Rzepiennik Strzyżewski

Artykuł

49°47′57.67″N 21°2′54.05″E

- błąd

0 m

WD

49°48'N, 21°3'E

- błąd

2331 m

Odległość

147 m

Rzepiennik Strzyżewski
wieś
Ilustracja
Kościół Miłosierdzia Bożego
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tarnowski

Gmina

Rzepiennik Strzyżewski

Wysokość

263 m n.p.m.

Liczba ludności (2006)

1324

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

33-163[1]

Tablice rejestracyjne

KTA

SIMC

0829655

Położenie na mapie gminy Rzepiennik Strzyżewski
Mapa konturowa gminy Rzepiennik Strzyżewski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Rzepiennik Strzyżewski”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Rzepiennik Strzyżewski”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Rzepiennik Strzyżewski”
Ziemia49°47′57,67″N 21°02′54,05″E/49,799353 21,048347

Rzepiennik Strzyżewskiwieś (w okresie 1775–1896 miasto) w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie tarnowskim, w gminie Rzepiennik Strzyżewski, której jest siedzibą.

Znajduje się w dolinie potoku Rzepianka oraz na wznoszących się nad doliną wzniesieniach Pogórza Ciężkowickiego[2].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Rzepiennik Strzyżewski[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0829661Cisieczęść wsi
0829678Dąbryczęść wsi
0829684Miasteczkoczęść wsi
0829690Ostrzeszeczęść wsi
0829709Padołyczęść wsi
0829715Pod Jodłówkączęść wsi

Historia

Wieś lokowana na surowym korzeniu przez króla Kazimierza Wielkiego w 1347 roku[5]. Miejscowość uzyskała lokację miejską w 1775 roku, zdegradowana została w 1896 roku. W 1886 mieszkało tu około 1800 osób, z czego 264 stanowili Żydzi.

We wsi istniała szkoła parafialna. Po utworzeniu Rady Szkolnej Krajowej szkołę parafialną przeorganizowano w 1867 na szkołę ludową pospolitą[6]. Budynek był drewniany, został rozebrany przez wojsko podczas I wojny światowej do palenia w kuchniach polowych[6]. W 1921 rozpoczęto budowę kolejnego budynku, w ciągu 2 tygodni powstał fundament pod 5-klasowy gmach. Do grudnia 1924 wykończono dwie sale lekcyjne i w grudniu 1924 roku rozpoczęto naukę w częściowo wykończonej szkole[6]. Frekwencja uczniów nie była duża – rodziny były biedne i wielodzietne. Podczas niemieckiej okupacji do prowadzenia nauczania okupant nakał używać miesięcznik Ster[6].

Znajdowała się tutaj synagoga, która według różnych źródeł została zniszczona przez Niemców w trakcie okupacji hitlerowskiej lub została rozebrana po II wojnie światowej. Istniało tu getto żydowskie, którego mieszkańcy zostali rozstrzelani 11 sierpnia 1942 w pobliskim lesie[7]. We wsi znajdują się pozostałości żydowskiego cmentarza.

Po południu 16 stycznia 1945 roku Niemcy opuścili Rzepiennik Strzyżewski, a 2 godziny później dotarły patrole Armii Czerwonej. Żołnierze zajmowali budynek szkoły przez 3 dni, powybijali w niej szyby, spalili akta szkolne, książki, zużyli cały zgromadzony opał dla szkoły, którą z tego powodu zamknięto do końca marca[6]. W okresie PRL w szkole prowadzono również zajęcia Szkoły Przysposobienia Rolniczego (SPR)[6].

Na przełomie lat 70. i 80. XX w. obok starego budynku szkoły od strony wschodniej dostawiono nowszy i połączono zbudowaną przewiązką[6]. Budynek z lat dwudziestych rozebrano z powodu stanu technicznego podczas rozbudowy szkoły w XXI wieku. Nowe skrzydło oddano do użytku w 2014[8].

