SM U-A

SM U-A
Ilustracja
Bliźniacza norweska jednostka A-4
Klasa

okręt podwodny

Typ

A

Historia
Stocznia

Germaniawerft, Kilonia

Położenie stępki

październik 1912

Wodowanie

9 maja 1914

Zamówiony dla  Norweska KMW
Nazwa

KNM A-5

 Kaiserliche Marine
Nazwa

SM U-0 → SM U-A

Wejście do służby

14 sierpnia 1914

Wycofanie ze służby

listopad 1918

Los okrętu

złomowany w 1921

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


normalna: 270 ton
342 ton

Długość

46,7 metra

Szerokość

4,78 m

Zanurzenie

2,8 m

Zanurzenie testowe

50 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 700 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 380 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14,2 węzła
7,3 w.

Zasięg

powierzchnia: 900 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 76 Mm przy 3,3 w.

Uzbrojenie
5 torped
Wyrzutnie torpedowe

3 × 450 mm

Załoga

21

SM U-A – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z budowanych dla Norwegii jednostek typu A. Zwodowany jako A-5 9 maja 1914 roku w stoczni Germaniawerft w Kilonii, został zarekwirowany przez Kaiserliche Marine i przyjęty do służby w sierpniu 1914 roku. Początkowo używany bojowo, od 1916 roku pływał jako okręt szkolny. SM U-A został poddany 24 listopada 1918 roku w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne, a następnie trafił do Francji. Okręt został zezłomowany w latach 1920–1921.

Projekt i budowa

Okręty podwodne typu A zostały zamówione przez rząd Norwegii w Niemczech po pozyskaniu z tego kraju pierwszego okrętu podwodnego, którym był „Kobben”[1]. Norwegowie byli bardzo zadowoleni z parametrów tej zbudowanej w 1909 roku jednostki i już w listopadzie 1910 roku wystosowali zapytania ofertowe skierowane do niemieckich stoczni w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Najlepszy z punktu widzenia zamawiającego projekt przygotowała stocznia Germaniawerft, który był powiększoną i silniej uzbrojoną wersją zbudowanego dla Regia Marina okrętu podwodnego „Atropo”[2]. Głównym konstruktorem okrętów był dr Hans Techel[3]. W maju 1911 roku Norwegowie zamówili trzy jednostki, powiększając w 1912 roku zamówienie o jeszcze jeden okręt[4]. Zmianą w stosunku do poprzednich konstrukcji Germaniawerft było przesunięcie rufowych sterów za śruby; nowością było wyposażenie tak małych jednostek w żyrokompasy[4].

SM[a] U-A został zbudowany w stoczni Germaniawerft w Kilonii (numer stoczniowy 202)[5][6]. Stępkę okrętu położono w październiku 1912 roku, a zwodowany został jako KNM[b] A-5 9 maja 1914 roku[5][6].

Dane taktyczno-techniczne

U-A był przybrzeżnym dwukadłubowym okrętem podwodnym o długości całkowitej 46,7 metra, szerokości 4,78 metra i zanurzeniu 2,8 metra[3][7]. Kadłub sztywny miał 34,45 metra długości i 3,15 metra szerokości[8]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,47 metra[8]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 270 ton, a w zanurzeniu 342 tony[3][5]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, dwusuwowe nienawrotne silniki wysokoprężne Germaniawerft o łącznej mocy 700 KM, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 380 KM[3][7][c]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,2 węzła na powierzchni i 7,3 węzła w zanurzeniu[3][7]. Zapas paliwa wynosił 15 ton[5]. Zasięg wynosił 900 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym i 76 Mm przy prędkości 3,3 węzła w zanurzeniu[3][7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[4][7]. Czas zanurzenia wynosił 75 sekund[5][d].

Okręt wyposażony był w trzy wyrzutnie torped kalibru 450 mm: dwie dziobowe i jedną rufową, z łącznym zapasem pięciu torped[4][7].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 18 podoficerów i marynarzy[3][5].

