Ryszarda Hanin

Ryszarda Hanin

Szarlota Hahn

Ryszarda Hanin (1974)
Imię i nazwisko	Szarlota Hahn
Data i miejsce urodzenia	30 sierpnia 1919 Lwów
Data i miejsce śmierci	1 stycznia 1994 Otwock
Zawód	aktorka, pedagog
Współmałżonek	Leon Pasternak (1940–1956)[1]
Lata aktywności	1944–1994
Odznaczenia

Grób Ryszardy Hanin na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie,
22 lipca 2008

Ryszarda Hanin (ur. 30 sierpnia 1919^[a] we Lwowie jako Szarlota Hahn, zm. 1 stycznia 1994 w Otwocku) – polska aktorka, reżyserka i pedagog, profesor sztuki^[2].

Życiorys

Urodziła się we Lwowie^[3] w zamożnej i spolonizowanej rodzinie żydowskiej^[4]. Jej ojciec był przemysłowcem i urzędnikiem na kolei^[5], a matka zajmowała się domem^[1]. Miała o dziesięć lat starszego brata Leonarda, który został lekarzem psychiatrą^[6]. Sama Hanin chciała zostać pielęgniarką^[4]. Uczęszczała do Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego im. Adama Mickiewicza^[6]. Ponadto chodziła na lekcje tańca, miała instruktora jazdy na łyżwach^[6], uczyła się też śpiewu i grała w przedstawieniach amatorskich^[4]. Po maturze w 1937 wyjechała do Paryża, gdzie przez dwa lata studiowała literaturę francuską na Sorbonie i jednocześnie uczęszczała do Studia Charles’a Dullina przy Théâtre de l’Atelier^[6].

W sierpniu 1939 przyjechała na wakacje do Lwowa, gdzie zastał ją wybuch II wojny światowej^[1]. Pracowała w Domu Sierot, a następnie statystowała w Krakowiakach i góralach w Polskim Teatrze Dramatycznym. Po wkroczeniu Niemców do Lwowa wraz z mężem, poetą Leonem Pasternakiem (ślub 5 marca 1940), ewakuowała się w głąb ZSRR, gdzie została spikerką Rozgłośni Polskiej ZPP, a następnie współzałożycielką i aktorką teatru 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, z którym wróciła do kraju. W teatrze tym w 1944 debiutowała jako Aniela w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry.

Następnie występowała w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, gdzie w marcu 1945 zdała aktorski egzamin eksternistyczny. W 1949 przeniosła się do Warszawy, gdzie grała w Teatrze Polskim (1949–1954 i 1957–1963) oraz w Teatrze Domu Wojska Polskiego (Dramatycznym) (1954–1957 i od 1963 do śmierci). Występowała też gościnnie w innych teatrach. Współpracowała z Teatrem Telewizji od początku jego istnienia. Od 1951 aż do śmierci w 1994 była wykładowcą PWST w Warszawie, w latach 1966–1969 prodziekanem Wydziału Aktorskiego tej uczelni. W 1966 zdała reżyserski egzamin eksternistyczny. W 1956 rozstała się z mężem, następnie przez wiele lat była związana z aktorem Janem Matyjaszkiewiczem^[1].

Weszła w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70. rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę 11 listopada 1988, którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski.

W ostatnich latach była ciężko chora, lecz mimo wszystko do ostatnich chwil występowała w teatrze. 31 grudnia 1993 wyrwała się na dzień z sanatorium w Świdrze (dzielnica Otwocka) i przyjechała do Warszawy, by wspólnie z przyjaciółmi spędzić sylwestra. Zmarła nagle wieczorem 1 stycznia po powrocie do sanatorium^[7]. Jest pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3 tuje-1-17)^[8].