Kościół pw. Miłosierdzia Bożego

Kościół pw. Miłosierdzia Bożego w Rzepienniku Strzyżewskim znajduje się na pograniczu z Rzepiennikiem Marciszewskim przy drodze wojewódzkiej 980. Został zbudowany z fundacji okolicznych rodzin (m.in. Sadłoniów) przez księży z rodziny Bochenków w latach 1947–1949. W roku 1972 przy kościele została erygowana parafia. Kościół projektu arch. Zbigniewa Rzepeckiego posiada w swoim wnętrzu i otoczeniu rzeźby Bronisława Chromego, Jerzego Bandury, Anatola i Bogdany Drwalów, Piotra Waligóry oraz obrazy Jacka Malczewskiego, Szymona Czechowicza, Ludwika Stasiaka, Vlastimila Hofmana. Polichromię wykonała malarka ludowa z Zalipia Felicja Curyłowa, a stacje drogi krzyżowej Józef Janos z Dębna Podhalańskiego.

Zespół kościelno-plebański parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Rzepienniku Strzyżewskim został wpisany do rejestru zabytków 12 maja 1993 roku (nr. rej A-354).

Przy kościele od 1992 istnieje Muzeum parafialne, Oddział Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie (od 1995 r.). Zbiory muzealne stanowią dzieła z okresu XVIII–XX w., m.in. F. Meinerta – „Zakonnik”, W. Majeranowskiego „Scena biblijna”, J. Wojnarowskiego portrety M. Reja, J. Kochanowskiego, S. Batorego, S. Żółkiewskiego, J. Chodkiewicza, K. Pułaskiego., oraz obrazy J. Malczewskiego i Valstimila Hofmana. A także świątkarstwo, unikalne szaty liturgiczne, paramenty kościelne, oryginalne wyroby rzemieślnicze – meble z poroży i korzeni, figura Madonny z ok. 1540 r., pamiątki z Palestyny i Egiptu, zbiory etnograficzne oraz zbiory biblioteczne księży Bochenków.

Zobacz też

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1116 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. Pogórze Ciężkowickie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 83-89165-37-6.
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. Elżbieta Dybek, Lokacje na prawie niemieckim in cruda radice w południowej części województwa krakowskiego w latach 1334 – 1434, w: Roczniki Humanistyczne tom XLI, zeszyt 2, (1993), s. 71.
  6. a b c d e f g HISTORIA SZKOŁY - Szkoła Podstawowa w Rzepienniku Strzyżewskim, sprzepiennik.iap.pl [dostęp 2022-08-14].
  7. Był sztetl.... W: Piotr Rochowski, Magdalena Rochowska: Między Białą a Wisłoką. Nowy Sącz: Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małpolskiego, s. 49.
  8. O SZKOLE - Szkoła Podstawowa w Rzepienniku Strzyżewskim, sprzepiennik.iap.pl [dostęp 2022-08-14].

Bibliografia

  • Jan Popiel, Kościół w Rzepienniku Strzyżewskim, Tarnów 1959 r.
  • Czesław Dutka, Rzepiennik z dziejów parafii, Rzepiennik Suchy 1998 r.
  • Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Linki zewnętrzne

Centrum
Centrum
Remiza OSP
Sala Królestwa Świadków Jehowy

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Rzepiennik Strzyżewski PR7.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sala Królestwa Świadków Jehowy w Rzepienniku Marciszewskim
Rzepiennik remiza PR6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Remiza OSP w Rzepienniku Strzyżewskim
Rzepiennik Strzyżewski 2PR6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzepiennik Strzyżewski
Rzepiennik PR6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzepiennik Strzyżewski. Centrum
RzepiennikStrzyżewski kościół PR6.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rzepiennik Strzyżewski - rzymskokatolicki kościół parafialny pw. Miłosierdzia Bożego, 1947-1950