SM UC-57

SM UC-57

SM UC-56, okręt bliźniaczy UC-57
Klasa	okręt podwodny
Typ	UC II
Projekt	41
Historia
Stocznia	Kaiserliche Werft, Gdańsk
Położenie stępki	14 marca 1916
Wodowanie	7 września 1916
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	22 stycznia 1917
Zatonął	po 17 listopada 1917
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	415 ton 498 ton
Długość	50,5 m
Szerokość	5,22 m
Zanurzenie	3,61 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Materiał kadłuba	stal
Napęd
2 silniki Diesla o łącznej mocy 600 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 620 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	11,6 węzła 7,3 w.
Zasięg	powierzchnia: 9450 Mm przy 7 w. zanurzenie: 52 Mm przy 4 w.
Uzbrojenie
18 min UC/200, 1 działo kal. 88 mm L/30, 7 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 500 mm
Załoga	26

SM UC-57 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany 7 września 1916 roku w stoczni Kaiserliche Werft w Gdańsku, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 22 stycznia 1917 roku. W czasie służby operacyjnej w składzie Flotylli Bałtyckiej okręt odbył siedem misji bojowych, podczas których zatopił pięć jednostek o łącznej pojemności 271 BRT i zdobył dwa statki o łącznej pojemności 3863 BRT. SM UC-57 został utracony po 17 listopada 1917 roku w Zatoce Fińskiej, prawdopodobnie po wejściu na minę.

Projekt i budowa

Sukcesy pierwszych niemieckich podwodnych stawiaczy min typu UC I, a także niedostatki tej konstrukcji, skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem von Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowego, znacznie większego i doskonalszego typu okrętów podwodnych. Opracowany latem 1915 roku projekt okrętu, oznaczonego później jako typ UC II, tworzony był równolegle z projektem przybrzeżnego torpedowego okrętu podwodnego typu UB II^[1]. Głównymi zmianami w stosunku do poprzedniej serii były: instalacja wyrzutni torpedowych i działa pokładowego, zwiększenie mocy i niezawodności siłowni, oraz wzrost prędkości i zasięgu jednostki, kosztem rezygnacji z możliwości łatwego transportu kolejowego (ze względu na powiększone rozmiary)^[1][2].

SM^[a] UC-57 zamówiony został 12 stycznia 1916 roku jako jednostka z III serii okrętów typu UC II (numer projektu 41, nadany przez Inspektorat Okrętów Podwodnych^[3]), w ramach wojennego programu rozbudowy floty^[4][5]. Został zbudowany w stoczni Kaiserliche Werft w Gdańsku jako jeden z sześciu okrętów typu UC II zamówionych w tej wytwórni^[4][6][7]. UC-57 otrzymał numer stoczniowy 39 (Werk 39)^[5][8]. Stępkę okrętu położono 14 marca 1916 roku^[5], a zwodowany został 7 września 1916 roku^[9][10].

Dane taktyczno-techniczne

SM UC-57 był średniej wielkości dwukadłubowym przybrzeżnym okrętem podwodnym. Długość całkowita wynosiła 50,5 metra^[b], szerokość 5,22 metra i zanurzenie 3,61 metra^[6][8]. Wykonany ze stali kadłub sztywny miał 39,3 metra długości i 3,61 metra szerokości, a wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 7,46 metra^[12]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 415 ton, a w zanurzeniu 498 ton^[6][13]. Jednostka miała wysoki, ostry dziób przystosowany do przecinania sieci przeciwpodwodnych; do jej wnętrza prowadziły trzy luki: pierwszy przed kioskiem, drugi w kiosku, a ostatni w części rufowej, prowadzący do maszynowni^[14]. Cylindryczny kiosk miał średnicę 1,4 metra i wysokość 1,8 metra, obudowany był opływową osłoną^[14]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Körting o łącznej mocy 600 KM, zaś pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym BBC o łącznej mocy 620 KM^[6][8]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby wykonane z brązu manganowego (o średnicy 1,9 metra i skoku 0,9 metra)^[14]. Okręt osiągał prędkość 11,6 węzła na powierzchni i 7,3 węzła w zanurzeniu^[6][11]. Zasięg wynosił 9450 Mm przy prędkości 7 węzłów w położeniu nawodnym oraz 52 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą^[1][6][c]. Zbiorniki mieściły 63 tony paliwa^[2], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów 26 MAS po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi^[4][15]. Okręt miał siedem zewnętrznych zbiorników balastowych^[14]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów^[12][16], zaś czas wykonania manewru zanurzenia 40 sekund^[17].

Głównym uzbrojeniem okrętu było 18 min kotwicznych typu UC/200 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych w podwyższonej części dziobowej jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)^[2][18]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (co znacznie zmniejszało skuteczność okrętów)^[19][20]. Wyposażenie uzupełniały dwie zewnętrzne wyrzutnie torped kalibru 500 mm (umiejscowione powyżej linii wodnej na dziobie, po obu stronach szybów minowych), jedna wewnętrzna wyrzutnia torped kal. 500 mm na rufie (z łącznym zapasem 7 torped) oraz umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kal. 88 mm L/30, z zapasem amunicji wynoszącym 130 naboi^[2][12][21]. Okręt wyposażony był w trzy peryskopy Zeissa oraz kotwicę grzybkową o masie 272 kg^[14].

Załoga okrętu składała się z 3 oficerów oraz 23 podoficerów i marynarzy^[17][22].

Służba

Pomnik upamiętniający załogę UC-57 na wyspie Hamnskär.

