SM UC-14

SM UC-14

Niezidentyfikowany okręt typu UC I
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC I
Historia
Stocznia	AG Weser, Brema
Położenie stępki	28 stycznia 1915
Wodowanie	13 maja 1915
Kaiserliche Marine
Nazwa	UC-14
Wejście do służby	5 czerwca 1915
K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa	U-18
Wycofanie ze służby	9 października 1916
Kaiserliche Marine
Nazwa	UC-14
Wejście do służby	11 stycznia 1917
Zatonął	3 października 1917
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	168 ton 183 t
Długość	33,99 m
Szerokość	3,15 m
Zanurzenie	3,04 m
Zanurzenie testowe	50 m
Napęd
1 silnik wysokoprężny o mocy 90 KM 1 silnik elektryczny o mocy 175 KM, 1 śruba
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	6,2 węzła 5,22 w.
Zasięg	powierzchnia: 780 Mm przy 5 w. zanurzenie: 50 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
12 min, 1 km
Załoga	14

SM UC-14 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, czternasty w kolejności okręt podwodny typu UC I. Zwodowany 13 maja 1915 roku w stoczni AG Weser w Bremie, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 5 czerwca 1915 roku. Przewieziony w częściach nad Adriatyk, został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-18, zaś od stycznia 1917 roku stacjonował nad Morzem Północnym. W czasie służby operacyjnej okręt odbył 38 patroli bojowych, podczas których postawił zagrody minowe, na których zatonęło 14 statków o łącznej pojemności 8182 BRT i dwa okręty o łącznej wyporności 14 107 ton (w tym włoski pancernik „Regina Margherita”). UC-14 został zatopiony 3 października 1917 roku, po wejściu na brytyjską zagrodę minową w okolicach Zeebrugge.

Projekt i dane taktyczno-techniczne

Sukcesy pierwszych niemieckich U-Bootów na początku I wojny światowej (m.in. zatopienie brytyjskich krążowników pancernych HMS^[a] „Aboukir”, „Hogue” i „Cressy” przez U-9) skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowych typów okrętów podwodnych^[1]. Doceniając też wagę wojny minowej, 9 października 1914 roku ministerstwo marynarki zatwierdziło projekt małego podwodnego stawiacza min opracowanego przez Inspektorat Torped pod kierunkiem dr Wernera, oznaczonego później jako typ UC I^[1][2][3].

SM^[b] UC-14 był niewielkim, jednokadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym, którego konstrukcja oparta była na projekcie jednostek typu UB I^[3]. Długość całkowita wynosiła 33,99 metra, szerokość 3,15 metra i zanurzenie 3,04 metra^[2][4][5]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,3 metra^[6]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 168 ton^[c], a w zanurzeniu 183 tony^[4][3][7]. Jednostka posiadała zaokrąglony dziób oraz cylindryczny kiosk o średnicy 1,3 m, obudowany opływową osłoną, a do jej wnętrza prowadziły dwa luki: jeden w kiosku i drugi w części rufowej, prowadzący do pomieszczeń załogi^[8]. Okręt napędzany był na powierzchni przez 6-cylindrowy, czterosuwowy silnik Diesla Daimler RS166 o mocy 90 koni mechanicznych (KM), zaś pod wodą poruszał się dzięki silnikowi elektrycznemu SSW o mocy 175 KM^[2][4][9]. Poruszający jedną trójłopatową, wykonaną z brązu śrubą (o średnicy 1,8 m i skoku 0,43 m)^[8] układ napędowy zapewniał prędkość 6,2 węzła na powierzchni i 5,22 węzła w zanurzeniu^[3][10] (przy użyciu na powierzchni silnika elektrycznego okręt był w stanie osiągnąć 7,5 węzła^[11]). Zasięg wynosił 910 Mm przy prędkości 5 węzłów w położeniu nawodnym oraz 50 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[9][d]. Okręt zabierał 3,5 tony oleju napędowego^[5], a energia elektryczna magazynowana była w akumulatorach składających się ze 112 ogniw, o pojemności 4000 Ah, które zapewniały 3 godziny podwodnego pływania przy pełnym obciążeniu^[11].

Okręt posiadał dwa wewnętrzne zbiorniki balastowe^[11]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów, zaś czas zanurzenia 23-36 s^[5]. Okręt nie posiadał uzbrojenia torpedowego ani artyleryjskiego, przenosił natomiast w części dziobowej 12 min kotwicznych UC/120 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[7][8][10]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (także zapalniki min trzeba było montować jeszcze przed wypłynięciem, co nie było rozwiązaniem bezpiecznym i stało się przyczyną zagłady kilku jednostek tego typu)^[3][13]. Uzbrojenie uzupełniał jeden karabin maszynowy z zapasem amunicji wynoszącym 150 naboi^[2][4][6]. Okręt posiadał jeden peryskop Zeissa^[8]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 136 kg^[8]. Załoga okrętu składała się z 1 oficera (dowódcy) oraz 13 podoficerów i marynarzy^[4][5][e].

Budowa

SM UC-14 zamówiony został 23 listopada 1914 roku jako czternasty z serii 15 okrętów typu UC I (numer projektu 35a, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[6][12][14]. Został zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie^[2][15]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 5-6 miesięcy^[14]. UC-14 otrzymał numer stoczniowy 229 (Werk 229)^[6]. Stępkę okrętu położono 28 stycznia 1915 roku^[6], zwodowany został 13 maja 1915 roku^[3], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 5 czerwca 1915 roku^[6][16].