Filmografia

• 1965: Podziemny front jako Elza, współpracownica gestapo (odc. 2)
• 1966: Don Gabriel jako Helena
• 1969: Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię jako matka Ewy Salm
• 1970: Przystań jako Bosakowa
• 1970: Romantyczni jako ciotka rezydentka
• 1971: Antek jako matka Antka
• 1971: Brylanty pani Zuzy jako babka Joanny
• 1972: Opowieść jako pani Kawecka
• 1973: Ciemna rzeka jako matka Zenka
• 1973: Drzwi w murze jako matka Krystyny
• 1974: Najważniejszy dzień życia jako Melania Kicała
• 1974: Zapamiętaj imię swoje jako Halina Truszczyńska, przybrana matka Eugeniusza
• 1975: Niespotykanie spokojny człowiek jako Aniela Włodkowa
• 1975: Noce i dnie jako Żarnecka, kucharka w Serbinowie
• 1976: Polskie drogi jako Ewelina Heimann, matka Johana
• 1976: Przepłyniesz rzekę jako matka
• 1976: Zofia jako Zofia
• 1977: Noce i dnie jako Żarnecka, kucharka Niechciców
• 1977: Żołnierze wolności jako rozstrzelana komunistka (cz. 2)
• 1978: Płomienie jako matka
• 1979: Gwiazdy poranne jako Aleksandra Walendowska
• 1980: Panienki jako chora
• 1981: Biłek jako Karolina, siostra Ignacego
• 1981: Errata, czyli sceny pokutne w nowych osiedlach jako matka Michała
• 1981: Ryś jako Hela, gospodyni księdza
• 1982: Coś się kończy jako nauczycielka Stanisława
• 1982: Śpiewy po rosie jako Januszkowa
• 1983: Seksmisja jako dr Jadwiga Yanda, córka Maksa
• 1983: Wedle wyroków twoich... jako siostra Teresa, przełożona klasztoru
• 1984: 07 zgłoś się jako gospodyni proboszcza w Ostrołęce (odc. 15)
• 1984: Kobieta z prowincji jako matka Andzi
• 1984: Umarłem, aby żyć jako służąca chorego na tyfus profesora
• 1985: Rośliny trujące jako Siarowa
• 1985: Zdaniem obrony jako opiekunka pałacu
• 1986: Inna wyspa jako Karolka, pensjonariuszka zakładu
• 1987: Rzeka kłamstwa jako Cyriakowa, matka Maryny
• 1988: Bliskie spotkania z wesołym diabłem jako turystka
• 1988: Przyjaciele wesołego diabła jako turystka (odc. 1 i 2)
• 1989: Deja vu jako Wanda Pollack, matka Johnny’ego
• 1989: Janka jako Weronika, ciotka Janki
• 1991: Jeszcze tylko ten las jako Kulgawcowa
• 1992: Naprawdę krótki film o miłości, zabijaniu i jeszcze jednym przykazaniu jako matka Wojtka (głos)
• 1993: Żywot człowieka rozbrojonego jako wdowa Zubrzyńska

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy II klasy (1974)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[9]
• Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1953)^[10]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[11]
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1968)
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1973)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978)
• Odznaka „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1969)
• Order Uśmiechu

Nagrody

• Złota Kamera (przyznawana przez pismo „Film”) w kategorii najlepszy aktor lub debiut aktorski – nagroda za rolę w filmie Drzwi w murze (1974)
• Złote Grono na VI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie – nagroda za rolę kobiecą w filmie Drzwi w murze (1974)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru (1975)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1975)
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia w dziedzinie teatru i filmu (1978)
• Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (1983)
• Złote Lwy Gdańskie na XVI FPFF w Gdyni za najlepszą rolę żeńską (Kulgawcowa) w filmie Jeszcze tylko ten las (1991)
• Nagroda Szefa Kinematografii za twórczość filmową w dziedzinie filmu fabularnego za kreacje aktorskie w dziedzinie filmu fabularnego (1991)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Magdalena Prokopowicz (red.): Żydzi Polscy Historie niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwo Demart, 2010. ISBN 978-83-7427-392-3.
• Magdalena Raszewska: Ryszarda Hanin. Historia nieoczywista. Warszawa: Wydawnictwo: Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, 2016. ISBN 978-83-944934-1-7.

Linki zewnętrzne

• Ryszarda Hanin w bazie IMDb (ang.)
• Ryszarda Hanin w bazie Filmweb
• Ryszarda Hanin w bazie filmpolski.pl
• Ryszarda Hanin, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Ryszarda Hanin na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”