SZD-6 Nietoperz
.jpg) SZD-6 Nietoperz w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja | drewniany średniopłat |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 12 m |
| Wydłużenie | 10,0 |
| Długość | 4 m |
| Wysokość | 1,30 m |
| Powierzchnia nośna | 14,40 m² |
| Profil skrzydła | NACA-23012 |
| Masa | |
| Własna | 150 kg |
| Startowa | 235 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 54 km/h |
| Prędkość dopuszczalna | 300 km/h |
| Prędkość min. opadania | 1,35/80km/h |
| Doskonałość maks. | 17,5/90 km/h |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
| Rzuty | |
 | |
SZD-6 Nietoperz – polski, jednomiejscowy, szybowiec doświadczalny konstrukcji drewnianej. Zaprojektowany w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.
Historia
Prace nad szybowcem rozpoczęto pod koniec lat 40., którymi kierowali inż. Władysław Nowakowski i Justyn Sandauer. Projekt szybowca przedstawiał się interesująco z uwagi na bezogonową konstrukcję nośną, której inicjatorem był Władysław Nowakowski. W związku z nietypową konstrukcją szybowiec nazwano Nietoperz[1].
Oblot Nietoperza przeprowadził 12 stycznia 1951 r. Adam Zientek na lotnisku w Katowicach, gdzie szybowiec został przetransportowany z Bielska-Białej. Oblot w Bielsku był ryzykowny z powodu bliskości gór, co mogło powodować większe zawirowania powietrza. Lotnisko w Katowicach wybrano również z uwagi na to, że dysponowało dłuższym pasem startowym. Loty doświadczalne przeprowadzano na Nietoperzu do końca 1959 r., kiedy to szybowiec trafił do Instytutu Lotnictwa na próby państwowe które prowadził Sławomir Makaruk[2]
Badano w locie trzy warianty szybowca różniące się sposobem sterowania[3]:
- wariant I - zamiast steru wysokości posiadał lotki wychylające się zgodnie w górę lub dół, lotki zewnętrzne miały większe wychylenie od wewnętrznych. Te same lotki, przy ruchu drążka sterowego na boki, dawały efekt przechylenia. Klapy były umieszczone na środkowej części skrzydła. Funkcję hamulca aerodynamicznego spełniały lotki zewnętrzne, w tym czasie lotki wewnętrzne spełniały rolę steru wysokości. W tej konfiguracji szybowiec wykazywał się bardzo dobrą statecznością dynamiczną podłużną, natomiast stateczność poprzeczną uznano za niedostateczną. Szybowiec wykonywał podstawową akrobację bez trudności.
- wariant II - stery wysokości, lotki i klapy jak w wariancie I. Ster kierunku został unieruchomiony i spełniał rolę dużego statecznika. Uruchamianie hamulców aerodynamicznych odbywało się za pomocą pedałów sterowania. Wariant ten wykazał się niską skutecznością sterowania przy małych kątach natarcia, wystarczającą przy dużych. Ogólna sterowność nie zmieniła się w porównaniu z wariantem I.
- wariant III (latające skrzydło) - konfiguracja z wariantu II, pozbawiony był całkowicie steru kierunku z którego pozostał tylko szczątkowy statecznik. W tej konfiguracji szybowiec reagował na stery odwrotnie, zakręcał w stronę przeciwną od wychylenia drążka. Następnie przechodził w stromą spiralę "na łeb", trudną do opanowania.
Ostatecznie uznano, że szybowiec jest trudny w pilotażu i nadaje się wyłącznie do lotów doświadczalnych i to z zachowaniem specjalnych środków ostrożności. Po zakończeniu testów Nietoperz był używany w SZD do 26 kwietnia 1964 r.
19 sierpnia 1964 r. trafił do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie jako jedyny egzemplarz tego szybowca[4]. Posiada znaki rejestracyjne SP-1220.
Konstrukcja
Jednomiejscowy średniopłat o układzie bezogonowca, konstrukcji drewnianej[5].
Skrzydło trójdzielne konstrukcji drewnianej. Część centralna połączona na stałe z kadłubem, posiadała skos do przodu. Części zewnętrzne, odejmowane o obrysie trapezowym i małym skosie do tyłu. Na odejmowanych częściach skrzydeł umieszczono dwudzielne lotki. Lotki wewnętrzne konstrukcji drewnianej, zewnętrzne rozchylane - metalowe. W środkowej części skrzydła zamocowano klapy.
Kadłub wielopodłużnicowy o przekroju sześciokątnym, kryty sklejką, zakończony szczątkowym statecznikiem pionowym oraz odejmowanym sterem. Usterzenie pionowe w postaci szczątkowego statecznika, który stanowił część kadłuba. Ster kierunku pokryty płótnem.
Podwozie płozowe, drewniana płoza znajdowała się pod przednią częścią kadłuba.
Przypisy
- ↑ Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski, Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973, Wydawnictwo MON, Warszawa 1974, s. 119
- ↑ Bezogonowy szybowiec SZD-6X, w: Polska technika Lotnicza. Materiały Historyczna 82 (7/2012), str. 4 - dostęp 2018-05-14. [dostęp 2018-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-18)].
- ↑ Andrzej Błasik, Andrzej Glass, Stanisław Madeyski (praca zbiorowa), Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1965, s. 55
- ↑ Marian Krzyżan, Samoloty w muzeach polskich, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 1983, ISBN 83-206-0432-X, str. 138
- ↑ SZD-6x (IS-6x) "Nietoperz", 1951 - dostęp 2018-05-14
Bibliografia
- Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. SZD-6 Nietoperz. [dostęp 2010-06-24]. (pol.).
- Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. SZD-6 Nietoperz. [dostęp 2010-06-24]. (pol.).
- Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 - 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 119. OCLC 831052958.
- Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, s. 138. ISBN 83-206-0432-X. OCLC 751284219. (pol.).
- J. Sandauer. Nietoperz. „Skrzydlata Polska”. 5/1951, s. 105-106, maj 1951. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Alan Wilson , Licencja: CC BY-SA 2.0
The following info is taken from the museum's website:-
"A single seater experimental tailless, all-wooden glider of mid-wing configuration. A short fuselage houses an enclosed cockpit and is ended with the residual vertical stabiliser with the rudder of very big surface. The wings centre section is equipped with flaps, the external parts have divided elevons, which also play a role of the air brakes. To improve the cockpit visibility and the directional stability, a wings centre part features a characteristic sweep. This original shape of construction was a reason of giving a name Nietoperz (bat) to a glider. By the end of the 1940s, in the Gliding Institute in Bielsko-Biała, a team led by engineers Władysław Nowakowski and Justyn Sandauer started the initial works on the glider, aiming at build of the cheap experimental construction, allowing for testing the unique tail-less configuration. The first flight of the one and only example of the "Nietoperz" took place in January 1951, at the Katowice airfield. The in-flight tests of the "Nietoperz" were carried out at the Gliding Institute in Bielsko-Biała until 1959. The three variants of steering were tested. The most interested were the two variants of the so called drug rudder-spoiler control, done by opening of the external elevons, acting as an aerodynamic brakes. The gliders then, flew with removed or blocked vertical rudder. The similar steering system is applied on the American bomber, the Northrop B-2 "Spirit". The "Nietoperz" being a machine difficult to fly, served only for the in-flight tests. After concluding it, the glider came to the Polish Aviation Museum in 1964."
It is now on display suspended in the new entrance building at the Muzeum Lotnictwa Polskiego Krakow, Poland.
23-08-2013