Rzepik pospolity

Rzepik pospolity

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	rzepik
Gatunek	rzepik pospolity
Nazwa systematyczna
Agrimonia eupatoria L. Sp. pl. 1:448. 1753

Kwiaty

Owoce

Rzepik pospolity (Agrimonia eupatoria) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae). Zasięg naturalny obejmuje kraje basenu Morza Śródziemnego, całą Europę i zachodnią Azję po region autonomiczny Sinciang w zachodnich Chinach^[3]. W całej Polsce gatunek pospolity^[4].

Morfologia

Łodyga

Łodyga zielona, lub częściej czerwonawa, walcowata, słabo rozgałęziona, pokryta długimi, prostymi lub splątanymi włoskami^[5]. Wysokość 30-100 (150) cm.

Liście^[5]

Liście złożone nieparzystopierzaście z 3 lub 6 naprzeciwległymi param listków, pomiędzy którymi występują 2 lub 3 mniejsze listki. Listki są głęboko ząbkowane lub piłkowane, ciemnozielone na górnej powierzchni, szarawe i gęsto owłosione na powierzchni dolnej.

Kwiaty^[5]

Drobne kwiaty tworzą zwężający się ku szczytowi, kłosowato groniasty kwiatostan. Są one pięciokrotne i wyrastają w kątach owłosionych przylistków. Kielichy są ciasno otoczone przez liczne szczytowe haczykowate kolce, które występują na obrzeżu owłosionego dna kwiatowego. Żółte płatki korony są wolne, łatwo opadające.

Owoce

Typu niełupki.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Występuje na przydrożach, zboczach, świeżych łąkach, pastwiskach i miedzach, od nizin po pogórze. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla zespołu zbiorowisk (All.) Trifolion medii i słabo dla zespołu roślinności (Ass.) Trifolio-Agrimonietum^[6]. Kwitnie od czerwca do sierpnia, a czasami do października.

Zmienność

Tworzy mieszańce z rzepikiem wonnym (A. x wirtgenii A. et Gr.) oraz z rzepikiem szczeciniastym^[7].

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Ziele rzepiku (Herba Agrimoniae) – wysuszone kwitnące szczyty pędów. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 2,0% garbników w przeliczeniu na pirogalol^[5]. Ziele ponadto zawiera m.in. gorycze, olejek eteryczny, flawonoidy i kwas salicylowy^[8].

Zbiór i suszenie

Od czerwca do sierpnia zbiera się kwitnące ziele przed zawiązaniem owoców. Ścina się je kilka centymetrów nad powierzchnią ziemi i suszy rozpostarte cienką warstwą w miejscu przewiewnym i zacienionym lub w suszarni w temperaturze do 40 °C.

Działanie i zastosowanie

Napar z ziela (1 łyżeczkę do herbaty rozdrobnionego suszu zalać 1 szklanką wrzącej wody i parzyć pod przykryciem przez 15 – 20 minut, następnie przecedzić i w razie potrzeby pić 2-3 razy dziennie po 1/2 szklanki) to dość skuteczny środek korzystnie wpływający na procesy trawienia, pobudzający wydzielanie soków żołądkowych, ogólnie wzmacniający, przeciwkrwotoczny i hamujący krwawienia, zalecany i pomocny w kamicy nerkowej, żółciowej, w zaparciach, nietrzymaniu moczu, biegunce, marskości wątroby, zapaleniu pęcherza moczowego i reumatyzmie. Wywar z kłączy był stosowany przez medycynę ludową do leczenia gośćca i gruźlicy płuc, z miernym skutkiem.

Roślina kosmetyczna

Napar, po rozcieńczeniu etanolem stosowany jest do oczyszczania skóry tłustej, skłonnej do trądziku, o rozszerzonych porach. Napar połączony z torfem używany jest do maseczek kosmetycznych^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. (Charakterystyka i Zmienność)