Rząd Narodowy (Romualda Traugutta)

Rząd Narodowy Romualda Traugutta – naczelny organ władz powstania styczniowego od 17 października 1863 do 20 kwietnia 1864.

Utworzenie

Po aresztowaniu naczelnika miasta Warszawy, Józefa Piotrowskiego władze powstańcze zagrożone zostały dekonspiracją. W związku z tym Franciszek Dobrowolski, przewodniczący Rządu Narodowego wezwał Romualda Traugutta do utworzenia rządu w nowym składzie. Ten 17 października powołał nowy Rząd Narodowy, oświadczając członkom poprzedniego, że tym samym przestają być Rządem Narodowym^[1].

Działalność

Traugutt utrzymał rozporządzenie poprzedniego rządu o scaleniu administracji na szczeblu województw. 22 grudnia wydał dekret ustanawiający oddzielną gałąź władzy administracyjno-sądowej, mającą dopilnować przeprowadzenia uwłaszczenia chłopów^[2].

Reforma wojskowa

Rozkaz Rządu Narodowego z 15 grudnia ujednolicił strukturę powstańczych sił zbrojnych. Piechota miała od tej chwili składać się z batalionów, kawaleria ze szwadronów. 4 bataliony lub szwadrony składały pułk. 3 pułki piechoty i jeden kawalerii dywizję (teoretycznie w sile 6500 ludzi). Pułki miały nosić nazwy odpowiednich powiatów, dywizje województw. Dwie lub więcej dywizji składało korpus. Wydział Wojny powołał 4 korpusy: I. Michała Heydenreicha operujący w Lubelskiem i na Podlasiu, II. Józefa Hauke-Bosaka, operujący w Sandomierskiem, Kieleckiem i Kaliskiem, III. Jana Koziełła-Poklewskiego w Augustowskiem. IV. korpus pozostawiono podzielony na dwie komendy: mazowiecką i płocką.

Upadek

Rząd zaprzestał formalnie działalności po 20 kwietnia 1864 po aresztowaniu Romualda Traugutta przez policję rosyjską. W kwietniu dysponujący dokumentami i pieczęciami powstańczymi Bronisław Brzeziński powołał nowy Rząd Narodowy.

Skład

• Romuald Traugutt (nieformalnie dyktator), dyrektor Wydziału Spraw Zagranicznych
• Marian Karol Dubiecki, sekretarz Rusi
• Włodzimierz Aleksander Dybek, dyrektor Wydziału Spraw Wewnętrznych
• Józef Gałęzowski, dyrektor Wydziału Wojny do 20 kwietnia 1864
• Józef Kajetan Janowski, sekretarz stanu do 12 kwietnia 1864
• Eugeniusz Dębiński-Kaczkowski, dyrektor Wydziału Wojny do końca października 1863
• Henryk Krajewski, dyrektor Wydziału Spraw Zagranicznych, od 6 grudnia 1863
• Rafał Krajewski, dyrektor Wydziału Spraw Wewnętrznych do 11 marca 1864
• Stanisław Krzemiński, dyrektor Wydziału Prasy do 8 grudnia 1863
• Adolf Pieńkowski, dyrektor Wydziału Policji, do 4 lutego 1864
• Wacław Przybylski, p.o. dyrektora Wydziału Spraw Zagranicznych, do 6 grudnia 1863, sekretarz Litwy
• Władysław Sabowski, dyrektor Wydziału Prasy
• Józef Toczyski, dyrektor Wydziału Skarbu, od listopada 1863
• Henryk Wohl, dyrektor Wydziału Skarbu, do listopada 1863

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
• Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, Władysław Zajewski, Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992.