SZD-55 Promyk
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Przedsiębiorstwo Doświadczalno-Produkcyjne Szybownictwa PZL Bielsko (PDPSz PZL-Bielsko) |
| Konstruktor | |
| Typ | szybowiec wyczynowy |
| Konstrukcja | laminatowa |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 15 sierpnia 1988 |
| Liczba egzemplarzy | 121[1] |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 15 m[2] |
| Wydłużenie | 23,44 |
| Długość | 6,85 m |
| Wysokość | 1,47 m |
| Powierzchnia nośna | 9,6 m² |
| Profil skrzydła | NN-27 |
| Masa | |
| Własna | 215 kg |
| Użyteczna | 117 kg |
| Startowa | 500 kg (z balastem 195 kg) |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 66 km/h |
| Prędkość dopuszczalna | 250 km/h |
| Prędkość holowania | 155 km/h |
| Prędkość min. opadania | 0,54 m/s przy 79,4 km/h |
| Doskonałość maks. | 44,1 przy 119 km/h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | +5,3 / -2,65 g |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
SZD-55 Promyk – jednomiejscowy szybowiec wyczynowy klasy standard.
Historia
Lata osiemdziesiąte XX w. przyniosły szereg zmian w konstrukcji szybowców. Opracowano doskonalsze profile płatów, pojawiły się nowe generacje materiałów konstrukcyjnych. Konstruktorzy otrzymali pomoc w postaci komputerów, które można było użyć do opracowania projektu nowej konstrukcji. Na Politechnice Warszawskiej istniał, pod kierunkiem prof. Jerzego Ostrowskiego, która w porozumieniu z SZD opracowała nowy profil skrzydła.
Formułowanie założeń nowego szybowca trwało od marca 1983 r. do końca 1984 r. Następnie rozpoczęto długotrwałe testowanie nowego profilu skrzydła na jednym z seryjnych szybowców SZD-42 Jantar 2. Próby nie wypadły pomyślnie, profil okazał się gorszy od dotychczas stosowanych we wszystkich zakresach prędkości. W trakcie dalszych prac pierwotny projekt profilu został głęboko zmodyfikowany, co doprowadziło do powstania profilu NN-27 spełniającego wszystkie oczekiwania konstruktorów szybowca[1].
W 1987 r. w SZD-Bielsko, pod kierunkiem inż. Tadeusza Łabucia, powstał zespół konstrukcyjny, który miał opracować nową konstrukcję. Zdecydowano się na wykorzystanie zmodyfikowanego kadłuba Jantara 2 oraz na zastosowanie eliptycznego obrysu krawędzi natarcia skrzydła, który pomimo trudności konstrukcyjnych, dawał największe szanse na skonstruowanie szybowca o osiągach na światowym poziomie.
Prototyp o znakach rejestracyjnych SP-P501 (numer fabryczny X-144) został oblatany przez pilota doświadczalnego Januarego Romana w dn. 15.08.1988 r. w Bielsku. Drugi prototyp o znakach rejestracyjnych SP-P502 (numer fabryczny X-145) oblatał w dn. 3.01.1989 roku również January Roman. Próby zakończyły się pozytywnie i w lutym 1989 r. szybowiec uzyskał polski certyfikat[3].
Opracowano jeszcze wersję rozwojową oznaczoną SZD 55-1 XM. Od wersji pierwotnej różniła się zmienioną konstrukcją podwozia, przekonstruowanym sterowaniem zaworów spustowych zbiorników balastowych, uszczelnieniem szczelin sterów i zmianami konstrukcyjnymi w napędach sterów.
Ogółem wyprodukowano 121 szybowców (z czego 6 szt. pozostało w kraju)[1].
Na szybowcu SZD-55 Promyk Tomasz Rubaj wygrał w 1989 r. Mistrzostwa Europy Juniorów[1]. W 1991 r. Janusz Trzeciak został wicemistrzem świata na Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Uvalde[4].
W 1989 r. Janusz Centka zwyciężył na Promyku w 23 Mistrzostwach Państw Socjalistycznych w Lesznie[5].
W 1993 r. SZD-55 Promyk otrzymał nagrodę Teraz Polska.
Konstrukcja
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji laminatowej[2][1].
Skrzydło dwudzielne, jednodźwigarowe, o obrysie trapezowym, z końcówką o eliptycznym rozkładzie cięciw i prostej krawędzi spływu. Posiada dodatkowy dźwigarek pomocniczy w części lotkowej. Lotki, wykonane z kompozytów węgłowych, o szerokości ok. 20% cięciwy skrzydła. Hamulce aerodynamiczne metalowe, dwupłytowe umieszczone tylko na górnej powierzchni skrzydła, sprzężone z hamulcem koła podwozia. W kesonach płata dwa zbiorniki balastowe o łącznej pojemności 195 dm3.
Kadłub integralny ze statecznikiem kierunku. Wykonany ze skorup kompozytowych, usztywniony w tylnej części półwręgami i wręgami, w obszarze kabiny pilota ma specjalnie ukształtowane podwójne pokrycie. W partii centralnej wzmocniony poprzez połączenie z lukiem podwozia. Wyposażony w zaczep do lotów na holu zabudowany na goleni podwozia, istnieje możliwość montażu przedniego zaczepu. Pedały przestawiane w locie, oparcie regulowane wyłącznie na ziemi. W stateczniku jest umieszczony dodatkowy zbiornik balastowy o pojemności 10 dm3. Kabina zakryta, limuzyna jednoczęściowa, otwierana w górę i do przodu.
Usterzenie typu T o konstrukcji kompozytowej, powierzchnie ruchome wykonane z kompozytu węglowego. Statecznik kierunku z usztywnionymi ściankami, z zabudowaną anteną radiową. Ster kierunku wykonany z dwóch przekładkowych skorup. Usterzenie wysokości o konstrukcji skorupowej, o obrysie trapezowym, z zaokrąglonymi końcówkami. Ster wysokości wykonany z kompozytu szklano-epoksydowego (prototyp z węglowego) i wypełnione całkowicie pianką. Powierzchnie sterowe napędzane popychaczami.
Podwozie jednotorowe, amortyzowane, główne chowane w locie, kółko ogonowe stałe (z możliwością wymiany na gumową płozę).
Przypisy
- ↑ a b c d e Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9
- ↑ a b SZD-55 "Promyk" dostęp: 2018-16-18
- ↑ SZD-55 "Promyk", 1988 dostęp: 2018-06-18
- ↑ 22 Szybowcowe Mistrzostwa Świata Uvalde, USA 1991
- ↑ 23 Mistrzostwa Państw Socjalistycznych, Leszno, Polska 1989
Linki zewnętrzne
- SZD-55 "Promyk" (pol.), dostęp: 2018-06-18,
- SZD-55 "Promyk", 1988 (pol.), dostęp: 2018-06-18,
- Fotograficzny Rejestr Szybowców (pol.), dostęp: 2018-06-18.
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Luke Szczepaniak, Licencja: CC BY-SA 3.0
An SZD-55-1 at SOSA Gliding Club, Rockton, Ontario, Canada.