SM UC-33

SM UC-33

SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-33
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC II
Projekt	41
Historia
Stocznia	Vulcan, Hamburg
Położenie stępki	1915
Wodowanie	26 sierpnia 1916
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	25 września 1916
Zatopiony	26 września 1917
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	400 ton 480 ton
Długość	49,4 m
Szerokość	5,22 m
Zanurzenie	3,68 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 500 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 460 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	11,6 węzła 6,7 w.
Zasięg	powierzchnia: 10 040 Mm przy 7 w. zanurzenie: 55 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 500 mm
Załoga	26

SM UC-33 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 26 sierpnia 1916 roku w stoczni Vulcan w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 25 września 1916 roku. Włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte, w czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem misji bojowych, w wyniku których zatonęło 35 statków o łącznej pojemności 20 625 BRT i okręt o wyporności 370 ton, zaś jeden statek o pojemności 6430 BRT został uszkodzony. SM UC-33 został zatopiony 26 września 1917 roku, staranowany przez brytyjski patrolowiec HMS P61 w Kanale Świętego Jerzego.

Projekt i budowa

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II^[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)^[1][2].

SM^[a] UC-33 zamówiony został 29 sierpnia 1915 roku jako osiemnasta jednostka z I serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych^[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[4][5]. Został zbudowany w stoczni Vulcan w Hamburgu jako jeden z 21 okrętów typu UC II zamówionych w tej wytwórni^[4][6][7]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 8 miesięcy^[4]. UC-33 otrzymał numer stoczniowy 72 (Werk 72)^[5][8]. Stępkę okrętu położono w 1915 roku^[8], został zwodowany 26 sierpnia 1916 roku^[9][10], zaś do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej przyjęto go 25 września 1916 roku^[5].

Dane taktyczno-techniczne

SM UC-33 był średniej wielkości dwukadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 49,4 metra^[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,68 metra (wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,65 metra szerokości)^[12]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra^[12]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 400 ton^[c], a w zanurzeniu 480 ton^[6][10][11]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki, zlokalizowane przed kioskiem, w kiosku i w części rufowej, prowadzący do maszynowni^[13]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną^[13]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki Diesla MAN S6V23/34 o łącznej mocy 500 KM, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 460 KM^[4][6][14]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)^[13]. Okręt osiągał prędkość 11,6 węzła na powierzchni i 6,7 węzła w zanurzeniu^[6][11]. Zasięg wynosił 10 040 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym^[d] oraz 54 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[1][6]. Zbiorniki mieściły 63 tony paliwa^[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[4][15]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych^[13]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[12][16], zaś czas zanurzenia 40 s^[17].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[2][18]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)^[19][20]. Uzbrojenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi^[2][12][21]. Okręt miał trzy peryskopy Zeissa^[13]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 272 kg^[13].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy^[14][17][e].

Służba

25 września 1916 roku dowództwo UC-33 objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Martin Schelle^[22]. Po okresie szkolenia okręt został 16 grudnia włączony w skład 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte, nie odnosząc do końca tego roku żadnych sukcesów^[5][23]. Obszarami działalności operacyjnej okrętu były najczęściej Morze Północne i Morze Irlandzkie^[24].

W 1917 roku U-Boot działał bardzo aktywnie, co zaowocowało zatopieniem od lutego do lipca 34 statków o łącznym tonażu 12 898 BRT oraz niszczyciela o wyporności 370 ton^[24]. Największą spośród ofiar okazał się zbudowany w 1891 roku brytyjski parowiec „Hermione” (4011 BRT), płynący z ładunkiem drobnicy i koni z Buenos Aires do Liverpoolu, który 14 kwietnia doznał tak ciężkich uszkodzeń na minie 1,5 Mm na południe od latarni Coningbeg, że został osadzony na mieliźnie nieopodal Waterford i rozebrany później na złom^[25][26]. Spośród zatopionych okrętów najbardziej bolesną stratą był niszczyciel HMS „Cheerful” (370 ts), który 30 czerwca zatonął na minie na pozycji 60°02′N 1°07′W/60,033333 -1,116667 ze stratą 40 załogantów^[27][28].

20 lipca 1917 roku nowym dowódcą UC-33 został por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Alfred Arnold, dowodzący wcześniej UC-49^[29]. Pod jego rozkazami okręt zatopił dwie sporych rozmiarów brytyjskie jednostki: pochodzący z 1910 roku uzbrojony statek pasażerski „Akassa” (3919 BRT), przewożący drobnicę i pasażerów na trasie Liverpool – Afryka Zachodnia, który 13 sierpnia został storpedowany bez ostrzeżenia na pozycji 51°23′N 8°47′W/51,383333 -8,783333 (życie straciło siedmiu członków załogi)^[30][31] oraz zbudowany w 1914 roku uzbrojony parowiec „Spectator” (3808 BRT), płynący z ładunkiem drobnicy z Zatoki Stołowej do Liverpoolu, storpedowany bez ostrzeżenia 19 sierpnia na pozycji 51°28′N 8°41′W/51,466667 -8,683333 (nikt nie zginął)^[30][32].

26 września 1917 roku w Kanale Świętego Jerzego UC-33 przeprowadził nawodny atak torpedowy na zbudowany w 1914 roku duży brytyjski zbiornikowiec „San Zeferino” (6430 BRT), płynący pod balastem z Avonmouth do Tampico, w wyniku którego cel został uszkodzony (w wyniku eksplozji torpedy życie straciło trzech członków załogi statku)^[33][34]. U-Boot został dostrzeżony, ostrzelany i staranowany przez brytyjski patrolowiec HMS P61 na pozycji 51°53′N 6°14′W/51,883333 -6,233333^[5][33]. Z załogi liczącej 28 osób ocalał jedynie kapitan UC-33^[5][33][f].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-33 wykonał łącznie siedem misji bojowych, podczas których za pomocą min, torped i ładunków wybuchowych zatopił 35 statków o łącznej pojemności 20 625 BRT i okręt o wyporności 370 ton, zaś jeden statek o pojemności 6430 BRT został uszkodzony^[24]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela^[24]:

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[g]	Zatopienie[h]
8 lutego 1917	„Derika”	Holandia	153	T
14 lutego 1917	„Eudora”	Wielka Brytania	1991	T
18 lutego 1917	HMT „Clifton”	Royal Navy	242	T
24 lutego 1917	HMY „Verona”	Royal Navy	437	T
14 kwietnia 1917	„Hermione”	Wielka Brytania	4011	T
20 kwietnia 1917	HMT „Loch Eye”	Royal Navy	225	T
21 kwietnia 1917	„Jedburgh”	Wielka Brytania	165	T
21 kwietnia 1917	„Yeovil”	Wielka Brytania	164	T
5 maja 1917	„Lodes”	Wielka Brytania	396	T
23 maja 1917	„Beinir”	Dania	73	T
23 maja 1917	„Britannia”	Dania	69	T
23 maja 1917	„Else”	Dania	78	T
23 maja 1917	„Margrethe”	Dania	104	T
23 maja 1917	„Olearia”	Wielka Brytania	209	T
23 maja 1917	„Sisapon”	Wielka Brytania	211	T
23 maja 1917	„Streymoy”	Dania	81	T
24 maja 1917	„Brestir”	Dania	69	T
24 maja 1917	„Isabella Innes”	Dania	37	T
24 maja 1917	„Traveller”	Dania	76	T
25 maja 1917	„A.H. Friis”	Dania	110	T
25 maja 1917	„Glyg”	Norwegia	358	T
25 maja 1917	„Whinlatter”	Norwegia	1378	T
28 czerwca 1917	„Corona”	Wielka Brytania	48	T
29 czerwca 1917	„Gem”	Wielka Brytania	79	T
29 czerwca 1917	„Manx Princess”	Wielka Brytania	87	T
30 czerwca 1917	HMS „Cheerful”	Royal Navy	370	T
30 czerwca 1917	„Germania”	Szwecja	1064	T
1 lipca 1917	„Ariel”	Wielka Brytania	108	T
2 lipca 1917	„General Buller”	Wielka Brytania	72	T
2 lipca 1917	„Hamnavoe”	Wielka Brytania	57	T
6 lipca 1917	„Handel en Visscherij”	Holandia	76	T
6 lipca 1917	„Piet Hein”	Holandia	100	T
6 lipca 1917	„Skjald”	Norwegia	477	T
7 lipca 1917	HMD „Southesk”	Royal Navy	93	T
13 sierpnia 1917	„Akassa”	Wielka Brytania	3919	T
19 sierpnia 1917	„Spectator”	Wielka Brytania	3808	T
26 września 1917	„San Zeferino”	Wielka Brytania	6430	N
RAZEM		zatopione:		36
		uszkodzone:		1

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• BRITISH MERCHANT SHIPS LOST to ENEMY ACTION Part 2 of 3 - January-August 1917 in date order (ang.). naval-history.net. [dostęp 2018-11-08].
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917) (ang.). Navypedia. [dostęp 2018-11-08].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Guðmundur Helgason: Akassa (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: Hermione (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: HMS Cheerful (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Martin Schelle (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Alfred Arnold (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: San Zeferino (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 33 (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: Spectator (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: UC 33 (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Guðmundur Helgason: UC II (ang.). uboat.net. [dostęp 2018-11-08].
• Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.)
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report (ang.). historicengland.org.uk. [dostęp 2018-11-08].
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.)
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.)
• Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
• Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.