SZD-55 Promyk

SZD-55 Promyk
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Przedsiębiorstwo Doświadczalno-Produkcyjne Szybownictwa PZL Bielsko (PDPSz PZL-Bielsko)

Konstruktor

Tadeusz Łabuć

Typ

szybowiec wyczynowy

Konstrukcja

laminatowa

Załoga

1

Historia
Data oblotu

15 sierpnia 1988

Liczba egzemplarzy

121[1]

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

15 m[2]

Wydłużenie

23,44

Długość

6,85 m

Wysokość

1,47 m

Powierzchnia nośna

9,6 m²

Profil skrzydła

NN-27

Masa
Własna

215 kg

Użyteczna

117 kg

Startowa

500 kg (z balastem 195 kg)

Osiągi
Prędkość minimalna

66 km/h

Prędkość dopuszczalna

250 km/h

Prędkość holowania

155 km/h

Prędkość min. opadania

0,54 m/s przy 79,4 km/h

Doskonałość maks.

44,1 przy 119 km/h

Współczynnik obciążenia konstrukcji

+5,3 / -2,65 g

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

SZD-55 Promyk – jednomiejscowy szybowiec wyczynowy klasy standard.

Historia

SZD-55 Promyk w locie

Lata osiemdziesiąte XX w. przyniosły szereg zmian w konstrukcji szybowców. Opracowano doskonalsze profile płatów, pojawiły się nowe generacje materiałów konstrukcyjnych. Konstruktorzy otrzymali pomoc w postaci komputerów, które można było użyć do opracowania projektu nowej konstrukcji. Na Politechnice Warszawskiej istniał, pod kierunkiem prof. Jerzego Ostrowskiego, która w porozumieniu z SZD opracowała nowy profil skrzydła.

Formułowanie założeń nowego szybowca trwało od marca 1983 r. do końca 1984 r. Następnie rozpoczęto długotrwałe testowanie nowego profilu skrzydła na jednym z seryjnych szybowców SZD-42 Jantar 2. Próby nie wypadły pomyślnie, profil okazał się gorszy od dotychczas stosowanych we wszystkich zakresach prędkości. W trakcie dalszych prac pierwotny projekt profilu został głęboko zmodyfikowany, co doprowadziło do powstania profilu NN-27 spełniającego wszystkie oczekiwania konstruktorów szybowca[1].

W 1987 r. w SZD-Bielsko, pod kierunkiem inż. Tadeusza Łabucia, powstał zespół konstrukcyjny, który miał opracować nową konstrukcję. Zdecydowano się na wykorzystanie zmodyfikowanego kadłuba Jantara 2 oraz na zastosowanie eliptycznego obrysu krawędzi natarcia skrzydła, który pomimo trudności konstrukcyjnych, dawał największe szanse na skonstruowanie szybowca o osiągach na światowym poziomie.

Prototyp o znakach rejestracyjnych SP-P501 (numer fabryczny X-144) został oblatany przez pilota doświadczalnego Januarego Romana w dn. 15.08.1988 r. w Bielsku. Drugi prototyp o znakach rejestracyjnych SP-P502 (numer fabryczny X-145) oblatał w dn. 3.01.1989 roku również January Roman. Próby zakończyły się pozytywnie i w lutym 1989 r. szybowiec uzyskał polski certyfikat[3].

Opracowano jeszcze wersję rozwojową oznaczoną SZD 55-1 XM. Od wersji pierwotnej różniła się zmienioną konstrukcją podwozia, przekonstruowanym sterowaniem zaworów spustowych zbiorników balastowych, uszczelnieniem szczelin sterów i zmianami konstrukcyjnymi w napędach sterów.

Ogółem wyprodukowano 121 szybowców (z czego 6 szt. pozostało w kraju)[1].

Na szybowcu SZD-55 Promyk Tomasz Rubaj wygrał w 1989 r. Mistrzostwa Europy Juniorów[1]. W 1991 r. Janusz Trzeciak został wicemistrzem świata na Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Uvalde[4].

W 1989 r. Janusz Centka zwyciężył na Promyku w 23 Mistrzostwach Państw Socjalistycznych w Lesznie[5].

W 1993 r. SZD-55 Promyk otrzymał nagrodę Teraz Polska.

Konstrukcja

Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji laminatowej[2][1].

Skrzydło dwudzielne, jednodźwigarowe, o obrysie trapezowym, z końcówką o eliptycznym rozkładzie cięciw i prostej krawędzi spływu. Posiada dodatkowy dźwigarek pomocniczy w części lotkowej. Lotki, wykonane z kompozytów węgłowych, o szerokości ok. 20% cięciwy skrzydła. Hamulce aerodynamiczne metalowe, dwupłytowe umieszczone tylko na górnej powierzchni skrzydła, sprzężone z hamulcem koła podwozia. W kesonach płata dwa zbiorniki balastowe o łącznej pojemności 195 dm3.

Kadłub integralny ze statecznikiem kierunku. Wykonany ze skorup kompozytowych, usztywniony w tylnej części półwręgami i wręgami, w obszarze kabiny pilota ma specjalnie ukształtowane podwójne pokrycie. W partii centralnej wzmocniony poprzez połączenie z lukiem podwozia. Wyposażony w zaczep do lotów na holu zabudowany na goleni podwozia, istnieje możliwość montażu przedniego zaczepu. Pedały przestawiane w locie, oparcie regulowane wyłącznie na ziemi. W stateczniku jest umieszczony dodatkowy zbiornik balastowy o pojemności 10 dm3. Kabina zakryta, limuzyna jednoczęściowa, otwierana w górę i do przodu.

Usterzenie typu T o konstrukcji kompozytowej, powierzchnie ruchome wykonane z kompozytu węglowego. Statecznik kierunku z usztywnionymi ściankami, z zabudowaną anteną radiową. Ster kierunku wykonany z dwóch przekładkowych skorup. Usterzenie wysokości o konstrukcji skorupowej, o obrysie trapezowym, z zaokrąglonymi końcówkami. Ster wysokości wykonany z kompozytu szklano-epoksydowego (prototyp z węglowego) i wypełnione całkowicie pianką. Powierzchnie sterowe napędzane popychaczami.

Podwozie jednotorowe, amortyzowane, główne chowane w locie, kółko ogonowe stałe (z możliwością wymiany na gumową płozę).

Przypisy

  1. a b c d e Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9
  2. a b SZD-55 "Promyk" dostęp: 2018-16-18
  3. SZD-55 "Promyk", 1988 dostęp: 2018-06-18
  4. 22 Szybowcowe Mistrzostwa Świata Uvalde, USA 1991
  5. 23 Mistrzostwa Państw Socjalistycznych, Leszno, Polska 1989

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Glider SZD-55-1.jpg
Autor: Luke Szczepaniak, Licencja: CC BY-SA 3.0
An SZD-55-1 at SOSA Gliding Club, Rockton, Ontario, Canada.
Szybowiec SZD-55.jpg
Autor: Kawior, Licencja: CC BY-SA 3.0
Glider SZD-55