Sójka syberyjska

Sójka syberyjska
	Perisoreus infaustus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	krukowate
Rodzaj	Perisoreus
Gatunek	sójka syberyjska
Synonimy
	Corvus infaustus Linnaeus, 1758;
	Corvus infaustus Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	P. i. infaustus (Linnaeus, 1758); P. i. ostjakorum Sushkin & Stegmann, 1929; P. i. yakutensis Buturlin, 1916; P. i. ruthenus Buturlin, 1916; P. i. opicus Bangs, 1913; P. i. sibericus (Boddaert, 1783); P. i. tkachenkoi Sushkin & Stegmann, 1929; P. i. maritimus Buturlin, 1915; P. i. caudatus Buturlin, 1913;
	P. i. infaustus (Linnaeus, 1758); P. i. ostjakorum Sushkin & Stegmann, 1929; P. i. yakutensis Buturlin, 1916; P. i. ruthenus Buturlin, 1916; P. i. opicus Bangs, 1913; P. i. sibericus (Boddaert, 1783); P. i. tkachenkoi Sushkin & Stegmann, 1929; P. i. maritimus Buturlin, 1915; P. i. caudatus Buturlin, 1913;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Sójka syberyjska^[4], sójka złowroga (Perisoreus infaustus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae), zamieszkujący północną Eurazję. Nie jest zagrożony.

Występowanie

Zamieszkuje pas w północnej Eurazji od Sachalinu i wschodnich wybrzeży Rosji po północną część Półwyspu Skandynawskiego. Ptak osiadły.

Do Polski zalatuje wyjątkowo (stwierdzona 5 razy, zwykle w kwietniu)^[5].

Podgatunki

Autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżnili 9 podgatunków P. infaustus^[2]^[6]:

P. infaustus infaustus – Półwysep Skandynawski, Finlandia i północno-zachodnia Rosja.
P. infaustus ostjakorum (syn. P. i. rogosowi) – północno-wschodnia europejska część Rosji do północno-środkowej Syberii.
P. infaustus yakutensis – północno-wschodnia Syberia.
P. infaustus ruthenus – zachodnia Rosja.
P. infaustus opicus – wschodni Kazachstan, północno-zachodnie Chiny i południowo-zachodnia Syberia.
P. infaustus sibericus – środkowa Syberia i północna Mongolia.
P. infaustus tkachenkoi – południowo-środkowa Syberia.
P. infaustus caudatus – północno-środkowa Mongolia i środkowo-południowa Rosja (południowa Buriacja).
P. infaustus maritimus – południowo-wschodnia Syberia, Sachalin i północno-wschodnie Chiny.

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia obecnie (2020) jedynie 5 podgatunków: infaustus, rogosowi, opicus, sibericus i maritimus; wlicza takson ruthenus do podgatunku nominatywnego, uznaje ostjakorum za synonim rogosowi, a yakutensis i tkachenkoi włącza do sibericus^[7].

Charakterystyka

Cechy gatunku

To mała, ciemna sójka północnych lasów. Brak dymorfizmu płciowego. Upierzenie beżowoszare, na skrzydłach i kuprze jaskrawordzawe plamy. Na głowie brązowa czapeczka, nogi i dziób ciemne. Ma szary wierzch ciała, szyję i pierś. Ogon dłuższy niż u sójki, dziób krótszy i ostrzej zakończony. Pokrywy skrzydłowe duże, rdzawe skraje ogona i brzuch. Tryb życia przypomina trochę zachowania większej sójki zwyczajnej. Można ją od niej odróżnić po dłuższym schodkowatym ogonie, delikatniejszej budowie, prostym dziobie i braku niebieskiej barwy w upierzeniu. Jest nieco większa od kosa. W porównaniu ze sroką ma inne ubarwienie – dominuje czarnobrązowa tonacja z dodatkiem rdzawej barwy. W leśnym gąszczu wyróżnia się rdzawobrązowymi plamami po obu stronach skrzydeł, kupra i ogona. W trakcie obserwacji w terenie można określić wiek ptaka. Stare sójki syberyjskie mają bardziej zaokrąglone i mniej wytarte sterówki niż młode.
Ptak towarzyski i ciekawski, toteż często zbliża się blisko do ludzi. Czasem spotyka się ją w pobliżu leśnych obozowisk. W czasie lęgów staje się ruchliwa. W locie rozchyla wachlarzowato ogon. Zwinnie i żwawo porusza się pomiędzy drzewami. Gdy siedzi, zachowuje wyprostowaną postawę i nastrojone pióra na tułowiu.