Służba

Po wybuchu I wojny światowej A-5 został 5 sierpnia 1914 roku zarekwirowany przez Niemców i wcielony do służby w Kaiserliche Marine 14 sierpnia tego roku pod nazwą U-0 (zmienioną wkrótce na U-A)[9][10]. Po uzyskaniu gotowości bojowej jednostkę skierowano do Dywizjonu Obrony Wybrzeża Flotylli Bałtyckiej[11][12]. W kwietniu 1915 roku okręt figurował w składzie Sił Rozpoznawczych Flotylli Bałtyckiej[13][14]. Na początku maja Niemcy postanowili podjąć operację mającą na celu zajęcie portu w Lipawie[15]. 27 kwietnia wysłano więc pod Lipawę U-A w celu obserwacji aktywności floty rosyjskiej[15][16]. W dniach 1–5 maja 1915 roku U-A wraz z krążownikami „Thetis”, „Lübeck”, „Augsburg” oraz niszczycielami z 10. flotylli ochraniał trałowce oczyszczające z min wody nieopodal Lipawy, po czym powrócił do Kłajpedy[17][18]. 7 maja okręt ponownie wyszedł w morze, patrolując wody w rejonie niemieckiego portu[19]. Po zdobyciu Lipawy U-A wraz z pancernikiem obrony wybrzeża „Beowulf” wszedł do zajętego portu, w którym od tej pory stacjonował[20]. 2 lipca, po zakończeniu bitwy koło Gotlandii dowództwo wysłało w ten rejon „Augsburga” i U-A, jednak nie napotkano tam już jednostek rosyjskich[21]. 1 sierpnia okręt wszedł do Zatoki Ryskiej i przeprowadził nieskuteczny atak torpedowy na jeden z patrolujących torpedowców, po czym powrócił w nocy do Lipawy[22]. W sierpniu U-A był w składzie sił niemieckich przeznaczonych do forsowania Zatoki Ryskiej[23].

W 1916 roku okręt został przeniesiony do szkolenia[9][10]. W 1917 roku na jednostce zamontowano działo pokładowe kal. 8,8 cm TK L/45 C14, z zapasem amunicji wynoszącym 108 naboi[7][8]. W wyniku podpisania rozejmu w Compiègne SM U-A został poddany 24 listopada 1918 roku, a następnie trafił do Francji[3][7][e]. Jednostka została zezłomowana w Tulonie latach 1920–1921[3][f].

Uwagi

  1. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  2. ↑ KNM – Kongelige Norske Marine – Norweski Okręt Jego Królewskiej Mości.
  3. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 180 podaje, że silniki wysokoprężne były czterosuwowe; Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają natomiast, że ich łączna moc wynosiła 900 KM.
  4. ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że czas zanurzenia wynosił 67 sekund.
  5. ↑ Informację potwierdzają Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 333. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 180 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 561 podają natomiast, że po wojnie okręt przypadł Wielkiej Brytanii i tam został zezłomowany w latach 1919–1920.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 96 podaje, że okręt zezłomowano w 1919 roku.

Przypisy

  1. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 35.
  2. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 35-36.
  3. ↑ a b c d e f g h i Möller i Brack 2004 ↓, s. 42.
  4. ↑ a b c d Rössler 1989 ↓, s. 36.
  5. ↑ a b c d e f Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 180.
  6. ↑ a b Gogin 2014A ↓.
  7. ↑ a b c d e f g h Gogin 2014U ↓.
  8. ↑ a b c Helgason ↓.
  9. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 39.
  10. ↑ a b Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 561.
  11. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 169.
  12. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 12, 208.
  13. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 70.
  14. ↑ Kosiarz 1979 ↓, s. 128.
  15. ↑ a b Czeczott 2015 ↓, s. 73.
  16. ↑ Kosiarz 1979 ↓, s. 132.
  17. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 171.
  18. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 75-76.
  19. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 77.
  20. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 89.
  21. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 107.
  22. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 112.
  23. ↑ Czeczott 2015 ↓, s. 115.

Bibliografia

  • Rafał Czeczott: Wojna morska na Bałtyku 1914–1918. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-363-9.
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
  • Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Ivan Gogin: A2 submarines (1914) (ang.). Navypedia. [dostęp 2019-08-05].
  • Ivan Gogin: UA coastal submarine (1914) (ang.). Navypedia. [dostęp 2019-08-05].
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Guðmundur Helgason: Type UA (ang.). uboat.net. [dostęp 2019-08-05].
  • Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.)
Norweskie okręty podwodne typu A
Norweska KMW
Kaiserliche Marine

Media użyte na tej stronie

War Ensign of Germany (1903–1919).svg
War Ensign of the en:German Empire from 1903-1919 (correction of date shown on image which shows 1918). Based on image of coat of arms at [1]. Currently unable to add further details for crown or further details to sceptor due to lack of high-quality images of the coat of arms.
Flag of Norway, state.svg

The state flag of Norway. (See also the image of the national flag of Norway.)

The proportions of the state flag are 27:16, or 6:1:2:1:6:11 horizontally and 6:1:2:1:6 vertically.
KNM A-4.jpg
The Norwegian submarine A-4, most likely photographed on the 17 July, 1914.