Sąd okręgowy

Obszary właściwości sądów okręgowych

Sąd okręgowy (SO, do 1998 wojewódzki, SW) – w Polsce sąd powszechny orzekający zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji.

Właściwość

W polskim wymiarze sprawiedliwości jest zasadą, że w pierwszej instancji orzeka sąd rejonowy. W postępowaniu cywilnym procesowym sąd okręgowy orzeka w sprawach o roszczenia majątkowe przekraczające 75 tys. zł (z pewnymi wyjątkami), o roszczenia wynikające z Prawa prasowego, o ochronę praw niemajątkowych (z pewnymi wyjątkami), a także o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni, o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem oraz w pewnych innych sprawach dotyczących uchwał osób prawnych i jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, jak również rozpoznaje sprawy o roszczenia związane z naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych. Sąd okręgowy orzeka w sprawach własności intelektualnej w postępowaniu odrębnym (dotyczy to także zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji, ochrony dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług, jak również ochrony dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą). Sąd okręgowy ponadto orzeka w postępowaniu nieprocesowym o ubezwłasnowolnieniu, a także separacji na żądanie jedno z małżonków i jej zniesieniu. W sprawach karnych sąd okręgowy orzeka jako sąd pierwszej instancji tylko w sprawach o zbrodnie i niektóre występki.

Ponadto na wniosek sądu rejonowego sąd apelacyjny może przekazać sądowi okręgowemu do rozpoznania w I instancji sprawę o każde przestępstwo ze względu na szczególną wagę lub zawiłość tej sprawy, zaś w sprawach cywilnych postanowienie o przekazaniu sprawy do sądu okręgowego wydaje sam sąd rejonowy. Sąd okręgowy uprawniony jest także do wydania listu żelaznego i europejskiego nakazu aresztowania. Instancją odwoławczą od orzeczeń tego sądu jest sąd apelacyjny – tylko wtedy, gdy sąd okręgowy był sądem I instancji w danej sprawie.

W drugiej instancji sąd okręgowy rozpoznaje apelacje i zażalenia od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji przez sąd rejonowy.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 Prawa prasowego wydawanie dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie okręgowym właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy.

Organizacja

Sądy okręgowe tworzy i znosi minister sprawiedliwości po uzyskaniu opinii Krajowej Rady Sądownictwa w drodze rozporządzenia. Obszar właściwości sądu okręgowego powinien obejmować obszary właściwości przynajmniej dwóch sądów rejonowych. Mogą również być powoływane ośrodki zamiejscowe i wydziały zamiejscowe sądów okręgowych. Choć obszar właściwości sądu oraz podział administracyjny są od siebie niezależne, to okręgi zasadniczo mieszczą się w granicach jednego województwa. Jedynym wyjątkiem jest obszar właściwości Sądu Okręgowego w Suwałkach, który obejmuje północny fragment województwa podlaskiego oraz kilka wschodnich powiatów województwa warmińsko-mazurskiego.

Lista sądów

W Polsce istnieje 47 sądów okręgowych^[1]:

Lp	Sąd Okręgowy	Budynek	Zdjęcie
1	Sąd Okręgowy w Białymstoku
2	Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej
3	Sąd Okręgowy w Bydgoszczy	gmach przy ul. Wały Jagiellońskie
4	Sąd Okręgowy w Częstochowie
5	Sąd Okręgowy w Elblągu
6	Sąd Okręgowy w Gdańsku
7	Sąd Okręgowy w Gliwicach
8	Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim
9	Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze
10	Sąd Okręgowy w Kaliszu	pałac Trybunalski w Kaliszu
11	Sąd Okręgowy w Katowicach	gmach przy ul. Andrzeja
12	Sąd Okręgowy w Kielcach
13	Sąd Okręgowy w Koninie
14	Sąd Okręgowy w Koszalinie
15	Sąd Okręgowy w Krakowie
16	Sąd Okręgowy w Krośnie
17	Sąd Okręgowy w Legnicy
18	Sąd Okręgowy w Lublinie
19	Sąd Okręgowy w Łodzi	gmach przy pl. Dąbrowskiego
20	Sąd Okręgowy w Łomży
21	Sąd Okręgowy w Nowym Sączu
22	Sąd Okręgowy w Olsztynie
23	Sąd Okręgowy w Opolu
24	Sąd Okręgowy w Ostrołęce
25	Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim	budynek przy ul. Słowackiego
26	Sąd Okręgowy w Płocku
27	Sąd Okręgowy w Poznaniu	gmach przy Al. Marcinkowskiego
28	Sąd Okręgowy w Przemyślu
29	Sąd Okręgowy w Radomiu	budynek przy ul. Piłsudskiego
30	Sąd Okręgowy w Rybniku
31	Sąd Okręgowy w Rzeszowie	zamek w Rzeszowie
32	Sąd Okręgowy w Siedlcach
33	Sąd Okręgowy w Sieradzu
34	Sąd Okręgowy w Słupsku
35	Sąd Okręgowy w Sosnowcu	Gmach przy ul. Żeromskiego
36	Sąd Okręgowy w Suwałkach
37	Sąd Okręgowy w Szczecinie
38	Sąd Okręgowy w Świdnicy
39	Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu
40	Sąd Okręgowy w Tarnowie
41	Sąd Okręgowy w Toruniu	budynek przy ul. Piekary
42	Sąd Okręgowy w Warszawie
43	Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie
44	Sąd Okręgowy we Włocławku
45	Sąd Okręgowy we Wrocławiu
46	Sąd Okręgowy w Zamościu
47	Sąd Okręgowy w Zielonej Górze

Struktura sądu

Sąd okręgowy dzieli się na wydziały:

• cywilny (oddzielnie wydział cywilny oraz cywilny odwoławczy),
• karny (oddzielnie wydział karny oraz karny odwoławczy),
• penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń sądowych,
• pracy,
• ubezpieczeń społecznych (jeśli liczba spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, rozpatrywanych przez sąd okręgowy jest niewielka to zamiast tego wydziału i odrębnego wydziału pracy, tworzy się wspólny wydział pracy i ubezpieczeń społecznych),
• gospodarczy.

W SO w Warszawie istnieje ponadto:

• odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego (sąd ochrony konkurencji i konsumentów),
• odrębna jednostka organizacyjna do spraw rejestrowych powierzonych temu sądowi na podstawie odrębnych przepisów np. rejestr zawodowy, rejestr partii politycznych (Wydział VII),
• odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony wspólnotowych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych (sąd wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych).

Przypisy

Zobacz też

• sąd rejonowy
• sąd apelacyjny
• Sąd Najwyższy
• struktura sądów powszechnych w Polsce