Sęp długodzioby

Sęp długodzioby

Gyps tenuirostris[1]
G. R. Gray, 1844[2][3][4]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Gypini
Rodzaj	Gyps
Gatunek	sęp długodzioby
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]
krytycznie zagrożony
Zasięg występowania
Kolor błękitny – sęp długodzioby

Sęp długodzioby^[6] (Gyps tenuirostris) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Krytycznie zagrożony wyginięciem.

Przez pewien czas uważany był za podgatunek spokrewnionego z nim sępa indyjskiego (Gyps indicus), lecz niedawno został wydzielony do osobnego gatunku, między innymi z uwagi na fakt, że zasięgi populacji obu gatunków się nie pokrywają. Sęp indyjski występuje wyłącznie na południe od Gangesu i gniazduje na stromych zboczach, podczas gdy sęp długodzioby występuje wzdłuż podnóża Himalajów oraz w Azji Południowo-Wschodniej i gniazduje na drzewach.

Morfologia

Wygląd zewnętrzny

Ubarwienie spodu tułowia i tylnej części skrzydeł jest brązowo-beżowe, lotki ciemnoszare, dolna część grzbietu jest blado-beżowa, a kryza beżowa. Dolne partie ud białawe. Szyja długa, smukła, naga i ciemna. Głowa czarna, kanciasta z ciemnym dziobem zwężającym się w części środkowej. Ucho wyraźnie widoczne i odsłonięte^[7].

• Długość ciała – 80–95 cm^[8]
• Rozpiętość skrzydeł – około 240 cm

Środowisko i występowanie

Sęp długodzioby występuje w Indiach od Niziny Hindustańskiej na północy, na zachodzie po stan Himachal Pradesh, na południe potencjalnie aż po stan Orisa i na wschodzie po stan Asam^[9]. Występuje także w północnym i środkowym Bangladeszu, południowym Nepalu, Mjanmie, Kambodży^[9] i południowym Laosie. W Tajlandii i Malezji uznawany za gatunek wymarły^[8].

Rozród

Odnotowano tylko gniazdowanie na drzewach, zwykle dużych, najczęściej na wysokości 7–25 m nad ziemią, czasami w pobliżu wiosek, ale zwykle z dala od nich. Gniazduje samotnie^[8].

Pożywienie

Padłe zwierzęta.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sępa długodziobego za gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered) nieprzerwanie od 2002 roku, kiedy to po raz pierwszy został sklasyfikowany przez tę organizację jako osobny gatunek. Liczebność populacji szacuje się na 1000–2499 dorosłych osobników, a jej trend jest spadkowy^[5][8].

Liczebność gatunku znacząco zmniejszyła się w ciągu ostatnich lat. Dzikie populacje pozostały w rejonach od północnych i wschodnich Indii przez Nepal i Bangladesz, z małą populacją w Mjanmie. Jedyna kolonia lęgowa w Azji Południowo-Wschodniej notowana jest w prowincji Stoeng Treng w Kambodży. Kolonia ta liczy według szacunków 50–100 osobników. Przetrwanie tych sępów w Kambodży może być częściowo spowodowany brakiem stosowania tam diklofenaku, który jest dla tych ptaków trujący^[10].

Ochrona

Sęp długodzioby jest gatunkiem chronionym wpisanym do załącznika II listy CITES, z uwagi na zmniejszającą się szybko liczbę jego osobników. Spadek populacji jest spowodowany w dużej mierze przez stosowanie niesteroidowego leku przeciwzapalnego (NLPZ) – diklofenaku u zwierząt gospodarskich, szczególnie w Indiach. Lek ten jest trujący dla tych ptaków, powodując niewydolność nerek i jest zastępowany przez inny lek NLPZ – meloksykam, który nie jest szkodliwy dla sępów^[11]. Sprzedaż detaliczna diklofenaku została zakazana przez prawo Indii, jednakże jest on nadal sprzedawany nielegalnie i podawany inwentarzowi^[12].

Programy hodowli zamkniętych w Indiach mają na celu uchronić gatunek przed wymarciem i jest nadzieja, że sępy te będą mogły powrócić na łono natury, kiedy środowisko zostanie pozbawione trującego diklofenaku^[12]. Połączone starania Królewskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (RSPB) i Zoological Society of London w 2009 zaowocowały pierwszym w historii udanym rozrodem tych sępów w zamknięciu^[12]. Wykluły się dwa sępy długodziobe, które zostały poddane niezależnej opiece w stanach: Hariana na zachodzie i Bengal Zachodni na wschodzie Indii^[10][11].

Przypisy

Bibliografia

• Newly discovered Cambodian vulture colony raises hope for species. [w:] The Earth Times [on-line]. 2007-02-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)]. (ang.).
• Rarest vultures join breeding programme. BirdLife International, 2006-02-28. [dostęp 2008-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-11)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).