Rzeki w Łodzi

Rzeki w Łodzi
Ner na Lublinku w Łodzi
(obecnie osiedle administracyjne Nad Nerem)

Przez Łódź przepływa około 20 większych lub mniejszych rzek i strumieni, które otrzymały swoje nazwy[a]. Są to jednak niewielkie cieki i w centrum miasta w większości płyną ukryte w podziemnych kanałach.

Przez północno-wschodni fragment obszaru Łodzi przebiega wododział Wisła – Odra.

Rzeki przepływające przez Łódź

W zlewni Wisły

W zlewni Odry

Historyczne i nieklasyfikowane rzeki

Dąbrówka: lewy dopływ Jasienia, źródła rzeki znajdują się na Dąbrowie, ujście natomiast przy skrzyżowaniu ulic Obywatelskiej oraz Pięknej (miejsce, w którym Jasień wyłania się z kanału). Obecnie rzeka w całości biegnie w kanale na obszarze we wzdłuż ul. Dąbrowskiego. Rzeka występuje na historycznych mapach Łodzi. Od 1793, kiedy utworzono osadę Dąbrowa, rzeka stanowiła w dużej części jej północną granicę, a zarazem granicę rozdzielającą dominium chojeńskie od łódzkich dóbr biskupstwa włocławskiego. Jeszcze pod koniec XIX w. na rzece znajdował się staw w rejonie dzisiejszego placu Niepodległości (dokładniej w miejscu dzisiejszego DH Uniwersal).

Lubczyna: prawy dopływ Neru, źródła rzeki znajdują się na Grabieńcu, ok. 50 m na południe od skrzyżowania ulic Zadraż i Wolińskiej, ujście natomiast w gminie Lutomiersk. Rzeka w granicach administracyjnych Łodzi liczy zaledwie kilkaset metrów i nie występuje na tym odcinku stały przepływ. Rzeka biegnie dalej przez gminę Aleksandrów Łódzki oraz miasto Konstantynów Łódzki, by zakończyć swój bieg w gminie Lutomiersk w okolicy Kazimierza.

Leśniczanka: lewy dopływ Łagiewniczanki, wypływa z małego stawu w okolicach Szkoły Podstawowej nr 60 przy ul. Wycieczkowej, a uchodzi do jednego ze stawów na rzece Łagiewniczance. Rzeka przez cały swój bieg płynie w postaci drobnej strugi na terenie lasu Łagiewnickiego. Długość rzeki to ok. 1,4 km.

Klasyfikacja łódzkich rzek

Łódzkie rzeki są celowo utrzymywane w klasyfikacji w katastrach wodnych jako rzeki po to, żeby uzasadnić ich podległość przepisom o ochronie wód[4]. Rzeczki płynące wewnątrz wielkich aglomeracji przemysłowych, pozbawionych związku z dużymi rzekami pełnią trudną do przecenienia, złożoną funkcję ekologiczną. Podleganie przepisom o ochronie wód wymusza ich zachowanie w stanie naturalnym. Jeden z łódzkich urbanistów stwierdził:
Rzeka to skarb. Nie zdajemy sobie sprawy, jak wielki. Zimne powietrze płynie doliną rzeki. A jeśli miasto nie ma prawdziwej rzeki, to każdy inny przyrodniczy element: las, dolinę rzeki, pola, musi traktować jak skarb[5].

W granicach Łodzi, poza odcinkami Neru i Bzury, zgodnie z oficjalną klasyfikacją, nie ma rzek. Są natomiast strumienie i strugi, które najczęściej ze względu na ilości ścieków wielokrotnie przekraczające przepływy naturalne, stanowią odkryte (bądź w części biegu zakryte) kanały ściekowe. Jednakże nazwa „rzeka” jest używana wobec łódzkich strumyków niewątpliwie z powodu tradycji. Prawie wszystkie te rzeczki stanowiły kiedyś powód powstania nad nimi wiosek, które później włączone zostały w granice miasta. Dla ówczesnych osadników wiejskich te strumienie, mające wówczas nieporównywalnie bogatsze niż dziś zasoby i dorzecza wodne, były niewątpliwie rzekami, umożliwiającymi hodowlę, uprawę ziemi i powstanie drobnego rzemiosła, także młynów. Przodują w tym Łódka i najpracowitsza z łódzkich rzek – Jasień, nad którym było 5 młynów, w tym Księży Młyn, najsłynniejszy z uwagi na późniejszą karierę przemysłową, stanowiący serce królestwa Karola Wilhelma Scheiblera. O ścisłości związków tych wsi z rzekami może świadczyć fakt, że niemal wszystkie rzeki łódzkie mają wspólną albo identyczną nazwę z osadami istniejącymi nad nimi. Olechówka – Olechów, Aniołówka – Aniołów, Karolewka – Karolew, Bałutka – Bałuty, Sokołówka – Sokołów itd.

Uwagi

  1. ↑ Ponadto istnieją cieki bezimienne, np. strumień, który wpływa do Jasienia na Rokiciu (na wysokości ul. św. Franciszka z Asyżu).
  2. ↑ Według innych źródeł to Ciosenka uchodzi do Czerniawki a ta do Moszczenicy, lub też Ciosenka uchodzi do Dzierżąznej, a ta do Czerniawki vel Czarnawki.

Przypisy

  1. ↑ a b c d UMŁ, przetargi.bip.uml.lodz.pl [dostęp 2020-06-28].
  2. ↑ Rzeki w Łodzi. Dawna rzeka Ostroga odnaleziona. Miasto Łódź mogło właśnie tak się nazywać, Dziennik Łódzki, 1 lipca 2018 [dostęp 2020-06-27].
  3. ↑ Mapa łódzkich rzek, mapa.lodz.pl [dostęp 2020-06-28].
  4. ↑ Bieżanowski 2003 ↓, s. 78.
  5. ↑ Wioletta Gnacikowska, „Gazeta Łódzka”, 16 czerwca 2000, s. 6.

Bibliografia

  • Waldemar Bieżanowski, Łódka i inne rzeki łódzkie, wyd. II, Łódź: Zora, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Łodzi, 2003.
  • Waldemar Bieżanowski, Z dziejów kanalizacji i wodociągów łódzkich, Łódź: Zora, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Łodzi, 2005, s. 96.
  • Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2000 roku, Łódź 2001.
  • Materiały statystyczne i informacyjne Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Łodzi
  • Ryszard Bonisławski, Z biegiem łódzkich rzek, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, 2010.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie