SM UC-21

SM UC-21

SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-21
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC II
Projekt	41
Historia
Stocznia	Blohm & Voss, Hamburg
Wodowanie	1 kwietnia 1916
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	12 września 1916
Los okrętu	zaginął po 13 września 1917 roku
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	417 ton 493 t
Długość	49,35 m
Szerokość	5,22 m
Zanurzenie	3,68 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki wysokoprężne o mocy 500 KM 2 silniki elektryczne o mocy 460 KM, 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	11,5 węzła 7 w.
Zasięg	powierzchnia: 9250 Mm przy 7 w. zanurzenie: 55 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30
Wyrzutnie torpedowe	3 × 500 mm (7 torped)
Załoga	26

SM UC-21 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, szósta w kolejności jednostka typu UC II. Zwodowany 1 kwietnia 1916 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 12 września 1916 roku. W czasie służby operacyjnej we Flotylli Flandria okręt odbył 11 patroli bojowych, podczas których za pomocą torped i min zatopił 98 statków o łącznej pojemności 134 063 BRT, zaś pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT zostało uszkodzonych. Oprócz tego okręt zdobył jeden żaglowiec o pojemności 148 BRT i uszkodził jeden okręt o wyporności 778 ton. SM UC-21 zaginął po 13 września 1917 roku, kiedy opuścił Zeebrugge udając się na patrol do Zatoki Biskajskiej.

Projekt i dane taktyczno–techniczne

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II^[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)^[1][2].

SM^[a] UC-21 był średniej wielkości dwukadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 49,35 metra^[b], szerokość 5,22 m i zanurzenie 3,68 m (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 m długości i 3,65 m szerokości)^[5]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra^[5]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 417 ton^[c], a w zanurzeniu 493 tony^[5][6]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni^[7]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 m i wysokość 1,8 m, obudowany był opływową osłoną^[7]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN S6V23/34 o łącznej mocy 500 koni mechanicznych (KM), zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym BBC o łącznej mocy 460 KM^[3][6][8]. Dwa wały napędowe, poruszające dwoma śrubami wykonanymi z brązu manganowego (o średnicy 1,9 m i skoku 0,9 m)^[7], zapewniały prędkość 11,5 węzła na powierzchni i 7 węzłów w zanurzeniu^[1][2][6]. Zasięg wynosił 9250 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym^[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 63 tony oleju napędowego^[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[8][11].

Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych^[7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[5][12], zaś czas zanurzenia 40 s^[9]. Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[2][13]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu, co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów^[14][15]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi^[2][5][16]. Okręt miał trzy peryskopy Zeissa^[7]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg^[7]. Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy^[6][9][e].

Budowa

SM UC-21 zamówiony został 29 sierpnia 1915 roku jako szósta jednostka z I serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych^[18]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[8][17]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 24 okrętów tego typu zamówionych w tej wytwórni^[3][19][8]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 8 miesięcy^[8]. UC-21 otrzymał numer stoczniowy 271 (Werk 271)^[17]. Okręt został wodowany 1 kwietnia 1916 roku^[20][21], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 12 września 1916 roku^[17].

Przebieg służby

15 września 1916 roku dowódcą UC-21 mianowany został por. mar. Reinhold Saltzwedel^[22], a okręt włączono do Flotylli Flandria w dniu 14 listopada^[17]. Obszarami działalności operacyjnej okrętu były najczęściej zachodnia część kanału La Manche, Morze Celtyckie i Zatoka Biskajska^[23]. Pod dowództwem Reinholda Saltzwedela okręt odniósł największe w swojej wojennej karierze sukcesy, gdyż zatopił 89 jednostek o łącznym tonażu 118 507 BRT (w tym 17 kwietnia 1917 roku storpedował eskortowany przez dwa niszczyciele brytyjski statek szpitalny HMHS^[f] „Donegal”, na którym zginęło 75 rannych, w tym 15 niemieckich jeńców wojennych)^[24][25]; uszkodził też jeden okręt o wyporności 778 ton i pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT^[23].

10 czerwca 1917 roku okręt otrzymał nowego kapitana, którym został por. mar. Werner von Zerboni di Sposetti^[26]. Jego sukcesem było zatopienie dziewięciu statków o łącznej pojemności 15 556 BRT i zdobycie jednego szkunera o pojemności 148 BRT^[23].

13 września 1917 roku okręt wyszedł z Zeebrugge na patrol w kierunku Zatoki Biskajskiej i nie powrócił już do bazy (ostatni kontakt miał miejsce 16 września)^[17]. Prawdopodobnie wszedł na minę i zatonął wraz z całą załogą w kanale La Manche^[1][2][21].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-21 wykonał łącznie 11 patroli wojennych, podczas których za pomocą min oraz torped zatopił 98 statków o łącznej pojemności 134 063 BRT, zaś pięć statków o łącznej pojemności 11 826 BRT zostało uszkodzonych. Oprócz tego okręt zdobył jeden żaglowiec o pojemności 148 BRT i uszkodził jeden okręt o wyporności 778 ton^[23]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela^[23]:

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż	Zatopienie[g]
28 listopada 1916	„Clematis”	Wielka Brytania	22	T
	„Lady of the Lake”	Wielka Brytania	91	T
	„Vulcan”	Wielka Brytania	27	T
	„Pelagia”	Wielka Brytania	84	T
30 listopada 1916	„Draupner”	Norwegia	1126	T
	„Eggesford”	Wielka Brytania	4414	N
	„Therese”	Francja	165	T
1 grudnia 1916	„King Bleddyn”	Wielka Brytania	4387	T
2 grudnia 1916	„Demetrios Inglesis”	Królestwo Grecji	2088	T
	„Robinson”	Francja	186	T
	„Uribitarte”	Hiszpania	1756	T
3 grudnia 1916	„Aiglon”	Francja	280	T
	„Louise”	Francja	155	T
	„Verdun”	Francja	184	T
4 grudnia 1916	„Pallas”	Imperium Rosyjskie	1202	T
5 grudnia 1916	„Nexos”	Dania	1013	T
6 grudnia 1916	„Gerona”	Hiszpania	1328	T
7 grudnia 1916	„Avristan”	Wielka Brytania	3818	T
8 grudnia 1916	„Dagon”	Wielka Brytania	250	T
	„Falk”	Norwegia	1379	T
	„Marjolaine”	Francja	163	T
	„Modum”	Norwegia	2937	T
17 grudnia 1916	„Margaret”	Wielka Brytania	54	T
18 stycznia 1917	HMS[h] „Ferret”	Royal Navy	778	N
19 stycznia 1917	„Joseph Rosalie”	Francja	138	T
	„Marietta Di Giorgio”	Norwegia	988	T
	„Tremeadow”	Wielka Brytania	3653	T
20 stycznia 1917	„Kisagata Maru Nr 3”	Japonia	2588	T
	„Jotunfjell”	Norwegia	2492	N
21 stycznia 1917	„Victoire”	Francja	290	N
	„Leontine”	Francja	124	T
	„Saint Pierre”	Francja	127	T
22 stycznia 1917	„Bearnais”	Francja	301	T
	„Precurseur”	Francja	364	T
	„Stenimachos”	Królestwo Grecji	1175	T
24 stycznia 1917	„Dan”	Dania	1869	T
	„Gladiateur”	Francja	23	T
	„Loire III”	Francja	27	T
	„Marie 3”	Francja	25	T
	„Quebec”	Francja	3346	T
	„Vega”	Dania	195	T
25 stycznia 1917	„Myrdal”	Norwegia	2631	T
1 lutego 1917	„Sainte Helene”	Francja	2128	T
10 lutego 1917	„Beechtree”	Wielka Brytania	1277	T
11 lutego 1917	„Dernes”	Norwegia	738	T
12 lutego 1917	„Nordcap”	Norwegia	332	T
13 lutego 1917	„Progreso”	Norwegia	1620	T
14 lutego 1917	„Longscar”	Wielka Brytania	2777	T
	„Mar Adriatico”	Hiszpania	2410	T
15 lutego 1917	„Aline”	Francja	30	T
	„Marion Dawson”	Wielka Brytania	2300	T
16 lutego 1917	„Niobe”	Francja	1319	T
	„Pollcrea”	Wielka Brytania	1209	N
17 lutego 1917	„Cabo”	Norwegia	1254	T
	„Silene”	Francja	171	T
18 lutego 1917	„Triumph”	Wielka Brytania	52	T
19 lutego 1917	„Rutenfjell”	Norwegia	1844	T
10 marca 1917	„Asbjørn”	Norwegia	3459	T
12 marca 1917	„Alice Charles”	Francja	41	T
	„Arethuse”	Francja	40	T
13 marca 1917	„Girda”	Norwegia	1824	T
	„Vivina”	Hiszpania	3034	T
14 marca 1917	„Blaamanden”	Norwegia	954	T
	„La Marne”	Francja	133	T
15 marca 1917	„Eugene Robert”	Francja	98	T
	„Fleur D’Esperance”	Francja	24	T
	„Frimaire”	Wielka Brytania	1778	T
	„Petit Jean”	Francja	21	T
16 marca 1917	„Anais”	Francja	130	T
	„Madeleine Davoust”	Francja	148	T
	„Ronald”	Norwegia	3021	T
18 marca 1917	„Illinois”	Stany Zjednoczone	5225	T
17 kwietnia 1917	HMHS „Donegal”	Royal Navy	1885	T
19 kwietnia 1917	„Cilurnum”	Wielka Brytania	3126	T
20 kwietnia 1917	„Georgios”	Królestwo Grecji	3124	T
21 kwietnia 1917	„Emile Et Charlotte”	Francja	41	T
	„Ville De Dieppe”	Norwegia	1254	T
22 kwietnia 1917	„Capenor”	Wielka Brytania	2536	T
	„Percy Birdsall”	Stany Zjednoczone	1127	T
	„Valerie”	Norwegia	2140	T
24 kwietnia 1917	„Barnton”	Wielka Brytania	1858	T
25 kwietnia 1917	„Baigorry”	Francja	2161	T
26 kwietnia 1917	„Boy Denis”	Wielka Brytania	41	T
22 maja 1917	„Jeune Albert”	Francja	25	T
23 maja 1917	„Harwood Palmer”	Stany Zjednoczone	2885	T
	„Lesto”	Wielka Brytania	1940	T
26 maja 1917	„Aristides”	Królestwo Grecji	2179	T
	„Norhaug”	Norwegia	1245	T
27 maja 1917	„Efstathios”	Królestwo Grecji	3847	T
28 maja 1917	„Hiram”	Norwegia	598	T
	„Urna”	Norwegia	2686	T
	„Waldemar”	Norwegia	1267	T
30 maja 1917	„Sørland”	Norwegia	2472	T
2 czerwca 1917	„Tonawanda”	Wielka Brytania	3421	N
7 czerwca 1917	„Hafnia”	Dania	1619	T
29 czerwca 1917	„Lauwerzee”	Holandia	47	T
4 lipca 1917	„Bestevaer”	Holandia	1044	T
	„Roelfina”	Holandia	148	pryz
11 lipca 1917	„Coquimbo”	Francja	1759	T
15 sierpnia 1917	„Phoebe”	Francja	3956	T
17 sierpnia 1917	„Pontoporos”	Królestwo Grecji	4049	T
19 sierpnia 1917	„Therese & Marie”	Francja	1615	T
31 sierpnia 1917	„Marques De Mudela”	Hiszpania	1930	T
16 września 1917	„Ann J. Trainer”	Stany Zjednoczone	426	T
23 września 1917	„St. Dunstan”	Wielka Brytania	730	T
RAZEM			146 815	105

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Guðmundur Helgason: UC 21 (ang.). uboat.net. [dostęp 2016-10-22].
• Guðmundur Helgason: UC II (ang.). uboat.net. [dostęp 2016-10-22].
• Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 21 (ang.). uboat.net. [dostęp 2016-10-22].
• Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.)
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report (ang.). historicengland.org.uk. [dostęp 2016-10-22].
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.)
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.)
• Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.)
• Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.