SMART-1

SMART-1
ZaangażowaniESA
Indeks COSPAR2003-043C
Rakieta nośnaAriane 5G
Miejsce startuGujańskie Centrum Kosmiczne, Gujana Francuska
Cel misjiKsiężyc
Orbita (docelowa, początkowa)
Okrążane ciało niebieskieKsiężyc
Perycentrum300 km
Apocentrum3000 km
Nachylenie90°
Czas trwania
Początek misji27 września 2003 (23:14 UTC)
Koniec misji3 września 2006
Wymiary
Kształtsześcienny
Wymiarykadłub: 1 x 1 x 1 m; rozpiętość całkowita 14 m
Masa całkowita366,5 kg
Masa aparatury naukowej19 kg
Moon merged small.jpg

SMART-1 (ang. Small Missions for Advanced Research in Technology 1) – bezzałogowa sonda kosmiczna Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), pierwsza księżycowa misja tej agencji. Przeznaczona do testowania nowych technologii, które mają zostać wykorzystane w konstrukcji przyszłych sond kosmicznych. Od listopada 2004 do września 2006 sztuczny satelita Księżyca.

Zadania misji

  • Testowanie nowych technologii, w tym silnika jonowego, eksperymentalnego systemu łączności, autonomicznego systemu nawigacji oraz zminiaturyzowanych instrumentów naukowych.
  • Obserwacje powierzchni Księżyca: wykonanie map rozmieszczenia pierwiastków chemicznych i minerałów, poszukiwanie śladów lodu wodnego. Zebrane dane posłużą do weryfikacji teorii powstania Księżyca.

Konstrukcja sondy

Głównym wykonawcą sondy i jej wyposażenia była szwedzka firma Swedish Space Corporation.

Kadłub sondy miał kształt sześcianu o długości boku 1 m. Całkowita rozpiętość z dwoma skrzydłami baterii słonecznych wynosiła 14 m. Wykonane z arsenku galu baterie słoneczne o łącznej powierzchni około 10 dostarczały energii o mocy 1850 W. Silnik jonowy o impulsie właściwym 1640 s wytwarzał ciąg 68 mN. Materiał pędny dla silnika stanowiło 82 kg ksenonu. Sonda stabilizowana była trójosiowo. Całkowita masa przy starcie wynosiła 366,5 kg, a na orbicie Księżyca ok. 305 kg.

Instrumenty naukowe i eksperymenty

Masa instrumentów naukowych i technologicznych wynosiła 19 kg. Należały do nich:

  • kamera panchromatyczna – AMIE (mały aparat fotograficzny o wadze 450 gramów)
  • spektrometr bliskiej podczerwieniSIR
  • spektrometr rentgenowskiD-CIXS
  • spektrometr słonecznego promieniowania rentgenowskiego – XSM
  • czujniki pola elektrycznego i plazmySPEDE
  • zestaw diagnostyczny silnika jonowego – EPDP
  • eksperyment łączności kosmicznej w pasmach X i Ka – KaTE
  • eksperyment łączności laserowej przy użyciu kamery AMIE – Laser Link
  • eksperyment pomiaru libracji Księżyca przy użyciu instrumentów KaTE i AMIE – RSIS
  • eksperyment testujący autonomiczny system nawigacji – OBAN

Przebieg misji

Sonda została wyniesiona z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej 27 września 2003 roku przy użyciu rakiety nośnej Ariane 5G wraz z dwoma satelitami telekomunikacyjnymi. Początkowo weszła na wydłużoną orbitę okołoziemską o perygeum 742 km i apogeum 36 016 km. Silnik jonowy został po raz pierwszy uruchomiony 30 września 2003. Podczas kolejnych 14 miesięcy dzięki pracy silnika orbita była stopniowo podwyższana. Wykorzystano też trzykrotnie manewry rezonansu grawitacyjnego z Księżycem (19 sierpnia 2004, 15 września 2004 i 12 października 2004), które znacząco modyfikowały orbitę sondy. 15 listopada 2004 SMART-1 wszedł na wstępną orbitę wokółksiężycową o perycentrum 4962 km i apocentrum 51 477 km. Dalsze manewry doprowadziły do osiągnięcia 27 lutego 2005 orbity roboczej odległej od powierzchni o około 300 – 3000 km i o nachyleniu 90°. 17 września 2005 po zużyciu prawie całego zapasu ksenonu silnik jonowy został ostatecznie wyłączony. Łącznie pracował on przez 4958,3 h podczas 844 odpaleń. Misja sondy zakończyła się 3 września 2006 roku, podczas 2890 orbity wokół Księżyca, upadkiem na jego powierzchnię.

Ważniejsze odkrycia i wydarzenia

  • 17 czerwca 2004: SMART-1 zrobiła zdjęcie testowe Ziemi przy pomocy kamery AMIE, która później służy do fotografowania powierzchni Księżyca (na zdjęciu uwieczniono część Europy i Afryki).
  • 2 listopada 2004: Ostatnie perygeum orbity wokółziemskiej sondy.
  • 15 listopada 2004: Pierwsze peryselenium orbity wokółksiężycowej.
  • 26 stycznia 2005: Na Ziemię przesłane zostały pierwsze, wykonane z bliska, zdjęcia powierzchni Księżyca.
Moment zderzenia SMART-1 z powierzchnią Księżyca
  • 27 lutego 2005: Sonda osiągnęła ostateczną 5 godzinną orbitę wokółksiężycową.
  • 15 kwietnia 2005: Rozpoczęcie poszukiwań PEL (fr. Pics de Lumiere Eternelle – szczyt wiecznego światła), tj. miejsc na biegunach Księżyca, które są cały czas wystawione na działanie światła słonecznego.
  • 8 czerwca 2005: ESA ogłosiła, że na Księżycu został wykryty wapń.
  • 3 września 2006 o godzinie 5:42 UTC sonda SMART-1 została celowo rozbita o powierzchnię Księżyca w regionie Lacus Excellentiae (Jezioro Doskonałości) o współrzędnych 46,2º W i 34,4º S[1]. Powstałe w momencie uderzenia sondy błysk oraz obłok wyrzuconego pyłu zostały zarejestrowane z Ziemi m.in. w obserwatorium astronomicznym na Mauna Kea[2].

Zobacz też

Przypisy

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Moon merged small.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Artist's impression of the SMART-1 mission ESA199399.jpg
(c) ESA, CC BY-SA 3.0-igo
The European Space Agency's Science Programme encompasses, in addition to the ambitious 'Cornerstone' and medium-sized missions, recently dubbed 'flexi-missions', small relatively low-cost missions. These have been given the generic name SMART - 'Small Missions for Advanced Research in Technology'. Their purpose is to test new technologies that will eventually be used on bigger projects. SMART-1 is the first in this programme. Its primary objective is to flight test Solar Electric Primary Propulsion as the key technology for future Cornerstones in a mission representative of a deep-space one. ESA's projected BepiColombo mission to explore the planet Mercury could be the first to benefit from SMART-1's demonstration of electric propulsion. Another objective is to test new technologies for spacecraft and instruments.