SPZR Poprad

Samobieżny Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy Poprad

(c) Gov.pl, CC BY 3.0 pl
Informacje podstawowe
Rodzaj systemu	Samobieżny rakietowy zestaw przeciwlotniczy
Zwalczane cele	samoloty, śmigłowce, drony
Warstwa obrony	VSHORAD
Platforma systemu	AMZ Żubr-P
Państwo	Polska
Producent	PIT-Radwar
Wejście do służby	2018
Status systemu	aktywny
Pociski
Pociski	PPZR Grom, PPZR Piorun
Naprowadzanie	pasywne (podczerwień)
Zasięg	500 – 5500 m
Pułap plot.	10 – 3500 m
System
Liczba pocisków	4 (oraz 4 zapasowe)
Użytkownicy
Polska,  Indonezja

Prototyp SPZR Poprad na podwoziu Żubr-P podczas targów MSPO 2008

Zestaw Poprad ze złożonym uzbrojeniem i głowicą śledzącą

Wyrzutnie pocisków Grom wraz z sensorami i głowicą bojową, MSPO 2008

SPZR Poprad – samobieżny przeciwlotniczy zestaw rakietowy klasy VSHORAD (ang. Very Short Range Air Defence – bardzo krótkiego zasięgu)^[1], produkowany przez PIT-RADWAR S.A. Prace nad zestawem rozpoczęto w 2005 roku, zaś produkcja seryjna rozpoczęła się w 2015.

Historia rozwoju

Początek rozwoju SPZR Poprad sięga 2000 roku, kiedy to Wojskowe Zakłady Mechaniczne z Siemianowic Śląskich wspólnie z Wojskowym Instytutem Technicznym Uzbrojenia (WITU) opracowały wstępne wymagania na samobieżny rakietowy zestaw przeciwlotniczy bazujący na pociskach Grom, oznaczany skrótem PP-G (Platforma Przeciwlotnicza z rakietami Grom) i jego demonstrator na podwoziu Land Rover Defender 110. Docelowym podwoziem zestawu miał zostać transporter opancerzony BRDM-2, jednak zrezygnowano z osadzenia systemu na tym podwoziu. Projekt kontynuowano i w 2002 roku otrzymał on kryptonim Poprad, a do jego realizacji włączyły się następujące podmioty: CNPEP Radwar S.A. (obecny PIT-RADWAR S.A.), Wojskowa Akademia Techniczna, ZM Mesko S.A. i Telesystem-Mesko Sp. z o.o. W tym samym czasie podjęto także decyzję, że nowa wersja zestawu zostanie opracowana na podwoziu pojazdu Iveco 40.13 WM. Jej prototyp powstał wiosną 2003 roku, a testy zakończono w styczniu 2005 roku. Resort obrony nie był jednak nadal zadowolony z wybranego podwozia. W związku z tym, pojęto próbę wykorzystania podwozia AMZ Dzik-P opracowanego przez firmę AMZ-Kutno. Ostatecznie w 2007 roku zdecydowano się na zastosowanie podwozia Żubr, również opracowanego przez firmę z Kutna. W wersji dla systemu Poprad otrzymało ono oznaczenie Żubr-P^[2][3]. Należy dodać, że jeszcze w 2005 roku wyrzutnie Poprad w wersji eksportowej zaoferowano na podwoziu 6×6 Huzar (wydłużony Land Rover Defender)^[4].

Prototyp systemu na docelowym podwoziu Żubr został zaprezentowany podczas Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego w 2008 roku. W kolejnych latach prowadzono testy i modyfikacje zestawu. Dopiero w listopadzie 2010 roku doszło do podpisania przez MON zamówienia na realizację prac wdrożeniowych, których przedmiotem była dostawa dwóch egzemplarzy SPZR Poprad partii próbnej. Początkowo planowano, że jej zakończenie nastąpi w terminie do 30 listopada 2011 roku, jednak prowadzone do 2013 roku badania zdawczo-odbiorcze zakończyły się wykazaniem uwag i zaleceń w zakresie przekonstruowania podwozia bazowego. Dopiero ponowne badania, przeprowadzone od 15 września do 21 listopada 2014 roku zakończyły się wynikiem pozytywnym^[2].

W 2020 roku odbyły się pierwsze strzelania pociskami Piorun z zestawów Poprad^[5][6].

Opis techniczny

Podstawowe funkcje SPZR Poprad realizowane są przez zintegrowaną głowicę śledząco-celowniczą posiadającą napędy o wysokiej dynamice i dokładności. Zestaw sensorów elektrooptycznych (kamera termowizyjna, kamera światła dziennego i dalmierz laserowy) współpracuje z układem automatycznego śledzenia celu. Wskazanie celów odbywa się za pośrednictwem danych, przekazywanych kanałem cyfrowym z systemu zautomatyzowanego kierowania obroną przeciwlotniczą lub jest realizowane w sposób autonomiczny. W skład zestawu wchodzi komputer kierowania ogniem, system nawigacji oraz system „swój-obcy”. SPZR Poprad został wyposażony w system nawigacji inercyjnej i satelitarnej, dzięki czemu po zajęciu stanowiska ogniowego operator od razu może przekazać do systemu dowodzenia położenie zestawu oraz stan gotowości. Zestaw montowany jest standardowo na podwoziu samochodu AMZ Żubr-P produkcji AMZ-Kutno. Nośnik Żubr-P ma długość wynoszącą 6,95 m, szerokość 2,45 m, wysokość 2,65 m (w pozycji transportowej), zaś prześwit wynosi 320 mm. Opancerzenie pojazdu stanowią płyty pancerne. Napęd to silnik Iveco Tector NEF N60 ENT C o mocy 202 kW (275 KM)^[7][8]. Konstrukcja zestawu Poprad zapewnia zminimalizowanie czasu, jaki jest potrzebny do przejścia z pozycji transportowej, w której głowica jest opuszczona i zasłonięta pokrywami dachu, do pozycji bojowej. Załogę stanowią 2 osoby (dowódca/operator i kierowca)^[1][9][10].

