Tamaryna

Tamaryna
	Saguinus
	Hoffmannsegg, 1807
	; Przedstawiciel rodzaju – tamaryna złotoręka (S. midas)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy szerokonose
Rodzina	pazurkowcowate
Rodzaj	tamaryna
	Typ nomenklatoryczny
	Saguinus ursula Hoffmannsegg, 1807
Synonimy
	Midas É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812; Oedipus Lesson, 1840; Marikina Lesson, 1840; Oedipomidas Reichenbach, 1862; Hapanella J.E. Gray, 1870; Mystax J.E. Gray, 1870; Seniocebus J.E. Gray, 1870; Tamarin J.E. Gray, 1870; Tamarinus Trouessart, 1904; Sanguinus Osman Hill, 1957; Saquinus Holmes & Capps, 1966;
Gatunki
	12 gatunków – zobacz opis w tekście
	12 gatunków – zobacz opis w tekście

Tamaryna^[13] (Saguinus) – rodzaj ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callitrichidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki zamieszkujące lasy tropikalne północnej części Ameryki Południowej^[14]^[15]^[16].

Charakterystyka

Długość ciała 21–33 cm, ogona 30–42 cm; masa ciała 360–650 g^[15]. Żyją w małych grupach, które zwykle składają się z pary rodzicielskiej i 1-3 młodych. Tak jak u marmozet, ojciec młodych tamaryn opiekuje się nimi już od chwili porodu. Kilka gatunków tamaryn jest zagrożonych wyginięciem.

Systematyka

Etymologia

Saguinus (Sanguinus, Saquinus): fr. sagouin „pazurczatka”, być może od brazylijskiej, lokalnej nazwy sahui, używanej w okolicach Bahia^[17].
Midas: w mitologii greckiej Midas (gr. Μίδας) był władcą Frygii, który został obdarzony mocą dotyku zamieniającego wszystko w złoto. Nazwa ta została po raz pierwszy użyta w teriologii jako epitet gatunkowy tamaryny złotorękiej, najwyraźniej ze względu na złoto-żółte lub jasno-czerwonawe ręce i nogi tej małpy^[18]. Gatunek typowy: Midas rufimanus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (= Simia midas Linnaeus, 1758).
Oedipus: epitet gatunkowy Simia oedipus Linnaeus, 1758; gr. οιδος oidos, οιδεος oideos „obrzęk”, od οιδεω oideō „puchnąć”; πους pous, ποδος podos „stopa”^[19]. Gatunek typowy: Oedipus titi Lesson, 1840 (= Simia oedipus Linnaeus, 1758).
Marikina: rodzima nazwa używana nad rzeką Maranon lub w górnym biegu rzeki Amazonka zaadaptowana przez de Buffona^[20]. Gatunek typowy: Midas bicolor Spix, 1823.
Oedipomidas: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Oedipus Lesson, 1840 oraz Midas É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812^[19].
Hapanella: rodzaj Hapale Illiger, 1811 (uistiti); łac. przyrostek zdrabniający -ella^[21]. Gatunek typowy: Hapale geoffroyi Pucheran, 1845.
Mystax: gr. μυσταξ mustax, μυστακος mustakos „wąsy”, os μασταξ mastax, μαστακος mastakos „szczęki, usta”, od μασαομαι masaomai „żuć”^[22]. Gatunek typowy: Midas mystax Spix, 1823.
Seniocebus: łac. senium „starzec”, od senex, senis „starsza osoba”; rodzaj Cebus Erxleben, 1777 (kapucynka)^[23]. Gatunek typowy: Midas bicolor Spix, 1823.
Tamarina, Tamarinus: lokalna nazwa Tamarina dla tamaryny, używana w Kajennie w Gujanie Francuskiej, zaadaptowana w XVIII wieku przez francuskiego przyrodnika Georges-Louisa Leclerca^[24]. Gatunek typowy: Midas ursulus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (= Sagouin niger É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]^[13]:

Saguinus mystax (Spix, 1823) – tamaryna białowąsa
Saguinus labiatus (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812) – tamaryna czerwonobrzucha
Saguinus imperator (Goeldi, 1907) – tamaryna cesarska
Saguinus inustus (Schwartz, 1951) – tamaryna plamkolica
Saguinus midas (Linnaeus, 1758) – tamaryna złotoręka
Saguinus niger (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – tamaryna czarna
Saguinus ursulus Hoffmannsegg, 1807 – takson wyodrębniony na podstawie danych molekularnych i morfologicznych z S. niger^[25]
Saguinus bicolor (Spix, 1823) – tamaryna srokata
Saguinus martinsi (O. Thomas, 1912 – tamaryna ciemnolica
Saguinus oedipus (Linnaeus, 1758) – tamaryna białoczuba
Saguinus geoffroyi (Pucheran, 1845) – tamaryna czarnolica
Saguinus leucopus (Günther, 1877) – tamaryna białonoga

Uwagi

↑ Młodszy homonim Midas Latreille, 1796 (Diptera).
↑ Młodszy homonim Oedipus Berthold, 1827 (Orthoptera).
↑ Nowa nazwa dla Oedipus Lesson, 1840.
↑ Młodszy homonim Mystax Stephens, 1829 (Trichoptera).
↑ Nowa nazwa dla Midas É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Saguinus Hoffmannsegg, 1807.

