowski–Faltyn nieoczekiwanie przegrała z gospodarzami Janem Majchrowskim i Sławomirem Podwójniakiem (MLKS Wieluń) o 16,8 sekundy, co uznano wtedy za sensację tych mistrzostw (Chmielewski i Żochowski 1979 ↓, s. 99).
- ↑ Niektóre źródła podają, że Ryszard Szurkowski zajął w tym wyścigu 30. miejsce, ponieważ zdobywca 3. miejsca Hiszpan Jaime Huélamo został zdyskwalifikowany za pozytywny wynik testu antydopingowego, w związku z tym przesuwają następnych kolarzy o jedną pozycję w górę.
- ↑ Wycofał się kilkanaście kilometrów przed metą na skutek defektu opony roweru (Biega 1974 ↓, s. 4).
- ↑ Po przejechaniu trasy i zajęciu 4. miejsca drużyna Polski została następnie zdyskwalifikowana, ponieważ kontrola antydopingowa Ryszarda Szurkowskiego dała wynik pozytywny[29].
- ↑ W rozegranych 4 października 1975 Mistrzostwach Polski w jeździe na czas w Szamotułach na dystansie 42 km, zajął 55. miejsce (na 82 startujących), ponieważ spóźnił się na start (Chmielewski i Żochowski 1976 ↓, s. 355–356).
- ↑ Urodzony 26 kwietnia 1994 syn Wiktor zmarł 21 sierpnia 2020 i spoczywa na cmentarzu miejskim w Ostrołęce[42][43].
- ↑ Film jest opowieścią o ostatnim kolarzu Wyścigu Pokoju z 1971, Duńczyku, Rylandzie Kehlecie. Szurkowskiego widzimy w tym filmie m.in. na 8. etapie Bischofswerda – Drezno oraz po dekoracji na podium 13. etapu Liberec – Liberec, na którym zajął 2. miejsce.
Przypisy
- ↑ a b c Ryszard Jan Szurkowski. olimpijski.pl ↓.
- ↑ a b Ryszard Szurkowski. Siedemset razy na podium. kurek-rower.pl ↓.
- ↑ Radomiak dał światu Ryszarda Szurkowskiego – wspomnienie o mistrzu. radomsport.pl, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ a b c Cieśliński 1976 ↓, s. 223.
- ↑ a b Andrzej Basiński: Ryszard Szurkowski: nie żałuję, że nie wystartowałem w Tour de France. dzieje.pl, 2014-07-01. [dostęp 2015-07-18].
- ↑ a b Ryszard Szurkowski – Kronika zwycięstw 1964–1969. [w:] Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego [on-line]. ryszard-szurkowski.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Ałaszewski i Tomaszewski 1973 ↓, s. 296.
- ↑ Po Hanusiku Szurkowski w żółtej koszulce lidera. Kolejny sukces polskiego kolarstwa. Debiutant Szurkowski pierwszy na mecie w Łodzi. (Mówi zwycięzca). „Trybuna Robotnicza”. Nr 113 (7860), s. 1–2, 1969-05-14. Katowice: Śląskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. [dostęp 2019-03-29].
- ↑ Biega 1974 ↓, s. 22–24.
- ↑ R. Szurkowski i S. Szozda na najwyższym podium kolarskich mistrzostw świata. Dziś pojedynek zawodowych championów Ocana – Merckx. „Dziennik Łódzki”. Nr 208 (7699) (A), s. 8, 1973-09-02/03. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa Książka Ruch”. [dostęp 2019-03-29].
- ↑ a b Sylwetka na portalu the-sports.org. the-sports.org. [dostęp 2015-07-16]. (ang.).
- ↑ Paris – Nice 1974. cyclingarchives.com. [dostęp 2015-07-30]. (ang.).
- ↑ Chmielewski i Żochowski 1975 ↓, s. 76–77.
- ↑ Ryszard Szurkowski – Kronika zwycięstw 1982–1984. [w:] Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego [on-line]. ryszard-szurkowski.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Sklep rowerowy Ryszarda Szurkowskiego. ryszard-szurkowski.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Ryszard Szurkowski Prezesem PZKol. pzkol.pl, 2010-03-31. [dostęp 2017-06-25].
- ↑ Wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzone na dzień 25 września 2005. Komitet wyborczy / kandydaci. [w:] Państwowa Komisja Wyborcza [on-line]. [dostęp 2015-08-18].
- ↑ Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21].
- ↑ a b Kamil Wolnicki: Legendarny kolarz Ryszard Szurkowski walczy o powrót do zdrowia!. fakt.pl, 2018-11-06. [dostęp 2018-11-07].
- ↑ a b Marek Bobakowski: Przyjaciel Ryszarda Szurkowskiego: Ma mocną psychikę, inaczej by się załamał. sportowefakty.wp.pl, 2018-11-06. [dostęp 2018-11-07].
- ↑ Wylicytowaliśmy 47 400 zł na rzecz Ryszarda Szurkowskiego. polskieradio.pl, 2018-12-18. [dostęp 2018-12-20].
