Rzepień pospolity

Rzepień pospolity
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

rzepień

Gatunek

rzepień pospolity

Nazwa systematyczna
Xanthium strumarium L.
Sp. pl. 2:987. 1753
Synonimy
  • Xanthium pungens Wallr.
  • Xanthium occidentale Bertol..
  • Xanthium vulgare Hill[3]

Rzepień pospolity (Xanthium strumarium L.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Gatunek kosmopolityczny, występujący obecnie na całym niemal świecie[3]. Rodzimy obszar jego występowania obejmował wszystkie kontynenty półkuli północnej, ale został zawleczony i aklimatyzował się także na większości obszarów półkuli południowej[3]. W wielu miejscach świata stał się chwastem[3]. W Polsce jest przypuszczalnie archeofitem znanym od późnej epoki brązu[4] lub nawet gatunkiem rodzimym występującym na stanowiskach synantropijnych (apofitem). Występuje niezbyt licznie, głównie w cieplejszych rejonach kraju.

Xanthium strumarium L..jpg

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, rozgałęziająca się, górą szorstko owłosiona, górą ogruczolona, bez cierni. Ma wysokość 20-120 cm.
Liście
W zarysie koliste, 3-klapowe o klapach nierówno ząbkowanych. Mają sercowatą nasadę, na spodzie są kutnerowate.
Kwiaty
Zebrane w koszyczki o jajowatej okrywie. Okrywa jest miękko owłosiona i pokryta nagimi i zagiętymi kolcami. Wszystkie kwiaty rurkowate. W niektórych koszyczkach występują tylko kwiaty pręcikowe, w innych tylko słupkowe. Zebrane w krótkie kłosy koszyczki z kwiatami pręcikowymi (męskimi) wyrastają wyżej, zawierają liczne kwiaty rurkowate i otoczone są wolną okrywą. Koszyczki żeńskie wyrastają niżej, w kątach liści, otoczone są grubą kolczastą okrywą, nie mają okwiatu i zawierają tylko dwa kwiaty słupkowe.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Siedliska ruderalne, przydroża, nieużytki, ogrody (chwast). Występuje tylko na słonecznych stanowiskach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Xanthietum strumarii[5]. Kwitnie od lipca do października, jest wiatropylny.

Roślina trująca: ziele zawiera alkaloidy, jod, garbniki i jest trujące w okresie tworzenia liści. Zwierzęta nie zjadają tej rośliny.

Zmienność

Tworzy mieszańce z rzepieniem brzegowym[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ a b c d Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
  4. ↑ Useful plants from the site Lutomiersk–Koziówki near Łódź (central Poland) with special reference to the earliest find of Xanthium strumarium L. seeds in Europe, „Journal of Archaeological Science: Reports”, 3, 2015, s. 275–284, DOI: 10.1016/j.jasrep.2015.06.025, ISSN 2352-409X [dostęp 2018-07-25] (ang.).
  5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

Media użyte na tej stronie