22 stycznia 1917 roku UC-57 został przyjęty do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej^[5][10], a jego dowództwo objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Friedrich Wißmann^[23]. Po okresie szkolenia okręt został 6 maja 1917 roku przydzielony do Flotylli Bałtyckiej^[5]. W czerwcu okręt postawił w Zatoce Botnickiej i w rejonie Zatoki Ryskiej dwie zagrody liczące łącznie 36 min^[24]. 9 czerwca U-Boot zatopił 25 Mm na północ od Oerker zbudowany w 1879 roku szwedzki żaglowiec „Ludvig” (78 BRT), przewożący ładunek żelazokrzemu i maszyny rolnicze z Gävle do Mäntyluoto (obyło się bez strat ludzkich)^[25]. 20 czerwca załoga okrętu podwodnego zanotowała duży sukces, zdobywając nieopodal Raumy pochodzący z 1891 roku brytyjski parowiec „Penpol” o pojemności 2061 BRT, płynący z Piotrogrodu (na pokładzie pryzu nikt nie zginął)^[26]. Cztery dni później UC-57 powtórzył osiągnięcie, zdobywając w tym samym rejonie drugi brytyjski parowiec, którym był zbudowany w 1889 roku „Meggie” (1802 BRT). Pryz, opanowany bez strat w ludziach, doprowadzony został do portu w Lipawie^[27].

26 czerwca ofiarami działalności UC-57 zostały cztery rosyjskie jednostki: żaglowiec „Georg” o pojemności 18 BRT^[28] oraz holownik „Martiniemi” (30 BRT), holujący barki „Marie” (87 BRT) i „Tervo” (58 BRT)^[29]. Wszystkie jednostki zostały zatopione przez U-Boota w rejonie Raumy^[30][31][32].

2 i 4 września 1917 roku okręt wraz z bliźniaczym UC-78 uczestniczył w zdobyciu Rygi przez Niemców, ostrzeliwując wycofujące się wybrzeżem wojska rosyjskie^[33]. 4 września trzy samoloty oraz obydwa U-Booty próbowały zaatakować zespół rosyjskich okrętów uchodzących z Rygi do Parnawy (niszczyciele „Pogranicznik” i „Gienierał Kondratienko” oraz kanonierki „Groziaszczij”, „Chrabrij” i „Chiwiniec”), jednak bez powodzenia^[33]. W październiku 1917 roku SM UC-57 (wraz z siostrzanymi jednostkami UC-56, UC-58, UC-59, UC-60 i UC-78) w składzie flotylli „Kurlandia” wziął udział w operacji Albion, mającej na celu opanowanie Wysp Moonsundzkich^[34][35]. W pierwszej dekadzie października okręt wyszedł z Lipawy z zadaniem obserwacji południowego wejścia do cieśniny Moonsund oraz postawienia zagród minowych na rosyjskich szlakach wodnych; po pomyślnym przedarciu się na wody Zatoki Ryskiej U-Boot powrócił do bazy między 20 a 25 października^[36].

12 listopada 1917 roku UC-57 wyruszył z Gdańska na swą siódmą misję bojową, mając na pokładzie ośmiu fińskich żołnierzy i cztery tony amunicji^[5]. 17 listopada, po udanym wysadzeniu żołnierzy i ładunku na wyspie Hamnskär w Zatoce Fińskiej okręt podwodny miał przeczekać noc leżąc na dnie, a następnie udać się w drogę powrotną do Gdańska^[5]. U-Boot nigdy nie dotarł do portu, tonąc z całą załogą prawdopodobnie po wejściu na minę^[5][6]. Na wyspie Hamnskär postawiono pomnik upamiętniający załogę niemieckiego okrętu^[5].

Podsumowanie działalności bojowej

SM UC-57 odbył siedem misji bojowych, w wyniku których zatonęło pięć statków o łącznej pojemności 271 BRT, zaś dwa statki o łącznej pojemności 3863 BRT zostały zdobyte^[32]. Pełne zestawienie zadanych przez niego strat przedstawia poniższa tabela^[32]:

Data	Nazwa	Państwo	Tonaż[d]	Zatopienie[e]
9 czerwca 1917	„Ludvig”	Szwecja	78	T
20 czerwca 1917	„Penpol”	Wielka Brytania	2061	N
24 czerwca 1917	„Meggie”	Wielka Brytania	1802	N
26 czerwca 1917	„Marie”	Imperium Rosyjskie	87	T
26 czerwca 1917	„Tervo”	Imperium Rosyjskie	58	T
26 czerwca 1917	„Georg”	Imperium Rosyjskie	18	T
26 czerwca 1917	„Martiniemi”	Imperium Rosyjskie	30	T
RAZEM		zatopione:		5
		zdobyte:		2

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
• Ivan Gogin: UC II type coastal submarine minelayers (1916-1917) (ang.). Navypedia. [dostęp 2020-01-07].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Guðmundur Helgason: Georg (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Friedrich Wißmann (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Ludwig (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Marie (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Martiniemi (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Meggie (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Penpol (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Tervo (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: Ships hit by UC 57 (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: UC 57 (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Guðmundur Helgason: UC II (ang.). uboat.net. [dostęp 2020-01-07].
• Robert Hutchinson: Jane’s Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.)
• Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report (ang.). historicengland.org.uk. [dostęp 2020-01-07].
• Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)
• Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
• Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
• Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.)
• Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.)
• Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.
• Igor Witkowski: U-booty. Historia niemieckich okrętów podwodnych. Warszawa: WIS-2, 2009. ISBN 978-83-88259-45-6.