- ↑ a b Tomasz Czernich: Ryszard Szurkowski nie żyje. Krzysztof Kozanecki: od dłuższego czasu miał problemy. interia.pl, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ Nie żyje Ryszard Szurkowski. onet.pl, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ Ryszard Szurkowski: przyczyny śmierci. Na co zmarł kolarz?. radiozet.pl, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01].
- ↑ a b Krzysztof Sobczak: Ceremonia pogrzebowa Ryszarda Szurkowskiego. Andrzej Duda odznaczył zmarłego kolarza. radiozet.pl, 2021-02-05. [dostęp 2021-02-05].
- ↑ a b Iwona Arkuszewska-Szurkowska. Kim jest żona legendy polskiego kolarstwa?. [w:] Super Express [on-line]. se.pl, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ a b Łukasz Kuczera: Ryszard Szurkowski spoczął obok rodziców i syna. „Najtwardszy z twardych i najskromniejszy ze skromnych”. wp.pl, 2021-02-13. [dostęp 2021-02-13].
- ↑ Ryszard Szurkowski. sports-reference.com ↓.
- ↑ Tadeusz Mytnik. olimpijski.pl. [dostęp 2020-04-22].
- ↑ Chmielewski i Żochowski 1975 ↓, s. 331.
- ↑ Uroczystość dekoracji w Belwederze. Odznaczenia dla olimpijczyków. „Dziennik Polski”. Nr 227 (8890), s. 2, 1972-09-23. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ W Montrealu sport polski święcił piękny triumf. P. Jaroszewicz wśród olimpijczyków. Wystąpienie premiera – Odznaczenia państwowe dla 82 osób. „Dziennik Polski”. Nr 178 (10053), s. 1–2, 1976-08-06/07/08. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa”. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 1998 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1999 r. nr 6, poz. 68).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 lutego 2021 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2021 r. poz. 354).
- ↑ Aleja Gwiazd Kolarstwa w Nałęczowie. polskieszlaki.pl. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ Kowary. Galeria Sław Kolarstwa Polskiego. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2021-02-04].
- ↑ Paweł Pluta: Tutaj zaczyna się Wrocław. wroclife.pl, 2018-10-12. [dostęp 2021-08-10].
- ↑ Ryszard Szurkowski. [w:] Gmina Garbatka-Letnisko [on-line]. garbatkaletnisko.pl. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ Aktualności z rajdu rowerowego. krosnice.pl, 2017-08-26. [dostęp 2018-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-21)].
- ↑ Szurkowski Ryszard Jan. erowery.pl ↓.
- ↑ Jerzy Filipiuk: Norbert Szurkowski. Tak niewiele brakowało, żeby tego ranka nie wszedł do budynku WTC.... gazetakrakowska.pl, 2016-09-11. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Zmarł Ryszard Szurkowski. Mało znane fakty z jego życia związane były z Ostrołęką. sport.eostroleka.pl, 2021-02-02. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ Śp. Wiktor Szurkowski. ostroleka.grobonet.com. [dostęp 2021-02-02].
- ↑ Marek Karczewski: Zmarł kolarz wszech czasów Ryszard Szurkowski. Na zawsze pozostanie związany z Ostrołęką. moja-ostroleka.pl, 2021-02-13. [dostęp 2021-02-13].
- ↑ Wielki mistrz i jego związki z Ostrołęką. Pożegnanie Ryszarda Szurkowskiego. sport.eostroleka.pl, 2021-02-13. [dostęp 2021-02-13].
- ↑ Legenda polskiego sportu ma partnerkę młodszą o 27 lat!. fakt.pl, 2012-06-13. [dostęp 2018-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-11)].
- ↑ Ryszard Szurkowski (1946–2021). [w:] Katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych NUKAT [on-line]. katalog.nukat.edu.pl. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Motodrama. filmpolski.pl. [dostęp 2016-11-25].
- ↑ Filmy na podium: Autobus z napisem koniec. sport.tvp.pl, 2012-10-09. [dostęp 2019-03-22].
- ↑ Niedokończona historia. filmpolski.pl. [dostęp 2016-11-26].
- ↑ W biegu za życiem (2011) TV. filmweb.pl. [dostęp 2017-02-27].
- ↑ Ryszard Szurkowski – wyścig przez życie. Dokument o wielkim mistrzu. [w:] TVP Sport [on-line]. youtube.com, 2021-02-01. [dostęp 2021-02-01].
Bibliografia
- Edward Ałaszewski, Bohdan Tomaszewski: Sławy sportu w karykaturze i wspomnieniu. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1973. OCLC 750762354.
- Maciej Biega: Tęczowe koszulki. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1974, seria: „Stadion”. OCLC 831160433.
- Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski: Kalejdoskop sport 1974. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1975. OCLC 951384158.
- Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski: Kalejdoskop sport 1975. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1976. OCLC 21318417.
- Zbigniew Chmielewski, Ryszard Żochowski: Sport'78. Kalejdoskop. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1979. OCLC 1050717758.
- Janusz Michał Cieśliński: Iskier przewodnik sportowy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1976. OCLC 169680668.
