SZD-36 Cobra 15

SZD-36 Cobra 15
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Szybowcowy Zakład Doświadczalny

Typ

szybowiec

Konstrukcja

grzbietopłat o konstrukcji mieszanej

Załoga

1

Historia
Data oblotu

30 grudnia 1969

Lata produkcji

1971–1978

Liczba egzemplarzy

289

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

15 m

Wydłużenie

19,4 m

Długość

6,98 m

Wysokość

1,59 m

Powierzchnia nośna

11,6 m²

Profil skrzydła

FX 61-168 na FX 60-1261

Masa
Własna

275 kg

Startowa

405 kg

Osiągi
Prędkość minimalna

67 km/h

Prędkość dopuszczalna

250 km/h

Prędkość min. opadania

0,72 m/s przy 73 km/h

Doskonałość maks.

38 przy 97 km/h

Współczynnik obciążenia konstrukcji

+6/−3 g

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska 75 szt., inne kraje 215 szt.

SZD-36 Cobra 15 – polski, jednomiejscowy szybowiec wysokowyczynowy klasy standard, konstrukcji drewnianej. Zaprojektowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.

Historia

Prototyp szybowca Cobra 15 o oznaczeniu fabrycznym SZD-36 został zaprojektowany w bielskich zakładach pod kierownictwem Władysława Okarmusa. Była to daleko posunięta modernizacja Foki 5, pozwalająca polskim zawodnikom nawiązać równorzędną walkę z zachodnimi szybowcami kompozytowymi podczas XII Mistrzostw Świata w Marfie w 1970 roku[1]. Zastosowano profil Wortmann FX 61-168 opracowany specjalnie dla szybowców, wprowadzono nowe rozwiązanie chowanego podwozia, przekonstruowano tył kadłuba tak aby zwiększyć jego wytrzymałość podczas lądowania w terenie. 30 grudnia 1969 roku na bielskim lotnisku Aleksandrowice Adam Zientek dokonał oblotu pierwszego prototypu Cobry 15 o znakach SP-2537[2]. Drugi prototyp o znakach SP-2538 oblatano 25 lutego 1970 roku[3]. Oblotu dokonano na lotnisku Mały Gądów, pilotem był Jerzy Popiel[4]. Drewniana konstrukcja z wmieszanym laminatem była w tamtym okresie przestarzała, lecz sprawdzona sylwetka kadłuba z solidnie opracowanym profilem skrzydła dawały szybowcowi dobre opinie i osiągi. W 1971 rozpoczęła się produkcja seryjna Cobry, pierwszy egzemplarz seryjny SZD-36A o znakach SP-2579 (nr fabryczny W-556) oblatano 29 października[5]. W trakcie produkcji wprowadzono zmiany polegające na zmianie konstrukcji lotki na kompozytową (wymieniono lotki we wszystkich wyprodukowanych egzemplarzach SZD-36A), dodaniu na końcówkach płatów kółek chroniące je podczas lądowania, przesunięciu zaczepu holu pod kolumnę tablicy przyrządów. Szybowce produkowane były przez osiem lat i łącznie powstało 289 sztuk, z czego 215 wyeksportowano do innych krajów[6].

Konstrukcja

Kadłub drewniany konstrukcji półskorupowej. Przód i części nierozwijalne kryte laminatem, tył sklejką. Hak do lotów na holu zamontowany na dnie kadłuba, za miejscem pilota. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, dwa wariometry, zakrętomierz, sztuczny horyzont oraz busolę. Osłona kabiny pilota odsuwana do przodu, z możliwością awaryjnego zrzutu. Za miejscem pilota znajduje się obszerny bagażnik z miejscem na radiostację, instalację tlenową i akumulator. Tylna płoza metalowa z amortyzującym krążkiem gumowym. Płat dwudzielny trapezowy profilu laminarnego Wortmana, lotki niedzielone, hamulce dwuczęściowe, umieszczone na skrzydłach w oddzielnych skrzynkach. Napęd lotek jednym długim popychaczem[7].

Usterzenie w kształcie litery T z płytowym statecznikiem poziomym[5].

Nowością konstrukcyjną zgłoszoną do Urzędu Patentowego ówczesnego PRL-u była chowana samoczynnie klapka zamykająca luk w podwoziu Cobry.

Rekordy

W 1970 podczas szybowcowych Mistrzostw Świata w Marfie, pilotując Cobry 15, Jan Wróblewski został pierwszym wicemistrzem w klasie standard, a Franciszek Kępka – drugim.

Przypisy

  1. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 105.
  2. ↑ Babiejczuk, Grzegorzewski 1974 ↓, s. 127.
  3. ↑ Murawski 2020 ↓, s. 147.
  4. ↑ Murawski 2020 ↓, s. 149.
  5. ↑ a b Glass, Murawski 2012 ↓, s. 106.
  6. ↑ Murawski 2020 ↓, s. 149-150.
  7. ↑ Skrzydlata Polska 15’1970 ↓, s. 8-9.

Bibliografia

  • Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. OCLC 831052958.
  • Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
  • Tomasz Murawski: Sylwetki szybowców. Warszawa: Tomasz Murawski, 2020.
  • Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. SZD-36 Cobra 15. [dostęp 2011-01-01]. (pol.).
  • Władysław Okramus. Nowe polskie szybowce zawodnicze SZD-36 „Cobra-15” i SZD-39 „Cobra 17”. „Skrzydlata Polska”. 17/1970, 12 kwietnia 1970. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 

Linki zewnętrzne

Polskie szybowce i motoszybowce po 1945 roku
Instytut Szybownictwa
Szybowcowy
Zakład Doświadczalny
Szybowce zakładów PZL
Politechnika Warszawska
Margański & Mysłowski
Zakłady Lotnicze
Inni wytwórcy

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
SZD-36 Cobra sailplane.jpg
Autor: DyPR, Licencja: CC0
The SZD-36 Cobra was a glider designed and produced in Poland from 1968 and photographed here in Germany.