SZD-43 Orion

SZD-43 Orion
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Szybowcowy Zakład Doświadczalny

Konstruktor

Jerzy Śmielkiewicz, Tadeusz Łabuć i Jan Knapik

Typ

szybowiec

Konstrukcja

górnopłat

Załoga

1

Historia
Data oblotu

30 grudnia 1971

Liczba egzemplarzy

2

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

1
1

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

15 m

Wydłużenie

19,4

Długość

7,31 m

Wysokość

1,6 m

Powierzchnia nośna

11,6 m²

Profil skrzydła

FX 61-168 na FX 60-1261

Masa
Własna

215 kg

Użyteczna

140 kg

Startowa

373 (442 z balastem wodnym) kg

Osiągi
Prędkość minimalna

69 km/h

Prędkość dopuszczalna

250 km/h

Prędkość min. opadania

0,60 m/s przy 75 km/h

Doskonałość maks.

40 przy 92 km/h

Współczynnik obciążenia konstrukcji

+5,25 / -3,0 g

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

SZD-43 Orion – polski, jednomiejscowy wysokowyczynowy szybowiec klasy standard zaprojektowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.

Historia

W związku z XIII Szybowcowymi Mistrzostwami Świata w Jugosławii w 1972 r. w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej w 1970 r. postanowiono opracować nowy szybowiec dla polskiej kadry[1]. Zespół pod kierownictwem inż. Jerzego Śmielkiewicza, Tadeusza Łabucia i Jana Knapika, w oparciu o niektóre rozwiązania konstrukcyjne szybowców Jantar, SZD-32 Foka 5 i SZD-36 Cobra 15, w ciągu 3 miesięcy opracował projekt nowego szybowca o konstrukcji drewniano-metalowo-laminatowej[2]. Pierwszy prototyp o nr rejestracyjnym SP-2635 został oblatany przez Adama Zientka w dniu 30 grudnia 1971 r., oblot drugiego prototypu (SP-2639) nastąpił cztery miesiące później[3].

Próby w locie oraz zmiany konstrukcyjne zostały ukończone w pierwszym półroczu 1972 r. i szybowce zostały przekazane Aeroklubowi PRL. Jan Wróblewski i Franciszek Kępka, w ramach treningu przed Mistrzostwami Świata, wystartowali na nich w Szybowcowych Mistrzostwach Polski. Szybowce potwierdziły swe doskonałe właściwości lotne, przewyższające SZD-36 Cobra 15.

Na Mistrzostwach Świata w Szybownictwie w Vršacu w Jugosławii Jan Wróblewski zajął pierwsze, a Franciszek Kępka trzecie miejsce w klasie standard[4].

Produkcja seryjna nie została podjęta ze względu na powstanie w tym samym czasie lepszego, w pełni kompozytowego szybowca Jantar.

W okresie późniejszym szybowce były użytkowane przez Aeroklub PRL. Egzemplarz SP-2639 uległ katastrofie i był eksponowany jako pomnik w Lesznie. Egzemplarz SP-2635 przekazano do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie[5].

Konstrukcja

Skrzydło dwudzielne, o obrysie trapezowym. Konstrukcja półskorupowa, dźwigarowa z pokryciem sklejkowym formowanym w betonowym foremniku negatywowym, z pokryciem zewnętrznym z laminatu epoksydowego. Lotki laminatowe, bezszczelinowe. Hamulce aerodynamiczne laminatowe, na górnej i dolnej powierzchni skrzydła. W przedniej przykadłubowej części kesonu umieszczono laminatowe zbiorniki na balast wodny o łącznej pojemności 70 litrów[6].

Kadłub kijankowy - przednia część o konstrukcji drewnianej z pokryciem z laminatu epoksydowego, w części zaskrzydłowej bezwręgowa rura duralowa z metalowym statecznikiem pionowym. Zaczep holowniczy zabudowany w okolicach sterownicy. Kabina zakryta zdejmowaną osłoną. Tablica przyrządów wyposażona w prędkościomierz, wysokościomierz, dwa wariometry, zakrętomierz i sztuczny horyzont. W tablicę przyrządów była wbudowana aparatura tlenowa SAT-5, butla o pojemności 4 l znajdowała się w bagażniku. Na prawej burcie znajdował się panel sterowania aparaturą radiową RS-3A, która również znajdowała się w bagażniku. Nad tablica przyrządów była zamocowana busola. Za fotelem pilota znajdowały się dwa bagażniki. W centralnej części kadłuba znajdował się zawór i instalacja do napełniania zbiorników balastowych w skrzydłach[1].

Usterzenie w układzie T wykorzystano z szybowca SZD-37 Jantar. Stery kierunku i wysokości laminatowe. Ster wysokości dwuczęściowy. Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, z tyłu małe kółko z pełnej gumy[2].

Przypisy

  1. ↑ a b Skrzydlata Polska 28'1972 ↓, s. 6.
  2. ↑ a b Babiejczuk 1974 ↓, s. 128.
  3. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 142.
  4. ↑ 13 Szybowcowe Mistrzostwa Świata, Vršac, Jugosławia 1972. [dostęp 2018-06-04]. (pol.).
  5. ↑ Szybowiec SZD-43 Orion. [dostęp 2018-06-04]. (pol.).
  6. ↑ SZD-43 "Orion", 1971. [dostęp 2018-06-04]. (pol.).

Bibliografia

  • Knapik Jan, Kublańca Jerzy, Szybowiec wysokowyczynowy SZD-43 Orion, Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7/1973,
  • Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. OCLC 831052958.
  • Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
  • Jan Knapik. SZD-43 Orion. „Skrzydlata Polska”. 28/1972, 9 lipca 1972. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Tomasz Murawski: Sylwetki szybowców. Warszawa: Tomasz Murawski, 2020.

Linki zewnętrzne

Polskie szybowce i motoszybowce po 1945 roku
Instytut Szybownictwa
Szybowcowy
Zakład Doświadczalny
Szybowce zakładów PZL
Politechnika Warszawska
Margański & Mysłowski
Zakłady Lotnicze
Inni wytwórcy

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).