Głos

Nasiona drzew iglastych są głównym źródłem pokarmu dla sójki syberyjskiej

Sójka syberyjska jest ptakiem dość milczącym w odniesieniu do sójki zwyczajnej, która wydaje całą gamę własnych i zasłyszanych dźwięków. Gdy się jednak odzywa, to znacznie ciszej niż jej bliska kuzynka. Typowe skrzeczenie słychać przeważnie w stadach. W trakcie godów odgłosy przypominają „kuk kuk”.

Wymiary średnie

dł. ciała: 25–31 cm^[2]
rozpiętość skrzydeł: ok. 50 cm

Masa ciała

72–101 g^[2]

Biotop

To ptak typowo północny – zamieszkuje tajgę. Typowy ptak starych i gęstych lasów i borów sosnowych, świerkowych i modrzewiowych. Życie spędza w głębi drzewostanów i rzadko je opuszcza. Swoim terenom lęgowym jest wierna cały rok, nawet w niesprzyjających warunkach. Jednak czasem zdarza się jej zapuszczać bardziej na południe lub na niżej położone tereny. Niektóre osobniki z północno-wschodniej Europy lub Skandynawii kierują się na północny zachód lub południe Starego Kontynentu. W nowym środowisku często giną, nim uda im się spotkać z przedstawicielami swojego rodzaju. Duże trudności sprawia im znalezienie drogi powrotnej, choć nieznany jest tego powód. Najczęściej swoją wędrówkę kończą w wyniku postrzelenia. Jest to efekt dużego zaufania wobec ludzi i sporej atrakcji dla myśliwych.

Okres lęgowy

Sójki syberyjskie są ciekawskie i nie czują strachu przed człowiekiem

Rozpoczyna się już wczesną wiosną, gdy leży jeszcze śnieg.

Gniazdo

Na drzewach iglastych i budynkach. Przypomina gniazdo sójki. To mocno zbudowana platforma umieszczona przy pniu, zbudowana z gałązek z wyścieleniem złożonym z mchu.

Jaja

Perisoreus infaustus infaustus

Jeden lęg w roku na przełomie marca i kwietnia. Składa 3 do 5 niebieskawych lub szarozielonych jaj z szarym nakrapianiem. Okres, w którym to robi, zależy od szerokości geograficznej. Później gnieżdżą się północne populacje.

Wysiadywanie

Wysiadywanie trwa od 19 do 20 dni i tylko samica zajmuje się wygrzewaniem jaj. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 40 dniach. Tak długi okres przebywania młodych w lęgowisku spowodowany jest warunkami klimatycznymi.

Pożywienie

Sójka w locie z pokarmem w dziobie

Jest wszystkożerna. Owady, drobne ptaki i drobne gryzonie leśne, uzupełnione pokarmem roślinnym – głównie nasiona roślin iglastych, różne części roślin i jagody. Najchętniej zjada nasiona sosny syberyjskiej, które w akrobatycznych pozach z gracją wybiera bezpośrednio z szyszek wiszących na końcach gałązek. Zdarza się, że opróżnia ptasie gniazda.

Status i ochrona

IUCN uznaje sójkę syberyjską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 4–8 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy^[3].

W Polsce jest objęta ochroną gatunkową ścisłą^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Perisoreus infaustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Madge, S.: Siberian Jay (Perisoreus infaustus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-18].
↑ ^a ^b Perisoreus infaustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-14].
↑ Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław, s. 715
↑ Siberian Jay (Perisoreus infaustus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-14]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

Bibliografia

Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-28-X.
Klaus Richarz: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, krótkie filmy i nagrania audio. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Perisoreus infaustus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Madge, S.: Siberian Jay (Perisoreus infaustus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-18].

[iucn-3] Perisoreus infaustus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-14].

[5] Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław, s. 715

[ibc-6] Siberian Jay (Perisoreus infaustus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Crows, mudnesters, birds-of-paradise. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2021-01-14]. (ang.).

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne