S-200 Wega

S-200 Wega

Informacje podstawowe
Inne nazwy	Angara/Dubna
Zwalczane cele	samoloty
Warstwa obrony	system przeciwlotniczy dalekiego zasięgu
Państwo	Związek Radziecki
Wejście do służby	1967
Status systemu	aktywny
Pociski
Pociski	5W21, 5W28, 5W28W
Naprowadzanie	półaktywne
Rodzaje głowic	odłamkowa
Zasięg	ok. 300 km (zależnie od wersji)
Pułap plot.	40 km
System
Użytkownicy
Użytkownicy systemu S-200 Wega (niebieski aktualny, czerwony byli)

Pocisk 5W28

Pociski S-200 w pozycji transportowej

Zestaw S-200 Wega w służbie polskiej

Radar P-14

Radar 5N87 jako eksponat w Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej

Radar 5N62 w muzeum wojskowym w Kecel

S-200 Wega – radziecki przeciwlotniczy system rakietowy dalekiego zasięgu (zasięg do 300 km, zależnie od wersji). W kodzie NATO oznaczony jako SA-5.

Historia rozwoju

W 1956 roku biuro konstrukcyjne KB-1 rozpoczęło prace nad nowym systemem przeciwlotniczym dalekiego zasięgu oznaczonym jako S-175. Pociski opracowywanego zestawu miały w założeniu razić cele na dystansie do 60 kilometrów, dwa razy większym niż ówcześnie wykorzystywane wersje systemu S-75, który równolegle poddawano modernizacji. Prace nad nowym systemem przerwano jednak, gdy okazało się, że ulepszona wersja zestawu S-75M jest w stanie razić cele na dystansie 56 kilometrów, czyli zbliżonym do założeń dotyczących S-175^[1][2].

W 1958 roku rozpoczęto prace nad nowym przeciwlotniczym zestawem rakietowym dalekiego zasięgu o oznaczeniu S-200. W odróżnieniu od wprowadzonych dotąd na uzbrojenie systemów miał to być zestaw mobilny. Założenie to nie zostało w pełni zrealizowane, ponieważ czas zwijania i przygotowania zestawu do transportu wynosił ponad półtorej godziny, co w zasadzie dyskwalifikowało zestaw S-200 jako sprzęt mobilny. Ustalono, że powinien charakteryzować się możliwością zwalczania celów poruszających się na dużych wysokościach, takich jak samoloty zwiadowcze czy bombowce. Zgodnie z ustaleniami nowe rakiety powinny być w stanie niszczyć cele lecące z prędkością do 3500 kilometrów na godzinę, na wysokości od 5 do 35 kilometrów w odległości do 150 kilometrów od wyrzutni. Pierwsze strzelania z zestawu S-200 odbyły się w 1960 roku. Pierwszą jednostką, która otrzymała nowe zestawy, była 79. Brygada Przeciwlotnicza Jarosławskiego Okręgu Obrony Powietrznej, zaś rozmieszczanie nowego systemu na terenie byłego ZSRR zakończono w latach 1973–1974^[1][2][3].

Na przestrzeni lat Wega poddawana była modernizacjom. W 1969 roku wprowadzono na uzbrojenie wersję S-200W Wega z nową wersją rakiety 5W21W. Zastosowano w niej nową głowicę, odporną na zakłócenia aktywne i umożliwiającą start bez konieczności namierzenia celu przez wyrzutnię (namierzanie następowało już po starcie). System dawał też możliwość atakowania dwóch celów jednocześnie. Kolejną modernizacją była S-200M Wega-M z rakietą 5W28. Modernizacja polegała na zwiększeniu zasięgu do 200 kilometrów i zmianie zakresu wysokości operowania – wynosił on od 300 metrów do 40 kilometrów. Zainstalowano też nowe źródło zasilania, pozwalające na dłuższy lot rakiety (nawet do 350 kilometrów w testach poligonowych) i nowy silnik marszowy^[1][2][4].

Na potrzeby eksportowe stworzono wersję S-200WE Wega-E, której zasięg ograniczono do 240 kilometrów. Wersja eksportowa mogła zwalczać pięć celów. W porównaniu z poprzednimi wariantami, miała większe możliwości zwalczania celów wykonanych w technologii stealth. S-200WE znalazł się na wyposażeniu wojsk Polski, Węgier, Czechosłowacji, Bułgarii, Niemiec Wschodnich, Syrii, Libanu, Iranu i Korei Północnej. W 1974 roku rozpoczęto prace nad modernizacją oznaczoną jako S-200D Dubna. Charakteryzowała się ona zwiększoną odpornością na zakłócenia radioelektroniczne i zasięgiem zwiększonym do 300 kilometrów. Zestaw w ograniczonej liczbie wszedł na uzbrojenie w 1987 roku^[1][2].

Skład zestawu S-200 Wega

W skład pojedynczego zestawu S-200 Wega wchodzą między innymi^[1][3]:

Stanowisko dowodzenia:

• stanowisko kierowania i rozdziału celów w kabinie K9M
• radiolokacyjne środki rozpoznania P-14 i PRW -17
• kabina sprzężenia 52Ł6E
• wieża kontrolna K7 do imitowania sygnału odbitego od celu
• elektrownie polowe ESD-200 w kabinie K-20
• kabina rozdzielcza K-21

Dywizjon ogniowy:

Bateria radiotechniczna:

• stacja radiolokacyjna podświetlania celów powietrznych
• kabina przekształcania napięcia zasilania K22

Bateria startowa:

• kabina przygotowania startu K3W
• sześć wyrzutni rakiet 5P72W z rakietami 5W28 (1 pluton startowy na trzy wyrzutnie),
• po dwie maszyny załadowcze 5Ju24ME na każdą wyrzutnię
• samochód transportowo załadowczy 5T82M1E

Stacje radiolokacyjne

• P-14 / 5N84A ("Dubrava") kod NATO: Tall King – radar wczesnego ostrzegania (zasięg 600 km, maksymalna wysokość wykrywania celu 46 km, pasmo A). W późniejszym czasie zastąpiony przez radar 5N69 (kod NATO: Big Back) – radar wczesnego ostrzegania (zasięg 600 km, działający w paśmie E)^[5][3].
• 5N87 (kod NATO: Back Net lub Back Trap) – radar wczesnego ostrzegania (ze specjalnym detektorem małej wysokości, zasięg 380 km, pasmo E)^[5][3].
  • 5N87M - radar cyfrowy (napęd elektryczny zamiast hydraulicznego)^[5][3].
• P-35/37 (kod NATO: Bar Lock/Bar Lock B) – radar wykrywania celów (zasięg 392 km, pasmo E oraz F)^[5][3].
• PRV-11 (kod NATO: Side Net) bądź w wersjach późniejszych PRV-13 (kod NATO: Odd Pair) – radar do pomiaru wysokości, działający w paśmie E^[5][3].
• P-15M (kod NATO: Squat Eye) – radar wykrywania celów (zasięg 128 km, pasmo C)^[5][3].

Wersje

Wersje rozwojowe systemu S-200^[2][6][7][4]:

• S-200 "Angara" (pierwotnie S-200A) – pocisk V-860 (5W21) lub W-860P (5W21A), wszedł do służby w 1967 roku, zasięg – 160 km, wysokość zwalczanych celów – 20 km.
• S-200W "Wega" – wersja ze zmodyfikowanym systemem uodpornionym na zakłócanie. Stanowisko dowodzenia K-9M zostało zmodernizowane, zastosowano zmodyfikowany pocisk W-860PW (5W21P). Przyjęty do służby w 1970 roku, zasięg – 180 km.
• S-200M "Wega-M" – zmodernizowana wersja S-200W, pod kątem zastosowania zunifikowanego pocisku W-880 (5W28) z fragmentacją burzącą lub W-880N (5W28N). Zastosowano dopalacze startowe na paliwo stałe, zasięg zwiększono do 240 km.
• S-200D „Dubna” – głębsza modernizacja S-200, zasięg zwiększony do 300 km, wysokość rażenia celu - do 40 km. Rozwój zestawu rozpoczęto w 1981 roku, zaś testy trwały w latach 1983-1987. Do służby wprowadzono je w limitowanej liczbie.

Eksploatacja w Polsce

System Wega został wprowadzony na wyposażenie Sił Zbrojnych RP (wówczas PRL) w latach 80. XX wieku w wersji S-200WE. Posiada on możliwość zwalczania celów na dystansie do ok. 250 km i na wysokościach ponad 30 km, przy czym jest przeznaczony przede wszystkim do rażenia słabo manewrujących celów takich jak bombowce czy samoloty wczesnego ostrzegania. System przeszedł modernizację ze standardu S-200WE do wersji S-200C. Głównym celem tej modernizacji było rozdzielenie zestawu na dwa dywizjony rakietowe, zdolne do samodzielnych działań w odległych od siebie rejonach, zwiększenie efektywności dowodzenia, kierowania ogniem oraz poprawienie parametrów technicznych i niezawodnościowych poprzez zastosowanie nowoczesnych układów elektronicznych^[8]. W 2019 roku podpisano umowę na remont z modyfikacją systemu, co pozwoliło na przedłużenie jego eksploatacji w Wojsku Polskim^[9].

S-200 Wega trafił w 1986 na wyposażenie 78 Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej. Współcześnie (2017) stanowi wyposażenie 36 Dywizjonu Rakietowej Obrony Powietrznej wchodzącego w skład 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej^[10].

Użytkownicy

Lista użytkowników systemu S-200^[11][4]:

Aktualni

•  Algieria
•  Azerbejdżan
•  Bułgaria
•  Indie
•  Iran
•  Kazachstan
•  Mjanma
•  Korea Północna
•  Polska
•  Rosja
•  Syria
•  Turkmenistan
•  Ukraina
•  Uzbekistan

Byli

•  Białoruś
•  Czechosłowacja
•  Czechy
•  Niemcy Wschodnie
•  Niemcy
•  Węgry
•  Mołdawia
•  Gruzja
•  Mongolia
•  Związek Radziecki

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dane taktyczno-techniczne PZR S-200WE
• Wyrzutnia S-200 na stronie MON (fotografia 1.4MiB)