Rzęska

Budowa rzęski
Obraz uzyskany w elektronowym mikroskopie skaningowym przedstawiający rzęski nabłonka oddechowego.

Rzęski (łac. cilia) – cienkie wypustki cytoplazmatyczne, osadzone na ciałkach podstawowych. Występują w niektórych komórkach eukariotycznych. Pod względem budowy niewiele różnią się od wici, są jednak od nich proporcjonalnie krótsze i inny jest mechanizm ich ruchu. Jednakże w przeciwieństwie do wici organizmów prokariotycznych, które są wytworem cytoplazmy, ale powstają na powierzchni komórki, rzęski są wypustkami cytoplazmy. Wewnątrz wypustek znajdują się mikrotubule o wzorze 9*2+2, to znaczy, że dwie mikrotubule znajdują się w centrum rzęski a 9 dwójek w części peryferycznej. Mikrotubule połączone są między sobą białkiem neksyną lub nektyną. Dyneina pełni funkcje motorowe.

Rzęski występują zazwyczaj w dużej liczbie: na wolnej powierzchni komórki nabłonka tchawicy może być ich nawet 250, komórka orzęska może mieć ich nawet kilkanaście tysięcy. Długość rzęski jest też bardzo różna i może wynosić od 5 do kilkunastu μm (u pantofelka może ok. 10 μm). Grubość dochodzi do 0,25 μm.

Rzęski są charakterystyczne dla orzęsków, larw morskich bezkręgowców, występują w komórkach tkanki nabłonkowej; u roślin właściwie tylko w gametach sagowców i miłorzębu.

Media użyte na tej stronie

Eukaryotic cilium diagram pl.svg
Schemat ukazujący budowę rzęski.
Bronchiolar epithelium 3 - SEM.jpg

Scanning electron microscope image of lung trachea epithelium. There are both ciliated and non-ciliated cells in this epithelium. Note the difference in size between the cilia and the microvilli (on the non-ciliated cell surface).

Zeiss DSM 962 SEM