SFM Junak

Junak

Producent	Szczecińska Fabryka Motocykli
Inne nazwy	Junak M07 Junak M10
Data premiery	1954
Okres produkcji	1956-1965
Napęd
Silnik	jednocylindrowy czterosuwowy chłodzony powietrzem
Rozrząd	OHV
Pojemność	349 cm³
Stopień sprężania	7:1
Moc	17 KM przy 5500 (PN) 19 KM przy 6000 (SAE)
Moment obrotowy	27.5 Nm przy 3800 obr./min
Skrzynia biegów	4 stopniowa
Ogumienie
Rozmiar opon	3.5 × 19
Wymiary i masa
Długość	2172 mm 3055 mm B20
Szerokość	730 mm 1420 mm B20
Wysokość	1020 mm 1550 mm
Wysokość siedzenia	760 mm
Rozstaw osi	1417 mm
Masa własna	170 kg 320 kg B20
Pojemność baku	17 l
Osiągi
Prędkość maks.	115 M07 125 M10 75 B20

SFM Junak – polski motocykl, produkowany przez Szczecińską Fabrykę Motocykli w latach 1956–1965. Był najcięższym motocyklem oraz jedynym motocyklem z silnikiem czterosuwowym produkowanym w PRL (nie licząc żużlowego WSK FIS i kilku sztuk żużlowego STAL 001-55^[1]).

Historia

W latach 1956–1965 wyprodukowano łącznie 91 400 motocykli Junak, w tym ok. 10 000 szt. modelu M07, a także rajdowe typu M07-R, crossowe typu M07-C, 2500 trójkołowców typu B20 (dostawczy ze skrzynią z plandeką) oraz 8500 wózków bocznych typów WB1 i W03. Produkowany był w SFM w Szczecinie, silniki typu S03 do wszystkich modeli Junaka produkowane były przez Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego w Łodzi.

W latach 1956–1959 wyprodukowano ok. 10 tys. egzemplarzy M07. Model M10 oficjalnie wprowadzono do produkcji w grudniu 1959 jednak pierwsze 20 tys. szt. modelu M10 wyprodukowane w latach 1960–1961 posiadały jeszcze niektóre cechy z poprzedniego modelu, przykładem może być przednia lampa. Motocykle Junak posiadające cechy obydwu modeli nazwane zostały przejściówkami.

Konstrukcja, opracowana w latach 1951–1952 w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego przez zespół pod kierunkiem J. Ignatowicza, przewyższała wiele motocykli renomowanych firm światowych owego czasu^[2]. Nic w tym dziwnego, skoro tworzyli go doświadczeni konstruktorzy opierając się na przedwojennych dokonaniach zespołu T. Rudawskiego, niezwykle utalentowanego konstruktora trzech modeli motocykli Sokół w PZInż. Stąd tak wiele podobieństw w konstrukcji silnika Junaka do Sokoła 600 i 500. Przy konstrukcji wzorowano się także na rozwiązaniach konstrukcyjnych takich motocykli jak angielskie AJS, BSA, Triumph czy Norton, choć nie bez wpływu konstrukcji niemieckich.

Wiele Junaków wyeksportowano m.in. do Węgier, Bułgarii, Turcji, Wenezueli, Mongolii i na Kubę. Junaki sprzedawano także w USA, w tym model szosowo-terenowy Scrambler oraz 21 sztuk wykonane na specjalne zamówienie, z wyposażeniem wzbogaconym o sakwy, gmole i dodatkowe oświetlenie (fabryczne oznaczenie – „Junak M10 de Lux”).

(c) Golot z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

„Model przejściowy M10” z 1961 r.

Junak model M10 na wystawie motoryzacji zabytkowej na Targach Lubelskich

W trasie (2013 r.)

Motocykl Junak stosowany był w Milicji Obywatelskiej jako motocykl pościgowy, używany też był w wyścigach motocross i rajdach terenowych. W 1959 zawodnik Klubu Motocyklowego „Budowlani” z Gdańska Franciszek Stachewicz ustanowił na specjalnie przystosowanym Junaku polski rekord prędkości motocykla. Na poniemieckiej autostradzie Elbląg – Tczew osiągnął prędkość 149,3 km/h. Wydarzenie to zostało uwiecznione przez Polską Kronikę Filmową (PKF 16A z 1959 roku).

Ówczesne realia oraz zła lokalizacja produkcji Junaka spowodowały permanentne trudności z osiągnięciem wymaganej jakości. Te same przyczyny uniemożliwiły podjęcie produkcji nowocześniejszych wersji silników S130, S131, S132 konstruowanych w łódzkich ZSM, a także modelu M13 oraz „M14 Iskry” – motocykla, który miał być następcą Junaka.

Junak był również bardzo drogi jak na możliwości ówczesnych polskich nabywców. Na przełomie lat 1950/1960 kosztował 24 000 zł (M10 „przejściowy”). Ostatecznie zaś załamanie rynku motocykli ciężkich doprowadziło do zamknięcia produkcji w 1965 r.

Zwany przez niektórych polskim Harleyem, pomimo swoich niektórych wad był jednak motocyklem lubianym, stając się z czasem „kultowym”. Charakterystyczny tzw. gang, czyli odgłos pochodzący z rury wydechowej, w połączeniu z hałaśliwą pracą rozrządu umożliwia łatwe rozpoznanie tego motocykla nawet ze znacznej odległości, przy czym ta druga cecha jednocześnie jest „spadkiem” po Sokole, ale i jedynym bodaj ogniwem łączącym junaki z harleyami.

