Sałatnik leśny

Sałatnik leśny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	sałatnik lub sałata
Gatunek	sałatnik leśny
	Nazwa systematyczna
	Mycelis muralis (L.) Dumort.
Synonimy
	Lactuca muralis (L.) Gaertn.; Prenanthes muralis L.;
	Lactuca muralis (L.) Gaertn.; Prenanthes muralis L.;

Sałatnik leśny (Mycelis muralis (L.) Dumort. lub Lactuca muralis (L.) E.Mey.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. W zależności od ujęcia systematycznego, zaliczany jest do monotypowego rodzaju sałatnik Mycelis, ewentualnie do rodzaju modrzyk Cicerbita lub sałata Lactuca. Występuje na rozległych obszarach Europy (brak go tylko w południowej części Półwyspu Iberyjskiego i na północy – w Islandii, w północnej części Półwyspu Skandynawskiego i w północnej Rosji), rośnie także w Azji Mniejszej, w rejonie Kaukazu oraz w północno-zachodniej Afryce^[4]. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w górach aż po granicę lasu.

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, prosta, naga, o wysokości do 1 m. Ma zielony lub jasnobrunatny kolor, górą rozgałęzia się. Roślina wytwarza krótkie kłącze.

Liście: Dolne i środkowe są cienkie, nagie, przerywano pierzasto-dzielne o trójkątnie ząbkowanych odcinkach. Nasady dolnych liści stopniowo zwężają się w oskrzydlony ogonek, liście środkowe swoją sercowatą nasadą obejmują łodygę. Liście górne są małe, niepodzielone i mają lancetowaty kształt. Charakterystyczną cechą wszystkich liści jest sinozielony kolor spodniej strony blaszki.

Kwiaty

Liść

Rozeta liści

Kwiaty: Zebrane w niewielkie i wąskie koszyczki bardzo przypominające wyglądem pojedyncze kwiaty. Koszyczki z kolei zebrane są w rozpierzchłą wiechę. W pojedynczym koszyczku przeważnie 5 kwiatów języczkowych. Okwiat poszczególnych kwiatów tworzy 5 płatków korony zrośniętych w rurkę i 5-ząbkowy języczek wyglądający, jak pojedynczy płatek korony oraz puch kielichowy, powstały z przekształconego kielicha. Puch ten składa się z dwóch rzędów szczecinek o różnej długości (zewnętrzne są krótsze). Wewnątrz kwiatu dolny słupek z długą szyjką i rozwidlonym znamieniem i 5 pręcików zrośniętych nitkami w rurkę wokół słupka. Walcowata okrywa koszyczka składa się z dwóch szeregów listków o brudnozielonych lub czerwonobrunatnych szczytach. Listki zewnętrznej warstwy są odstające.
Owoc: Wrzecionowate niełupki zaopatrzone w krótki dzióbek i puch kielichowy.

Systematyka

Gatunek tradycyjnie zaliczany był zwykle do rodzaju sałatnik Mycelis, który zaliczany jest do podplemienia Lactucinae w plemieniu Cichorieae, podrodzinie Cichorioideae i rodzinie astrowatych Asteraceae^[3]. Taksonomia w obrębie tego podplemienia, a tym samym ujęcie systematyczne zaliczanych tu rodzajów, jest problematyczna i wciąż nieustalona jednoznacznie^[5]^[6]. W efekcie gatunek w różnych źródłach włączany jest do różnych rodzajów. W ujęciach tradycyjnych z XX wieku zwykle zaliczany jest do rodzaju sałatnik Mycelis, który jest taksonem monotypowym^[7]. W innych ujęciach gatunek klasyfikowany jest do rodzaju modrzyk Cicerbita (jako Cicerbita muralis (L.) Wallr.^[3]^[8] lub sałata Lactuca (jako Lactuca muralis (L.) E.Mey.)^[4].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do sierpnia, zapylana jest przez muchy i pszczoły. Wszystkie kwiaty w koszyczku zakwitają jednocześnie. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Liczba chromosomów 2n= 18. Gatunek o szerokim zakresie tolerancji ekologicznej. Rośnie w lasach liściastych i mieszanych na różnego rodzaju glebach, szczególnie jednak na glebach próchnicznych. Hemikryptofit.

Roślinie przypisywane są właściwości trujące^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Genus Mycelis Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-16].
↑ ^a ^b Lactuca muralis (L.) E.Mey.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-16].
↑ Ze-Huan Wang, Hua Peng, Norbert Kilian. Molecular Phylogeny of the Lactuca Alliance (Cichorieae Subtribe Lactucinae, Asteraceae) with Focus on Their Chinese Centre of Diversity Detects Potential Events of Reticulation and Chloroplast Capture. „PlosONE”. 8(12): e82692, 2013. DOI: 10.1371/journal.pone.0082692.
↑ Wei, Z., Zhu, SX., Van den Berg, R.G. et al.. Phylogenetic relationships within Lactuca L. (Asteraceae), including African species, based on chloroplast DNA sequence comparisons. „Genet Resour Crop Evol”. 64, s. 55–71, 2017. DOI: 10.1007/s10722-015-0332-5.
↑ PeterP. Sell PeterP., GinaG. Murrell GinaG., Flora of Great Britain, Ireland, Isle of Man, and the Channel Islands. Vol. 4. Campanulaceae – Asteraceae, Cambridge, Eng. 1996, s. 120, ISBN 978-1-107-08892-4, OCLC 864938363 .
↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 608. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 392. ISBN 83-0900660-8.

Bibliografia

František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Genus Mycelis Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-16].

[powo-4] Lactuca muralis (L.) E.Mey.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-16].

[wang-5] Ze-Huan Wang, Hua Peng, Norbert Kilian. Molecular Phylogeny of the Lactuca Alliance (Cichorieae Subtribe Lactucinae, Asteraceae) with Focus on Their Chinese Centre of Diversity Detects Potential Events of Reticulation and Chloroplast Capture. „PlosONE”. 8(12): e82692, 2013. DOI: 10.1371/journal.pone.0082692.

[wei-6] Wei, Z., Zhu, SX., Van den Berg, R.G. et al.. Phylogenetic relationships within Lactuca L. (Asteraceae), including African species, based on chloroplast DNA sequence comparisons. „Genet Resour Crop Evol”. 64, s. 55–71, 2017. DOI: 10.1007/s10722-015-0332-5.

[sell-7] PeterP. Sell PeterP., GinaG. Murrell GinaG., Flora of Great Britain, Ireland, Isle of Man, and the Channel Islands. Vol. 4. Campanulaceae – Asteraceae, Cambridge, Eng. 1996, s. 120, ISBN 978-1-107-08892-4, OCLC 864938363 .

[mabb-8] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 608. ISBN 978-1-107-11502-6.

[9] Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 392. ISBN 83-0900660-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne