Słopniczanka
 „Progi skalne – Tabacorz” na Słopniczance w Tymbarku | ||||||||||
| Kontynent | Europa | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo |  Polska | |||||||||
| Województwo |  małopolskie | |||||||||
| Rzeka 4 rzędu | ||||||||||
| Długość | ok. 14 km | |||||||||
| Źródło | ||||||||||
| Miejsce | Przełęcz Słopnicka | |||||||||
| Wysokość | 860 m n.p.m. | |||||||||
| Współrzędne | 49°38′10″N 20°20′53″E/49,636111 20,348056 | |||||||||
| Ujście | ||||||||||
| Recypient | Łososina | |||||||||
| Miejsce | Tymbark | |||||||||
| Wysokość | 420 m n.p.m. | |||||||||
| Współrzędne | 49°44′09″N 20°19′41″E/49,735833 20,328056 | |||||||||
| Szlak | ||||||||||
| ||||||||||
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | ||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||||||||||
Słopniczanka – potok, prawy dopływ rzeki Łososina[1]. Płynie przez środek wsi Słopnice w województwie małopolskim, powiecie limanowskim. Ma wiele cieków źródłowych na zachodnich stokach Cichonia, pod Przełęczą Słopnicką, Zapowiednicą i Mogielicą. Najdalej położone wypływają na wysokości 860 m n.p.m.[2] Główne dopływy to potoki: Babieniec, Czarna Rzeka, Janowski Potok, Michałkowski Potok, Mogielica[1]. Pozostałe mniejsze potoki będące dopływami Słopniczanki to: Podwisiołki, Brodkówka, Czarna Rola, Głębiec, Rola i potok bez nazwy, płynący spod Łopienia. Występuje duża asymetryczność dopływów; większość to dopływy lewobrzeżne, wśród nich są wszystkie mające własną nazwę. Z prawej strony uchodzą do Słopniczanki tylko niewielkie, bezimienne cieki[3].
Słopniczanka ma długość ok. 14 km (w prostej linii 11,2 km) i niemal cała jej zlewnia znajduje się na terenie Słopnic. Uchodzi do Łososiny w miejscowości Tymbark, niecałe 2 km od granic wsi Słopnice, na wysokości ok. 420 m n.p.m.[4] W pobliżu ujścia znajdują się tutaj efektowne progi skalne, tzw. Tabacorz[5], które proponuje się objąć ochroną w formie pomnika przyrody lub stanowiska dokumentacyjnego[6]. Średni spadek wynosi 3,14%. Rzeka, podobnie, jak inne rzeki Karpat, charakteryzuje się dużą zmiennością stanu wód i dużym potencjałem powodziowym. W czasie wielkiej powodzi w 1977 r. wyrządziła szkody na kwotę 670 tysięcy zł. Jest typową rzeką górską o dużym spadku, kamienistym korycie, charakteryzującym się dużą zmiennością trasy przebiegu. W czasie silnych opadów deszczu wielkie masy płynącej nią wody i toczone przez nią kamienie powodują niszczenie brzegów w niektórych miejscach i odkładanie masy kamieni i żwiru w innych. Ogólnie jednak procesy niszczące przeważają nad akumulacją, w wyniku czego następuje stałe pogłębianie i poszerzanie koryta rzeki[7].
Rzeka jest zarybiona. Badania czystości wód przeprowadzone w 2005 r. pozwoliły zaliczyć jej wody do III klasy czystości wód w skali 5-stopniowej, jako wody zadowalającej jakości. Badania przeprowadzane były u jej ujścia w Tymbarku, a więc w najbardziej zanieczyszczonym miejscu. W górnej części biegu jej potoków woda ma jeszcze lepszą jakość. Według typologii rybackiej Słopniczanka jest krainą pstrąga. Dominującymi gatunkami są pstrąg potokowy i kleń, a gatunkami towarzyszącymi głowacz pręgopłetwy, śliz, strzebla potokowa, jelec[8]. Według prawa wędkarskiego na Słopniczance można łowić tylko na sztuczne muchy.
Nazwa rzeki pochodzi od dawnego przyrządu do łowienia pstrągów zwanego słopem. W początkach osadnictwa w dolinie rzeki było tutaj mnóstwo pstrągów, na które miejscowi osiedleńcy polowali za pomocą słopa. Ryby stanowiły cenne uzupełnienie skromnego pożywienia. Z czasem ryby wyłapano niemal zupełnie, przyrząd poszedł w zapomnienie, ale przetrwała nazwa Słopniczanie, nadana żyjącym nad tą rzeką mieszkańcom przez sąsiadów. Od nazwy mieszkańców z kolei pochodzi nazwa wsi i rzeki. Rzeka pełniła też inną jeszcze, już historyczną rolę – w dawnych czasach dzieliła tę wieś na dwie części: Słopnice Królewskie, znajdujące się po jej południowej stronie i Słopnice Szlacheckie, leżące po północnej stronie[9].
Przypisy
- ↑ a b Wykaz wód płynących Polski [dostęp 2021-11-27].
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [dostęp 2021-12-17].
- ↑ Beskid Wyspowy 1: 50000. Mapa turystyczna, Kraków: Compass, 2006, ISBN 83-89165-86-4.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [dostęp 2021-12-17].
- ↑ Tabacorz, www.beskidwyspowy.prv.pl [dostęp 2014-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Gmina Dobra [zarchiwizowane z adresu 2012-07-20].
- ↑ Powiat limanowski. Inwentaryzacja zasobów i składników przyrody [dostęp 2008-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
- ↑ Stan czystości wód powierzchniowych w rejonie Limanowej w 2005 r. [dostęp 2008-04-21].
- ↑ Stanisław Wojcieszak, Słopnice. Dzieje wsi i parafii, 1999, ISBN 83-911518-0-8.
Linki zewnętrzne
- Słopnica 1., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 830.
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: Paweł Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Progi skalne na rzece Słopniczanka (tzw. "Tabacorz')w pobliżu jej ujścia do Łososiny w Tymbarku