Rzewnia skrzypolistna

Rzewnia skrzypolistna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

rzewniowate

Rodzaj

rzewnia

Gatunek

rzewnia skrzypolistna

Nazwa systematyczna
Casuarina equisetifolia L.
Amoen. Acad. 4: 143. Nov 1759[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Rzewnia skrzypolistna (Casuarina equisetifolia L.) – gatunek drzew z rodziny rzewniowatych Casuarinaceae. Występuje naturalnie w Australii i na wyspach Oceanii oraz w Azji Południowo-Wschodniej[5]. Poza tym rozpowszechniony został w strefie międzyzwrotnikowej w Afryce i na kontynentach amerykańskich[6]. Rośnie na nadmorskich wydmach, nierzadko tworząc jednogatunkowe lasy. Preferuje siedliska bogate w związki wapnia[7]. Stosowany jest do utrwalania wybrzeży, jako osłona przeciwwiatrowa, jako roślina ozdobna na terenach zieleni publicznej[7]. Drewno cenione jest jako opał (łatwo pali się nawet świeże) oraz materiał konstrukcyjny. Kora bogata w taniny stosowana jest do garbowania skór[6].

Rzewnia rosnąca na wydmach na Hawajach

Morfologia

Pokrój
Drzewo osiągające do 35 m wysokości[5], choć zazwyczaj niższe, do 15 m[7]. Ma koronę wąską. Pień jest prosty, u dołu osiąga do 70 cm średnicy. Kora barwy czerwonobrązowej. Pędy rózgowate, asymilujące[7], szarozielone, końcowe zwykle zwisające[5].
Liście
Silnie zredukowane, łuskowate[7]. Mają kształt lancetowaty do trójkątnego i 1–3 mm długości. Wyrastają w okółkach po 6–8 i są wyprostowane lub przylegają do pędów[5].
Kwiaty
Drobne i rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie zebrane są na szczytach wydłużonych pędów[7] na odcinkach od 1 do 4 cm[5], a żeńskie w główkach na krótkich pędach bocznych[7]. Główki te mają od 1,2 do 2,5 cm średnicy i za młodu są omszone, szarawozielone do żółtawobrązowych, później nagie[5].
Owoce
Skrzydlaki o długości 5–8 mm powstające w szyszkopodobnych owocostanach[5].

Zastosowanie

Bonsai

Drzewo cenione ze względu na małe wymagania, odporne na wiatr i zasolenie – stosowane jest jako ochrona przeciwerozyjna[5] do umacniania wybrzeży wydmowych i gruntów w innych miejscach, jako osłona przeciwwiatrowa i zacieniająca plantacje (np. wokół plantacji muszkatołowca korzennego). Często stosowana na terenach zieleni publicznej, tu też nierzadko bywa strzyżona w fantazyjne kształty[7]. Młode okazy wykorzystywane są przez chrześcijan w tropikach jako odpowiednik choinki w czasie obchodów Bożego Narodzenia[8].

Czerwonobrązowe drewno jest ciężkie, twarde, odporne na żerowanie termitów[6] i wilgoć[7]. Jest cenione jako materiał konstrukcyjny w budownictwie, stosowane na słupy i maszty, do wyrobu trzonków do narzędzi i lasek[6].

Ze względu na łatwopalność nawet świeżo po ścięciu uznawane jest za najlepsze drewno opałowe na świecie[6].

Ze względu na zawartość w korze tanin sięgającą 18% – jest ona wykorzystywana do garbowania skór[6]. Roślina ma także zastosowanie lecznicze[5].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
  3. a b Casuarina equisetifolia L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-02-24].
  4. Casuarina equisetifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. a b c d e f g h i Casuarina equisetifolia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-24].
  6. a b c d e f Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 797. ISBN 83-214-1305-6.
  7. a b c d e f g h i Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2006, s. 131. ISBN 83-60247-27-7.
  8. Daniela i Stanisław Tałałajowie: Dziwy świata roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 30.

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Starr 050414-6326 Casuarina equisetifolia.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Casuarina equisetifolia (restoration site). Location: Maui, Kanaha Beach
Casuarina equisetifolia L. - Australian pine, beach sheoak, common ironwood (3771194330).jpg
Autor: Sam Fraser-Smith from Brisbane, Australia, Licencja: CC BY 2.0

BDA: 32° 20' 15" N x 64°40' 38" W Howard Bay, Tucker's Town St. George's Parish, Bermuda 29 July 2009

Sam Fraser-Smith
Ironwood bonsai 259, October 10, 2008.jpg
Autor: Sage Ross, Licencja: CC-BY-SA-3.0
An Ironwood (Casuarina equisetifolia) bonsai, North American Collection 259, on display at the National Bonsai & Penjing Museum at the United States National Arboretum. According to the tree's display placard, it has been in training since 1978. It was donated by Edwin S. Nishida.