Przebieg służby

1915 rok

5 czerwca 1915 roku dowódcą UC-14 mianowany został por. mar. Cäsar Bauer^[17]. Następnie okręt został w sekcjach przewieziony koleją do austro-węgierskiej bazy Pola nad Morzem Adriatyckim, gdzie został powtórnie zmontowany^[14][18]. UC-14 włączono w skład Niemieckiej Flotylli Pola, operującej z Poli i Cattaro^[6][19]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-18, jednak załoga pozostała niemiecka^[20][f]. W okresie od 29 lipca do 11 września okręt bazował w Konstantynopolu, operując w tym czasie na Morzu Egejskim^[21]. Pierwszy sukces odniesiony został 4 grudnia, kiedy to na postawioną przez okręt zagrodę minową weszły dwie włoskie jednostki: zbudowany w 1912 roku niszczyciel „Intrepido” (680 t), który zatonął w okolicy Valony ze stratą 4 marynarzy^[22][23][24] oraz pochodzący z 1892 roku statek pasażerski „Re Umberto” (2953 BRT), na którym zginęły 53 osoby (zatonął na tych samych wodach, w okolicy Przylądka Linguetta^[25][23][g]).

1916 rok

8 stycznia 1916 na minach postawionych przez UC-14 w okolicy Brindisi zostały zatopione trzy jednostki: zbudowany w 1910 roku włoski transportowiec „Citta Di Palermo” (3415 BRT), który zatonął ze stratą 84 ludzi^[27][28]; brytyjski kuter HMD^[h] „Freuchny” (84 ts), na którego pokładzie zginęło 8 członków załogi^[29] oraz zbudowany w 1907 roku kuter HMD „Morning Star” (97 ts), na którym zginęło 9 marynarzy^[30].

7 stycznia 1916 roku okręt otrzymał nowego kapitana, którym został por. mar. Franz Becker^[31]. 20 lutego na minach postawionych przez UC-14 w okolicy Brindisi zatonął zbudowany w 1914 roku kuter HMD „Gavenwood” (88 ts), na którym zginęło 11 członków załogi^[32]. 16 marca w drodze z Cattaro do Korfu okręt został zaatakowany torpedami wystrzelonymi przez wrogi okręt podwodny: jedna przeszła tuż za rufą, a druga trafiła w śródokręcie, jednak nie wybuchła^[28]. 20 marca po wejściu na minę UC-14 nieopodal wyspy Korfu zatonął francuski uzbrojony trawler „Ginette” (272 t) pochodzący z 1913 roku^[33][i].

1 lipca dowództwo okrętu objął por. mar. Alfred Klatt^[34]. 9 października UC-14 zakończył służbę we Flotylli Pola i został następnie w sekcjach przewieziony z powrotem nad Morze Północne^[6][35]. Postawione przez niego wcześniej miny stały się jednak przyczyną zagłady jeszcze trzech jednostek: 26 listopada w okolicy Gallipoli zatonął brytyjski kuter HMD „Finross” (78 ts)^[36] oraz, na tych samych wodach, nieopodal Santa Maria di Leuca, kuter HMD „Michaelmas Daisy” (99 ts), na którym śmierć poniosła cała załoga licząca 12 osób^[37]; 12 grudnia natomiast nieopodal Valony na pochodzącej z UC-14 minie zatonął włoski przeddrednot „Regina Margherita” o wyporności 13 427 ton (w katastrofie zginęło 675 członków załogi)^[38][39].

1917 rok

11 stycznia okręt włączono do Flotylli Flandria^[6], a jego nowym dowódcą został por. mar. Ulrich Pilzecker^[40]. Na pierwszy sukces pod jego dowództwem załoga okrętu musiała czekać do 30 marca, kiedy to na południowy wschód od Lowestoft (na pozycji 52°26′N 1°48′E/52,433333 1,800000) zatonął brytyjski uzbrojony trawler HMT^[j] „Christopher” (316 ts) – wraz z okrętem zginęło 5 członków załogi^[41][k]. 9 kwietnia jego los podzielił zbudowany w 1913 roku uzbrojony trawler HMT „Orthos” (218 ts), który za stratą 1 marynarza zatonął na pozycji 52°23′00″N 1°52′30″E/52,383333 1,875000^[43]. 23 maja na wschód od Lowestoft (na pozycji 52°30′N 1°54′E/52,500000 1,900000) zatonął kolejny uzbrojony trawler HMT „Tettenhall” (227 ts), na którym zginęło 6 osób^[44].

7 lipca 1917 roku nowym dowódcą UC-14 mianowany został por. mar. Helmut Lorenz^[45]. Jego osiągnięciem było zatopienie 10 września zbudowanego w 1912 roku uzbrojonego trawlera HMT „Loch Ard” (225 ts), na którym zginęło 5 ludzi (na pozycji 52°30′N 1°53′E/52,500000 1,883333)^[46].

14 września dowództwo okrętu objął por. mar. rez. Adolf Feddersen^[47]. 2 października na postawionej przez UC-14 minie ze stratą 5 marynarzy zatonął na Morzu Północnym kuter rybacki „Willing Boys” (51 BRT)^[48], a 7 października jego los podzielił kuter rybacki „Reliance” (60 BRT), na którym zginęło 10 rybaków^[49].

Wiadomości o tych sukcesach nie dotarły nigdy do załogi UC-14, gdyż 3 października 1917 roku okręt zatonął na brytyjskiej zagrodzie minowej na północ od Zeebrugge, na pozycji 51°32′00″N 3°08′45″E/51,533333 3,145833 (wszyscy zginęli)^[6][35][50].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Guðmundur Helgason: UC 14. uboat.net. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
• Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.).
• Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.
• Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).