W 2001 roku nazwa Junak została ponownie wykorzystana przez polskiego dystrybutora koreańskich motocykli Hyosung GV 250 sprzedawanych pod nazwą Junak Milenium. W 2010 roku polska firma Almot zaprezentowała inny motocykl wykorzystujący nazwę i charakterystyczne logo Junak: Junak M16, produkowany w Chinach motocykl znany głównie pod nazwą Raptor Regal Daytona. W kolejnych latach Almot wprowadził do sprzedaży pod nazwą Junak szereg innych modeli motocykli, skuterów i motorowerów.

Wady i niedopracowania konstrukcji

• trudności w uszczelnieniu silnika i skrzyni biegów
• błędne rozwiązanie łożyskowania prądnicy sprzyjające awariom
• duża masa własna, a szczególnie masa silnika i skrzyni biegów

Junak model M07 – dane techniczne

Konstruktorzy: inż. Jan Ignatowicz, inż. Karol Wójcicki, inż. Stefan Poraziński
Lata produkcji: 1956–1959

• Silnik: jednocylindrowy, czterosuwowy, górnozaworowy.
• Pojemność skokowa: 349 cm³.
• Stopień sprężania: 7:1.
• Moc maksymalna: 17 KM przy 5500 obr./min.
• Sprzęgło: mokre, wielotarczowe.
• Skrzynia biegów: o czterech przełożeniach, sterowana nożnie.
• Rama: kołyskowa, podwójna, zamknięta.
• Zawieszenie przednie: teleskopowe, z tłumieniem olejowym.
• Zawieszenie tylne: wahacz wleczony, amortyzatory z tłumieniem olejowym.
• Hamulce: szczękowe mechaniczne, przedni ręczny, tylny nożny.
• Masa własna motocykla bez paliwa i wyposażenia: 170 kg.
• Zużycie paliwa: 3,5–4 l/ 100 km.
• Szybkość maksymalna: 115 km/godz.

Junak model M10 – dane techniczne

• Silnik
  • Typ: S03
  • Rodzaj: jednocylindrowy, czterosuwowy, górnozaworowy (OHV)
  • Pojemność skokowa: 349 cm³
  • Średnica cylindra: 75 mm
  • Skok tłoka: 79 mm
  • Stopień sprężania: 7,0
  • Maksymalny moment obrotowy: 2,8 kGm (27,5 Nm) przy 3800 obr./min
  • Moc maksymalna: 17 KM przy 5700 obr./min (PN); 19 KM przy 6000 obr./min (SAE)
  • Pojemnościowy wskaźnik mocy: 54 KM/l
  • Prędkość maksymalna: 125 km/godz.
  • Masa silnika suchego ze sprzęgłem i skrzynką biegów: 63 kg
  • Gaźnik: typ GM26U1, średnica gardzieli 26 mm

• Podwozie
  • Rama: kołyskowa, podwójna, spawana z rur stalowych o przekroju eliptycznym,
  • Koła: 3,50 × 19"
  • Zawieszenie
    • Przód: teleskopowe, z tłumieniem olejowym
    • Tył: wahacz wleczony, amortyzatory z tłumieniem olejowym
  • Napęd na tylne koło: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 5/8"; przełożenie 1:2,4
  • Zbiornik paliwa: 17 l

• Instalacja elektryczna
  • Zasilanie: prądnica prądu stałego typ P9a 6V, 45W
  • Regulator prądnicy: typ RG9a, 6V, 7,5A
  • Akumulator: 6V, 14Ah
  • Zapłon: iskrownik z samoczynnym przyśpieszaniem zapłonu

• Wymiary motocykla
  • Długość: 2172 mm
  • Szerokość (kierownica): 730 mm
  • Wysokość motocykla (nieobciążonego): 1020 mm
  • Wysokość siodła: 760 mm
  • Rozstaw osi: 1417 mm
  • Prześwit poprzeczny: 170 mm
  • Wyprzedzenie koła przedniego: 72 mm
  • Masa własna motocykla bez paliwa i oleju: 170 kg
  • Dopuszczalna masa całkowita: 382 kg

Junak model B 20 – dane techniczne

• Silnik typu S03
• Prędkość maksymalna: 75 km/godz
• Zużycie paliwa: 5,7 l/ 100 km

• Podwozie:
  • Zawieszenie
    • Przód: teleskopowe, z tłumieniem olejowym
    • Tył: pojedyncze wahacze poprzeczne, poprzeczny, półeliptyczny resor piórowy
  • Napęd na tylne koła: dwoma łańcuchami rolkowymi jednorzędowymi
  • Zbiornik paliwa: 17 l

• Wymiary motocykla:
  • Długość: 3055 mm
  • Szerokość: 1420 mm
  • Wysokość: 1550 mm

• Masa własna: 320 kg
• Ładowność: 300 kg

• 

  Junak B-20
• 

  Junak B-20
• 

  Junak B-20 – podwozie.
• 

  Junak B-20 – tabliczka znamionowa.

Zobacz też

• Szczecińska Fabryka Motocykli
• LWD Junak – samolot

Przypisy

Linki zewnętrzne

• junak.net. junak.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-02)].
• Jacot o Junaku
• Junak – motocykl zabytkowy. marigan.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-30)].
• Serwis „Dziki Junak”