Sąd (Unia Europejska)

Unia Europejska Ten artykuł jest częścią serii: Polityka i instytucje Unii Europejskiej Instytucje Parlament Europejski Przewodniczący Antonio Tajani Członek PE Okręgi wyborcze Wybory (według państwa) 2014 (UE–28) Grupy polityczne Stałe komitety Eurodeputowani VIII kadencji Rada Europejska Przewodniczący Donald Tusk Rada Prezydencja Rumunia Komisja Europejska Komisja Jean-Claude’a Junckera Przewodniczący Jean-Claude Juncker Wysoki przedstawiciel Federica Mogherini Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości Członkowie Sąd Sąd do spraw Służby Publicznej Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy Inne instytucje i organy Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Europejski Inspektor Ochrony Danych Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Inwestycyjny Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Komitet Regionów Agencje UE Prawo Acquis Procedura legislacyjna Traktaty Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Europejska Inicjatywa Obywatelska Zalecenia i opinie Inne Unia gospodarcza i walutowa Eurogrupa Rozszerzenia Relacje zagraniczne Europejskie partie polityczne Budżet UE Dom Historii Europejskiej

Portal Unia Europejska

Sąd (franc. Tribunal, ang. the General Court) – trybunał powołany pod nazwą Sąd Pierwszej Instancji na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, w celu odciążenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zaczął działać z dniem 1 listopada 1989 roku. Od 1 grudnia 2009 roku istnieje nie jako odrębna instytucja, lecz organ sądowy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, i nosi obecną nazwę. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu, rozprawy odbywają się w języku francuskim.

Skład sądu obejmuje 5 izb rozstrzygających w składach trzy- lub pięcioosobowych spory osób fizycznych i prawnych z Unią Europejską. W niektórych przypadkach sąd orzeka w składzie jednego sędziego lub w składzie wielkiej izby (trzynastu sędziów) albo w pełnym składzie, jeżeli uzasadnia to stopień zawiłości prawnej lub waga sprawy. Odwołanie się od jego orzeczeń możliwe jest jedynie w kwestiach prawnych (uchybienia procesowe, naruszenie prawa Unii).

Sąd I Instancji zajmował się również do 22 lipca 2002 roku rozstrzyganiem spraw dotyczących funkcjonowania Euratomu oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), obecnie zaś (wobec zaprzestania działalności EWWiS) czyni to tylko w stosunku do Euratomu.

Sąd może też zostać upoważniony do udzielania odpowiedzi na pytania prejudycjalne w pewnych kategoriach spraw.

W skład sądu wchodzą sędziowie, po jednym z każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej, wybierani na sześć lat. Część składu odnawia się co trzy lata.

Obecnie przewodniczącym Sądu jest Marc van der Woude. Sąd liczy 47 sędziów, a od 2019 liczba zwiększy się do 56 (po dwóch z każdego kraju, nieuwzględniając Brexitu). Polskimi sędziami są: dr hab. prof. Krystyna Kowalik-Bańczyk (od 19 września 2016 r.) oraz dr hab. prof. Nina Półtorak (od 13 kwietnia 2016 r.).

Kompetencje

Sąd jest właściwy do rozpoznawania:

• skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie), jak również aktów regulacyjnych (które dotyczą ich bezpośrednio i nie obejmują środków wykonawczych), czy wreszcie przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje, organy i jednostki organizacyjne
• skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Komisji
• skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Radzie, dotyczących aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping") oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych
• skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje Unii Europejskiej lub ich pracowników
• skarg dotyczących umów zawartych przez Unię europejską, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona
• skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych
• odwołań, ograniczonych do kwestii prawnych, od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej
• skarg wniesionych przeciwko decyzjom Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin oraz Europejskiej Agencji Chemikaliów

Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Moc jego orzeczeń

Sąd nie jest prawnie związany orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, z wyjątkiem sytuacji gdy ten zwróci mu sprawę wraz z podaniem wskazań prawnych. W praktyce jednak Sąd często stosuje się do zapatrywań prawnych TS.

Jego orzeczenia stanowią precedensy de iure dla sądów krajowych, które - gdy nie chcą się do nich stosować - mogą się zwrócić z pytaniem prejudycjalnym w celu zmiany zawartego w nich stanowiska^[1].

Rzecznicy generalni

Przy sądzie nie działają stali rzecznicy generalni. Do wystąpienia w roli takiego rzecznika może być jednak wyznaczony któryś z jego sędziów.

Przypisy

Bibliografia

• MaciejM. Koszowski MaciejM., Granice związania orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, [w:] S.M.S.M. Grochalski (red.), Granice państwa jako granice jurysdykcji w Unii Europejskiej, Dąbrowa Górnicza 2012, ISBN 978-83-62897-26-1 .
• CURIA – Prezentacja – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, curia.europa.eu [dostęp 2018-05-20]  (pol.).