SHL

SHL – marka motocykli produkowanych początkowo w Hucie Ludwików, następnie KZWM Polmo-SHL w Kielcach od roku 1938 do 1970, przejściowo także w WFM w Warszawie.

Reklama prasowa motocykla SHL z 1939

SHL M04 w Muzeum Techniki w Warszawie

Historia

Pierwszy model motocykla SHL, produkowany w latach 1938–1939, opracowany został przez inż. Rafała Ekielskiego w oparciu o brytyjski silnik Villiers 98 cm³, którego produkcję uruchomiono na podstawie umowy licencyjnej. Podwozie SHL 98 skonstruowane było z kształtowników tłoczonych z blachy łączonych śrubami z elementami odlewanymi. Wyprodukowano kilkaset motocykli (być może ponad tysiąc), plan na 1939 rok obejmował 2 tysiące motocykli, lecz dalszą produkcję przerwał wybuch II wojny światowej w 1939 roku^[1]. Dostarczano też silniki dla motocykli Podkowa 98^[1].

Po zakończeniu II wojny światowej postanowiono wznowić w Kielcach produkcję motocykli. W roku 1947 skonstruowano prototyp motocykla SHL 125 – M02 według własnego projektu, opartego na wzmocnionej konstrukcji ramy przedwojennej oraz krajowym silniku S01 o pojemności 125 cm³ (opracowanym w 1946 r. przez Centralne Biuro Techniczne na bazie niemieckiego DKW RT125 dla motocykla Sokół 125 – M01 produkowanego w Warszawie). Model ten wprowadzony został do seryjnej produkcji w 1948. Po wyprodukowaniu ok. 200 szt., w ramach unifikacji z Sokołem 125 zastąpiony został przez SHL M03 (350 szt.), a od roku 1949 przez SHL M04 (15,5 tys.szt.).

W tym okresie w Wydziale Doświadczalnym Kieleckich Zakładów Wyrobów Metalowych (od 1948 nowa nazwa Huty Ludwików) pod kierunkiem Jerzego Jankowskiego konstruowano również motocykle sportowe: wyścigowe i rajdowe. W jednym z modeli – RJ2 po raz pierwszy zastosowano w motocyklu polskiej konstrukcji widelec teleskopowy i tylne zawieszenie na suwakach. Do naszych czasów nie zachował się oficjalnie żaden z motocykli RJ2 W 1952 produkcja motocykli została przeniesiona z KZWM do Warszawskiej Fabryki Motocykli, gdzie do 1953/1954 r. pod znakiem SHL produkowano model przejściowy M05 wyposażony w w/w widelec. Motocykle z przełomu 1953/1954 roku wyposażone były w widelec teleskopowy lub trapezowy (wykorzystywano stare zapasy). Niektóre motocykle przejściowe mają nabite na tabliczce znamionowej M04 przekreślone na M05.

Produkcja motocykli powróciła do kieleckiej fabryki w 1958, wraz z modelem SHL M06U z silnikiem S06 o pojemności 150 cm³. Produkcję tej wersji zastąpiono w 1959 przez wersję M06T z nowocześniejszym zawieszeniem przednim na wahaczu pchanym, którą produkowano do 1961 r.

SHL Gazela

W maju 1961 do seryjnej produkcji wprowadzono model SHL M11, który był pierwszym polskim jednośladem z silnikiem klasy 175 cm³. Oprócz nowego silnika S32, wprowadzono takie nowości, jak: zamek kierownicy, tylny bagażnik, cygarowy tłumik, czy też sprzęgło z centralną sprężyną dociskową. Konstrukcja była cały czas modernizowana^[2]. W latach 1967-1968 produkowano ponadto ulepszoną wersję M11W, z nowym silnikiem W-2A Wiatr.

Modele M11 i M11W były produkowane także w wersji eksportowej – „Lux”. Sprzedawano ją m.in. w Stanach Zjednoczonych oraz w Indiach, które w 1963 zakupiły licencje na produkcję modelu M11 (produkcję zakończono w 2005). W Indiach motocykl produkowany był pod marką Rajdoot^[2].