Na uzbrojenie zestawu składa się głowica z czterema wyrzutniami pocisków przeciwlotniczych PPZR Grom. Zestaw może skutecznie razić cele powietrzne w odległości od 500 do 5500 metrów oraz na pułapie od 10 do 3500 metrów^[1]. Głowica bojowa w położeniu bojowym, może obracać się w zakresie 360º oraz ma maksymalną elewację, wynoszącą od -10º do +70º. Maksymalna prędkość poruszania się w obu płaszczyznach to 100º na sekundę^[1]. Dodatkowo zawiera cztery pociski zapasowe przechowywane wewnątrz pojazdu, w specjalnym magazynie^[8][11].

Zestaw Poprad może działać w ramach klasycznego systemu obrony powietrznej lub samodzielnie. W wypadku jeśli zestaw funkcjonuje w systemie kierowania obroną przeciwlotniczą (ma z nim łączność) to stamtąd otrzymuje wskazane celów oraz komendę do otwarcia ognia. Informacja o sytuacji radiolokacyjnej jest przekazywana do systemu Poprad dzięki radiostacjom UKF lub z wykorzystaniem łączności przewodowej. SPZR Poprad wykorzystuje stacje radiolokacyjne ZDPSR „Soła”, które wskazują cele dla baterii zestawu Poprad^[1][9].

Wyposażenie systemu

SPZR Poprad wyposażony jest dodatkowo w^[8][1][3]:

• wbudowany agregat prądotwórczy
• baterię akumulatorów
• głowicę optoelektroniczną
• kamerę termowizyjną Sagem MATIS (w pierwszej partii, potem ma być zamieniona przez polską KMW-3)^[12]
• kamerę światła dziennego wysokiej czułości KTVD-1 produkcji PCO^[12]
• dalmierz laserowy L5LUR
• system identyfikacji swój-obcy (IFF)

Zastosowanie

Samobieżny Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy Poprad jest przeznaczony do wykrywania, rozpoznania i niszczenia celów powietrznych na bliskich odległościach i małych wysokościach przy użyciu samonaprowadzających się pocisków rakietowych bliskiego zasięgu. Zestaw może być stosowany do osłony kolumn wojsk, miejsc postoju, stanowisk dowodzenia i zgrupowań, oraz lotnisk, portów, zakładów przemysłowych, węzłów komunikacyjnych itp. przed uderzeniami środków napadu powietrznego^[7][8][9].

Użytkownicy

Polska

• 8 Koszaliński Pułk Przeciwlotniczy
• 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy
• 15 Gołdapski Pułk Przeciwlotniczy
• 18 Pułk Przeciwlotniczy^[13]
• 21 Brygada Strzelców Podhalańskich
• 12 Brygada Zmechanizowana^[14]
• 15 Giżycka Brygada Zmechanizowana
• 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana^[15]
• 19 Lubelska Brygada Zmechanizowana^[16]
• 20 Bartoszycka Brygada Zmechanizowana^[13]
• Centrum Szkolenia Sił Powietrznych^[17]

Zgodnie z kontraktem na dostawę zestawów przeciwlotniczych Poprad podpisanym w grudniu 2015, Wojsko Polskie otrzymało 79 egzemplarzy (w tym 2 z partii wdrożeniowej)^[18]. Ich dostawy rozpoczęły się w 2018 roku^[19], a zakończyły się 14 grudnia 2021 roku^[14].

Indonezja

Jeszcze przed przyjęciem zestawu na uzbrojenie w Polsce, 4 lipca 2005 roku Indonezja zawarła umowę na zakup systemu rakietowo-artyleryjskiego, oferowanego przez Bumar na eksport pod nazwą Kobra, w skład którego wchodziły cztery wyrzutnie Poprad, dwa wozy dowodzenia WD-95 z głowicami optronicznymi, samobieżny radar MMSR i 12 holowanych zestawów artyleryjsko-rakietowych ZUR-23-2KG-I oraz 76 pocisków Grom^[4]. Wszystkie pojazdy oparto na podwoziach 6×6 Huzar (wydłużonych podwoziach Land Rover Defender)^[4]. System dostarczono w 2007 roku i otrzymał w Indonezji oznaczenie Aster^[4]. W 2006 roku Indonezja zamówiła drugi taki system, dostarczony w 2010 roku^[4][20].

Zobacz też

• Narew – przeciwlotniczy zestaw rakietowy krótkiego zasięgu
• Pilica – polski system przeciwlotniczy bardzo krótkiego zasięgu

Przypisy

Bibliografia

• Zenon Obrycki, dr inż. Waldemar Świderski. Samobieżny zestaw przeciwlotniczy Poprad. „Problemy Techniki Uzbrojenia”, 2005. 
• Andrzej Kiński. Kobra wychodzi z cienia. „Nowa Technika Wojskowa”. 1/2008, s. 16–17, styczeń 2008. Warszawa: Magnum-X.