SN 1987A

SN 1987A
Ilustracja
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0

Pozostałości po supernowej SN 1987A. Zdjęcie z HST
Odkrywca

Ian Shelton i Oscar Duhalde z Las Campanas Observatory oraz niezależnie Albert Jones z Nowej Zelandii

Data odkrycia

23 lutego 1987

Dane obserwacyjne (J2000)
Typ supernowej

II-P

Galaktyka

Wielki Obłok Magellana

Gwiazdozbiór

Złota Ryba

Rektascensja

05h 35m 28,03s

Deklinacja

−69° 16′ 11,79″

Odległość

168 tysięcy ly (51,4 kpc)

Największa jasność

3m

Charakterystyka fizyczna
Przodek

Sanduleak -69° 202

Typ przodka

błękitny nadolbrzym

SN 1987Agwiazda supernowa zaobserwowana 23 lutego 1987 w Wielkim Obłoku Magellana. Najjaśniejsza supernowa od 1604 roku widoczna gołym okiem. Maksymalną jasność osiągnęła 18 maja 1987 roku. Przed eksplozją gwiazda miała promień wynoszący około 35±5 R, przy wybuchu gwiazda wyrzuciła w przestrzeń kosmiczną materię o masie ok. 18±1,5 M[1].

Odkrycie i obserwacje

Została odkryta przez Iana Sheltona i Oscara Duhalde'a z Obserwatorium Las Campanas 24 lutego 1987, oraz niezależnie przez innych astronomów z Nowej Zelandii[2]. Na początku marca 1987 supernowa była obiektem obserwacji największego wówczas teleskopu kosmicznego Astron[3].

Regularnie obserwowana za pomocą teleskopu Hubble'a od czasu jego wystrzelenia w 1990 (pierwsze zdjęcie wykonano w 1278 dniu po wybuchu). Możliwość bezpośredniej obserwacji przebiegu eksplozji SN 1987A i ewolucji jej otoczenia po wybuchu dała naukowcom wyjątkową możliwość weryfikacji teorii dotyczących supernowych typu II.

Neutrina wysłane w czasie wybuchu supernowej zostały zarejestrowane przez detektory Kamiokande (11 sztuk), IMB (8 sztuk) i Baksanski Podziemny Teleskop Scyntylatorowy (5 sztuk), dając początek astronomii neutrinowej.

W 2011 zaobserwowano stopniowe pojaśnienie pozostałości po supernowej, co spowodowane jest interakcją pomiędzy materią odrzuconą przez gwiazdę na długo przed wybuchem z materiałem, który został wyrzucony w przestrzeń kosmiczną w momencie jej wybuchu. Pozostałości po wybuchu zaczynają uderzać w otaczający je obłok materii o promieniu około jednego roku świetlnego, a wynikająca z tego fala uderzeniowa generuje promieniowanie rentgenowskie, które rozgrzewa materię czyniąc ją widzialną[4].

Eksplozja supernowej wytworzyła znaczne ilości pyłu kosmicznego. Według danych obserwacyjnych z 2011, łączna ilość pyłu kosmicznego powstałego w wyniku eksplozji jest wystarczająca do powstania 20 tysięcy planet o masie Ziemi[5].

Gwiazda kwarkowa?

Według jednej z teorii po wybuchu supernowej gwiazda mogła się przekształcić w tzw. gwiazdę kwarkową[6]. Zazwyczaj narodzinom gwiazdy neutronowej, powstającej po wybuchu supernowej, towarzyszy pojedynczy impuls neutrino. W przypadku eksplozji SN 1987A zanotowano dwa impulsy; drugi z nich nastąpił w pięć sekund po pierwszym. Nie udało się także dotychczas odkryć gwiazdy neutronowej, która powinna była powstać. Według chińskich astronomów drugi impuls mógł być sygnałem zapadnięcia się gwiazdy neutronowej w gwiazdę kwarkową[1].

Stwierdzenie czy pozostałość po wybuchu supernowej jest gwiazdą neutronową, czy kwarkową nie jest na razie możliwe przy użyciu współczesnych metod obserwacyjnych. Dopiero na następną dekadę planuje się umieszczenie na orbicie ziemskiej kosmicznych teleskopów promieniowania rentgenowskiego o rozdzielczości pozwalającej na dokładne badania SN 1987A[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Could the compact remnant of SN 1987A be a quark star. [dostęp 2009-02-22].
  2. Wiadomość o odkryciu SN 1987A w Cyrkularzu IAU nr 4316 (ang.)
  3. Observations on Astron: Supernova 1987A in the Large Magellanic Cloud. [dostęp 2009-02-22].
  4. New supernova remnant lights up. astronomy.com, 2011-06-08. [dostęp 2011-06-08]. (ang.).
  5. Jonathan Nally: Supernovae make raw material for planets. spaceinfo.com.au, 2011-07-10. [dostęp 2011-07-10]. (ang.).
  6. a b Quark star may hold secret to early universe. New Scientist. s. 2009-02-21. [dostęp 2009-02-21].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SN 1987A HST.jpg
(c) ESA/Hubble, CC BY 4.0
Supernova SN 1987A, one of the brightest stellar explosions since the invention of the telescope more than 400 years ago, is no stranger to the NASA/ESA Hubble Space Telescope. The observatory has been on the frontline of studies into this brilliant dying star since its launch in 1990, three years after the supernova exploded on 23 February 1987. This image of Hubble’s old friend, retreived from the telescope’s data archive, may be the best ever of this object, and reminds us of the many mysteries still surrounding it.

Dominating this picture are two glowing loops of stellar material and a very bright ring surrounding the dying star at the centre of the frame. Although Hubble has provided important clues on the nature of these structures, their origin is still largely unknown.

Another mystery is that of the missing neutron star. The violent death of a high-mass star, such as SN 1987A, leaves behind a stellar remnant — a neutron star or a black hole. Astronomers expect to find a neutron star in the remnants of this supernova, but they have not yet been able to peer through the dense dust to confirm it is there.

The supernova belongs to the Large Magellanic Cloud, a nearby galaxy about 168 000 light-years away. Even though the stellar explosion took place around 166 000 BC, its light arrived here less than 25 years ago.

This picture is based on observations done with the High Resolution Channel of Hubble’s Advanced Camera for Surveys. The field of view is approximately 25 by 25 arcseconds.