- Marek Ordyłowski, Zbigniew Schwarzer, Leonard Szymański: 50 lat wrocławskiego sportu 1945–1995. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2007. ISBN 978-83-89518-67-5. OCLC 749692564.
- Józef Maciej Zajączkowski: Kolarstwo Dolnośląskie 1945–1975. Kronika Ilustrowana. Wrocław: Studio Wydawniczo-Typograficzne „Typoscript”, 2011. ISBN 978-83-62440-04-7. OCLC 812775964.
Linki zewnętrzne
- Ryszard Jan Szurkowski. [w:] Polski Komitet Olimpijski [on-line]. olimpijski.pl. [dostęp 2017-01-30].
- Ryszard Szurkowski. Siedemset razy na podium. [w:] Wielkopolskie Rowerowanie [on-line]. kurek-rowery.pl. [dostęp 2017-01-30].
- Ryszard Jan Szurkowski. [w:] Cycling Archives [on-line]. cyclingarchives.com. [dostęp 2017-01-30]. (ang.).
- Ryszard Szurkowski. [w:] SR/Olimpic sports [on-line]. sports-reference.com. [dostęp 2017-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-22)]. (ang.).
- Ryszard Szurkowski. memoire-du-cyclisme.eu. [dostęp 2017-01-30]. (fr.).
- Szurkowski Ryszard Jan. erowery.pl. [dostęp 2018-11-07].
- Ryszard Szurkowski w bazie IMDb (ang.)
- Ryszard Szurkowski w bazie Filmweb
- Bogdan Tuszyński: Ryszard Szurkowski (złoto) Stanisław Szozda (srebro)!! MŚ Barcelona 1973 (telewizyjna relacja z ostatnich kilometrów wyścigu indywidualnego amatorów MŚ Barcelona 1973). [w:] Telewizja Polska [on-line]. youtube.com, 1973-09-01. [dostęp 2018-04-01].
- Krzysztof Wyrzykowski: Wywiad z Ryszardem Szurkowskim. youtube.com, 2013-05-09. [dostęp 2018-04-03].
Media użyte na tej stronie
Pictograms of Olympic sports - Cycling (road). This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
An icon that represents a silver medal
An icon that represents a gold medal
An icon that represents a bronze medal
Autor:
- Filmreel.png: User:Pegship
- Mplayer.svg: David Vignoni
- Film_Reel.svg: User:Fancypants09 (original by Everaldo Coelho and YellowIcon)
- derivative work: Svgalbertian (talk)
Combination of clapperboard and film reel icons for use in director film stub template.
Autor: It Is Me Here (dyskusja), Licencja: CC BY-SA 3.0
Derived from Arc en ciel.png.
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Olympic Rings without "rims" (gaps between the rings), As used, eg. in the logos of the 2008 and 2016 Olympics. The colour scheme applied here pertains to the 2016 Olympics in Rio de Janeiro.
Autor: Iivq - Tijmen Stam, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differenty colored cycling jerseys as used in different cycling contests
green jersey. Used by:
- Points leader in Tour de France
- Points leader in Vuelta a España
- Mountain leader in Giro d'Italia
- Mountain leader in Tour de Pologne
- Líder Premio Sprinter Vuelta Ciclista del Uruguay
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ekwipunek Ryszarda Szurkowskiego w zbiorach Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu.
Baretka: Odznaka Honorowa Wrocławia – Polska.
Autor: Tijmen Stam (User:IIVQ), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differently colored cycling jerseys as used in different cycling contests.
rainbow jersey:
- overall leader in World Championship
Autor: Iivq - Tijmen Stam, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differenty colored cycling jerseys as used in different cycling contests
white jersey. Used by:
- overall leader of age under 25 in Tour de France
- combination leader in Vuelta a España
- youth leader in Giro d'Italia
- overall leader in Driedaagse van De Panne-Koksijde
Maillot de Polonia
Autor: Kontrola, Licencja: CC0
Ryszard Szurkowski medal & autograph in Avenue of Sport Stars Dziwnów
Autor: Tijmen Stam (User:IIVQ), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differenty colored cycling jerseys as used in different cycling contests.
- Mountains leader in Giro d'Italia (as of 2012)
- Point leader in ENECO tour
- Sprint leader in Tour Down Under
Ryszard Szurkowski, Barcelona 1973 IMŚ w kolarstwie.
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aleja Gwiazd Kolarstwa Polskiego w Nałęczowie, podpis Ryszarda Szurkowskiego.
Autor: Tijmen Stam (User:IIVQ), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differenty colored cycling jerseys as used in different cycling contests.
- points leader in Giro d'Italia (1970–2009) (2017- )
- mountain leader in Tour de Pologne
Autor: Iivq - Tijmen Stam, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Differenty colored cycling jerseys as used in different cycling contests yellow jersey. Used by:
- Overall leader in Tour de France
- Overall leader in Tour de Suisse
- Youth leader in Eneco Pro Tour
- Overall leader in Tour de Pologne
Autor: Lukasz2, Licencja: CC0
Gwiazda w Alei Gwiazd sportu we Władysławowie