Przypisy

↑ Saguinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.C. Hoffmannsegg. Beschreibung vier affenartiger Thiere aus Brasilien. „Magazin für die neuesten Entdeckungen in der gesammten Naturkunde”. 1, s. 101, 1807. (niem.).
↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum national d'histoire naturelle”. 19, s. 120, 1812. Paris. (fr.).
↑ Lesson 1840 ↓, s. 187.
↑ Lesson 1840 ↓, s. 199.
↑ H.G.L. Reichenbach: Die vollsteändigste Naturgeschichte der Affen. Dresden und Leipzig: Expedition der vollstèandigsten Naturgeschichte, 1862, s. 5. (niem.).
↑ Gray 1870 ↓, s. 65.
↑ Gray 1870 ↓, s. 66.
↑ ^a ^b Gray 1870 ↓, s. 68.
↑ E.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Berolini: R. Friedländer & Sohn, 1904, s. 29. (fr. • łac.).
↑ W.Ch. Osman Hill: Primates Comparative Anatomy and Taxonomy. Cz. 3: Pithecoidea. Platyrrhini (Families Hapalidae and Callimiconidae). Edinburgh: Edinburgh University Press, 1957, s. 204. (ang.).
↑ A.W. Holmes & R.B. Capps. „Gastroenterology”. 50 (3), s. 398, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37–38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 180–182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 333–341. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Saguinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 616.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 425.
↑ ^a ^b Palmer 1904 ↓, s. 471.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 400.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 309.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 444.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 628.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 660.
↑ R. Gregorin & M. de Vivo. Revalidation of Saguinus ursula Hoffmannsegg (Primates: Cebidae: Callitrichinae). „Zootaxa”. 3721 (2), s. 172–182, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3721.2.4. (ang.).

Bibliografia

R.P. Lesson: Species des mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d'un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 1–292. (fr.).
J.E. Gray: Catalogue of monkeys, lemurs, and fruit-eating bats in the collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustee, 1870, s. 1–137. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Młodszy homonim Midas Latreille, 1796 (Diptera).

[5] Młodszy homonim Oedipus Berthold, 1827 (Orthoptera).

[8] Nowa nazwa dla Oedipus Lesson, 1840.

[11] Młodszy homonim Mystax Stephens, 1829 (Trichoptera).

[14] Nowa nazwa dla Midas É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.

[uwaga1-16] Niepoprawna późniejsza pisownia Saguinus Hoffmannsegg, 1807.

[itis-1] Saguinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Hoffmannsegg-2] J.C. Hoffmannsegg. Beschreibung vier affenartiger Thiere aus Brasilien. „Magazin für die neuesten Entdeckungen in der gesammten Naturkunde”. 1, s. 101, 1807. (niem.).

[Geoffroy-4] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum national d'histoire naturelle”. 19, s. 120, 1812. Paris. (fr.).

[CITEREFLesson1840[https://www.biodiversitylibrary.org/page/9358378_187]-6] Lesson 1840 ↓, s. 187.

[CITEREFLesson1840[https://www.biodiversitylibrary.org/page/9358390_199]-7] Lesson 1840 ↓, s. 199.

[Reichenbach-9] H.G.L. Reichenbach: Die vollsteändigste Naturgeschichte der Affen. Dresden und Leipzig: Expedition der vollstèandigsten Naturgeschichte, 1862, s. 5. (niem.).

[CITEREFGray1870[https://www.biodiversitylibrary.org/item/38172#page/81/mode/1up_65]-10] Gray 1870 ↓, s. 65.

[CITEREFGray1870[https://www.biodiversitylibrary.org/item/38172#page/82/mode/1up_66]-12] Gray 1870 ↓, s. 66.

[CITEREFGray1870[https://www.biodiversitylibrary.org/item/38172#page/84/mode/1up_68]-13] Gray 1870 ↓, s. 68.

[Trouessart-15] E.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Berolini: R. Friedländer & Sohn, 1904, s. 29. (fr. • łac.).

[hill-17] W.Ch. Osman Hill: Primates Comparative Anatomy and Taxonomy. Cz. 3: Pithecoidea. Platyrrhini (Families Hapalidae and Callimiconidae). