SM UC-30

SM UC-30

SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-30
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC II
Projekt	41
Historia
Stocznia	Vulcan, Hamburg
Położenie stępki	1915
Wodowanie	27 lipca 1916
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	22 sierpnia 1916
Zatonął	21 kwietnia 1917
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	400 ton 480 ton
Długość	49,4 m
Szerokość	5,22 m
Zanurzenie	3,68 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 500 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	11,6 węzła 6,7 w.
Zasięg	powierzchnia: 9410 Mm przy 7 w. zanurzenie: 54 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 500 mm
Załoga	26

SM UC-30 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 27 lipca 1916 roku w stoczni Vulcan w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 22 sierpnia 1916 roku. Włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte, w czasie służby operacyjnej okręt odbył cztery misje bojowe, w wyniku których zatonęło pięć statków o łącznej pojemności 5867 BRT. SM UC-30 zatonął wraz z całą załogą 21 kwietnia 1917 roku, wchodząc na minę nieopodal Esbjerg. Wrak jednostki odnaleziono w 2016 roku.

Projekt i budowa

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II^[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)^[1][2].

SM^[a] UC-30 zamówiony został 29 sierpnia 1915 roku jako piętnasta jednostka z I serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych^[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[4][5]. Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z 21 okrętów typu UC II zamówionych w tej wytwórni^[4][6][7]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 8 miesięcy^[4]. UC-30 otrzymał numer stoczniowy 69 (Werk 69)^[5][8]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku^[8], został zwodowany 27 lipca 1916 roku^[9][10], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 22 sierpnia 1916 roku^[5].

Dane taktyczno-techniczne

SM UC-30 był średniej wielkości dwukadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 49,4 metra^[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,68 metra (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,65 metra szerokości)^[12]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra^[12]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 400 ton^[c], a w zanurzeniu 480 ton^[6][10][11]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni^[13]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną^[13]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla Daimler MU256 o łącznej mocy 500 KM, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 460 KM^[4][6][14]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)^[13]. Okręt osiągał prędkość 11,6 węzła na powierzchni i 6,7 węzła w zanurzeniu^[6][11]. Zasięg wynosił 9410 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym^[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[1][2]. Zbiorniki mieściły 63 tony paliwa^[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[4][15]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych^[13]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[12][16], zaś czas zanurzenia 40 s^[17].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[2][18]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)^[19][20]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi^[2][12][21]. Okręt miał trzy peryskopy Zeissa^[13]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg^[13].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy^[14][17][e].

Służba

22 sierpnia 1916 roku dowództwo UC-30 objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Heinrich Stenzler^[22]. Po okresie szkolenia okręt został 16 listopada włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte^[5][23]. 16 listopada UC-30 odniósł pierwszy sukces, kiedy zatrzymał i zatopił ogniem artylerii zbudowany w 1877 roku norweski żaglowiec „Romance” (628 BRT), przewożący stemple kopalniane na trasie Holmestrand – West Hartlepool (ok. 100 Mm na północny wschód od Newcastle upon Tyne)^[24][25].

W dniach 8-15 lutego okręt odbył rejs wzdłuż wschodniego wybrzeża Anglii, stawiając 18 min w trzech zagrodach^[26]. 12 lutego na jednej z nich został zniszczony brytyjski uzbrojony trawler HMT^[f] „Euston” (209 BRT), a na jego pokładzie zginęło dziesięciu załogantów (katastrofa miała miejsce na pozycji 54°40′N 1°19′W/54,666667 -1,316667)^[27]. 16 lutego na pozycji 54°40′N 1°08′W/54,666667 -1,133333 na minę wszedł też uzbrojony trawler HMT „Recepto” (245 BRT), który zatonął ze stratą ośmiu ludzi^[28].

Kolejną misję bojową UC-30 przeprowadził od 8 do 19 marca, stawiając również wszystkie przewożone na pokładzie miny (18 sztuk) w czterech zagrodach, jednak tym razem ich ofiarą nie padła żadna jednostka^[26]. Celem następnego rejsu, rozpoczętego 30 marca z Helgolandu, było południowe wybrzeże Irlandii, gdzie miał postawić zagrody minowe i zwalczać wrogą żeglugę^[29]. Po pokonaniu kanału La Manche ofiarami załogi U-Boota 4 kwietnia 1917 roku padły dwa statki: pochodzący z 1905 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Hunstanton” o pojemności 4504 BRT, transportujący pszenicę na trasie Geelong – Londyn, storpedowany bez ostrzeżenia na pozycji 49°50′N 7°40′W/49,833333 -7,666667 (cała załoga przeżyła atak)^[30][31] oraz zbudowana w 1880 roku argentyńska barkentyna „Monte Protegido” (281 BRT), płynąca z ładunkiem siemienia lnianego z Pernambuco do Rotterdamu, zatopiona na pozycji 49°27′N 6°44′W/49,450000 -6,733333^[32][33]. Podczas drogi powrotnej z patrolu UC-30 doznał poważnej awarii silnika, co spowodowało znaczny spadek prędkości i konieczność oszczędzania prowiantu i wody pitnej^[34]. 19 kwietnia okręt nadał ostatni meldunek, znajdując się 75 Mm na południowy zachód od Lindesnes^[29]. Okręt nie powrócił już do bazy, tonąc 21 kwietnia 1917 roku z całą, liczącą 27 osób załogą po wejściu na minę na zachód od Esbjerg^[5][29]. 4 czerwca odnaleziono na wybrzeżu ciało bosmanmata Meissnera, a 25 czerwca morze wyrzuciło szczątki starszego bosmanmata Carstensa^[29].

Wrak UC-30 został odkryty przez firmę JD-Contractor A/S nieopodal Esbjerg w 2016 roku^[5][35]. Na jego pokładzie odnaleziono m.in. 18 min i 6 torped^[35].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-30 wykonał łącznie cztery misje bojowe, podczas których za pomocą min i torped zatopił pięć statków o łącznej pojemności 5867 BRT^[36]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela^[36]:

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[g]	Zatopienie
26 listopada 1916	„Romance”	Norwegia	628	T
12 lutego 1917	HMT „Euston”	Royal Navy	209	T
16 lutego 1917	HMT „Recepto”	Royal Navy	245	T
4 kwietnia 1917	„Hunstanton”	Wielka Brytania	4504	T
4 kwietnia 1917	„Monte Protegido”	Argentyna	281	T
RAZEM		zatopione:		5

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 2 of 3 - January-August 1917 in date order (ang.). naval-history.net. [dostęp 2018-11-06].
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917) (ang.). Navypedia. [dostęp 2018-11-06].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Guðmundur Helgason: Euston (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Hunstanton (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Heinrich Stenzler (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Monte Protegido (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Recepto (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Romance (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 30 (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: UC 30 (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Guðmundur Helgason: UC II (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-06].
• Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.)
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report (ang.). historicengland.org.uk. [dostęp 2018-11-06].
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.)
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.)
• Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
• Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.
• Wrak z I wojny światowej znaleziony u wybrzeży Danii (pol.). gospodarkamorska.pl, 22 sierpnia 2016. [dostęp 2018-11-10].