SS General von Steuben

Steuben

(c) Bundesarchiv, N 1572 Bild-1925-079 / Fleischhut, Richard / CC-BY-SA 3.0
Poprzednie nazwy	München, General von Steuben
Bandera	III Rzesza
Armator	Norddeutscher Lloyd, Kriegsmarine
Dane podstawowe
Typ	statek pasażerski
Historia
Stocznia	AG Vulcan Stettin
Data wodowania	1922
Data zatonięcia	10 lutego 1945
Dane techniczne
Długość całkowita (L)	168 m
Szerokość (B)	19,8 m
Napęd mechaniczny
Liczba śrub napędowych	2
Prędkość maks.	16 w.

SS Steuben – niemiecki statek pasażerski, a w czasie II wojny światowej transportowiec wojska, zatopiony przez okręt podwodny.

Historia

Parowiec „Steuben” – jeszcze jako „München” – zwodowany został w 1922 w szczecińskiej stoczni Vulcan. Miał prawie 14 700 BRT pojemności brutto i 168 m długości całkowitej. Pierwotnie pływał pod znakiem bremeńskiego armatora Norddeutscher Lloyd jako statek pasażerski. 11 lutego 1931 roku strawił go pożar na redzie w porcie w Nowym Jorku. Później został wyremontowany i przebudowany na wycieczkowiec. Otrzymał nowe imię „General von Steuben” – na cześć pruskiego oficera Friedricha Wilhelma von Steuben, który walczył w szeregach armii Jerzego Waszyngtona w amerykańskiej wojnie o niepodległość. W roku 1938 nazwę statku skrócono do nazwiska (Steuben). W 1939 statek wcielono do Kriegsmarine. Stał się okrętem-bazą, na którym szkolili się niemieccy marynarze. Pod koniec wojny, w 1944 roku przystosowano go do pełnienia funkcji statku szpitalnego i transportowca (Operacja Hannibal).

Zatopienie

W swój ostatni rejs wyruszył z Piławy (dziś Bałtijsk w Prusach Wschodnich) do Swinemünde (Świnoujście) 9 lutego 1945. Na jego pokładzie znajdowali się m.in. czynni oficerowie SS wraz z rodzinami oraz kadeci marynarki wojennej. Płynący bez zaciemnienia statek był eskortowany przez torpedowiec T 196, okręt pomocniczy TF-10 (poławiacz torped). Wykryty przez sowiecki okręt podwodny S-13 dowodzony przez kpt. 3 rangi (odpowiednik kmdr ppor.) Aleksandra Marineskę. 10 lutego 1945 o godzinie 0:50, na północ od Ławicy Słupskiej, został trafiony dwiema torpedami. Pierwsza z nich uderzyła poniżej pomostu, zaś druga w kotłownię. Powstała ogromna panika. Nie było żadnej możliwości zorganizowania ewakuacji i ratunku. Po 3 minutach kotły zaczęły eksplodować, a statek stanął w płomieniach. Po 5 minutach statek leżał na prawej burcie. W tych warunkach załoga nie była w stanie spuścić łodzi ratunkowych z powodu braku czasu, a także dlatego, że żurawiki były pokryte lodem. Po 7 minutach Steuben poszedł na dno. Torpedowiec T 196 uratował łącznie około 300 osób, z których ponad połowę stanowili żołnierze. Zginęło około 4500 osób. Steuben zatonął 10 dni po Gustloffie.

Bliźniakiem „Steubena” był SS „Stuttgart”, który służył m.in. w charakterze wycieczkowca pod znakami Kraft durch Freude (KdF), a podczas wojny został przerobiony na jednostką szpitalną (tak samo, jak MS „Wilhelm Gustloff”). „Stuttgart” został zatopiony w dniu 9 października 1943 roku w Gdyni (zwanej wtedy Gotenhafen), trafiony alianckimi bombami podczas nalotu na port i instalacje Kriegsmarine. Na „Stuttgarcie” spłonęło kilkuset (niektóre źródła mówią o ponad tysiącu) rannych^[1]. Płonący statek został wyholowany na redę portu i zatopiony pociskami dozorowca „Munin”.

(c) Bundesarchiv, Bild 137-054451 / CC-BY-SA 3.0

„Steuben” w 1939

Odnalezienie wraku

26 maja 2004 ORP „Arctowski” odnalazł wrak „Steubena”^[2]

Dane podstawowe

• długość: 168 m
• tonaż: ponad 14 666 BRT
• prędkość: 15 węzłów

Wrak

• pozycja: na północ od Ławicy Słupskiej
• głębokość zalegania na dnie 71,5 m
• minimalna głębokość nad wrakiem 50 m

Wrak jest mogiłą wojenną, z tego powodu w promieniu 500 m od niego zabronione jest nurkowanie^[3], jednakże zakazy te są łamane, a elementy wraku sukcesywnie rozkradane (zaginęły w ten sposób np. koło sterowe i telegraf maszynowy)^[4]. Legalnie odbywają się jedynie badawcze wyprawy nurkowe na wrak^[5].

Inne

Wraki transportowców zatopionych w czasie ewakuacji niemieckich uciekinierów w 1945 roku z Prus Wschodnich na zachód:

• MS „Goya” – zginęło ok. 6000 osób
• MS „Wilhelm Gustloff” – zginęło ok. 6600 osób

Wraki transportowców zatopionych wraz z więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych:

• SS Cap „Arcona” – zginęło ok. 4300 osób (więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych Stutthof i Neuengamme)
• SS „Thielbek” – zginęło ok. 2800 osób (więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych Stutthof i Neuengamme)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pomnik ofiar tragedii Wilhelma Gustloffa, Goyi i Steubena. rzygacz.webd.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)].
• Marcin Jamkowski: Steuben Wreck (ang.). National Geographic. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-19)].
• Katarzyna Andrzejewska, Grzegorz Dominik: Wrak Steubena. ops.mil.pl, 28 marca 2014. [dostęp 2015-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-25)].