W sierpniu 1968 wprowadzono do produkcji całkowicie nową konstrukcję. Był to motocykl SHL M17 Gazela z silnikiem 175 cm³, powstały częściowo jako rozwinięcie prototypowych konstrukcji M14 i M16 opracowywanych w latach wcześniejszych kolejno przez SFM i WFM. Model ten był produkowany w latach 1968-1970 jako ostatni ze znakiem SHL.

Produkowane modele

M02, M03, M04, RJ1, WJ1, RJ2, WJ2, M05, M06U, M06T, M11, M11S, M11LUX, M11LUX2, 175B, M11W, M11W LUX, M17 Gazela, 175R

Model 98

SHL 98 w Muzeum Techniki w Warszawie

• Silnik: dwusuwowy, jednocylindrowy
• Pojemność skokowa: 98 cm³
• Stopień sprężania: 5:1
• Moc maksymalna: 3 KM przy 3000 obr./min.
• Sprzęgło: mokre, jednotarczowe
• Skrzynia biegów: o 3 przełożeniach sterowana ręcznie
• Przekazanie napędu na koło tylne łańcuchem,
• Rama: z kształtowników stalowych o profilu ceowym, podwójna, zamknięta
• Zawieszenie przednie: widelec trapezowy z ciernym amortyzatorem skoku
• Zawieszenie tylne: sztywne
• Hamulce: szczękowe mechaniczne, ręczny na koło przednie, nożny na koło tylne
• Masa własna: 78 kg
• Zużycie paliwa: 2 – 2,5 l /100 km
• Prędkość maksymalna: 65 km/h
• Wymiary (dł. x szer. x wys.; mm):1985 × 680 × 930,
• Rozstaw osi: 1260 mm

Model M06T

SHL M06U

• Silnik: dwusuwowy, jednocylindrowy typ S06
• Pojemność skokowa: 150 cm³
• Moc maksymalna: 6,5 KM przy 3500 obr./min
• Skrzynia biegów: o 3 przełożeniach sterowana nożnie
• Prędkość maksymalna: 78 km/h

Model M11

SHL M11

• Silnik S32^[2]
  • Typ: dwusuwowy, jednocylindrowy z przepłukiwaniem zwrotnym
  • Pojemność: 173 cm³
  • Średnica cylindra x skok: 61.5x58
  • Stopień sprężania: 6.5 (pierwszy model o symbolu M06 U) lub 6.3(model podstawowy o symbolu M11) lub 7,6 (model o symbolu M11 W) lub 6,9 (model o symbolu M11 Lux)
  • Moc maksymalna: 9 KM przy 4800obr./min. lub 10 KM przy 5000obr./min.
• Prędkość maksymalna: 90 km/h (105 km/h – dla M11W)
• Rozruch: rozrusznik nożny
• Liczba biegów: 3

• Podwozie
  • Rama: Podwójna kołyskowa z rur stalowych o przekroju prostokątnym
  • Koła
    • Przód: 3.00 × 19 lub 3.00 × 18
    • Tył: 3.00 × 19 lub 3.00 × 18
  • Zawieszenie
    • Przód: Wahacz pchany „średni”, amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
    • Tył: Wahacz wleczony, amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
• Zbiornik paliwa: 13 litrów w tym rezerwa 1l
• Instalacja elektryczna
  • Zasilanie: prądnica-iskrownik 6 V 28 W
  • Akumulator: 6 V 7Ah
  • Zapłon: stykowy, iskrownikowy

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Pancewicz: Motocykle SHL. WKiŁ, 2004. ISBN 83-206-1522-4.
• Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. WKiŁ, 2005. ISBN 83-206-1541-0.

Linki zewnętrzne

• Portal poświęcony SHL
• Polskie motocykle dwusuwowe SHL i WSK. fenix100.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-23)].
• Kontrowersje na temat skrótu SHL
• Forum miłośników motocykli SHL
• Strona o polskich motocyklach m.in. SHL
• Polskie motocykle SHL w Indiach, czyli Rajdoot 175 na Oldtimery.com. oldtimery.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-15)].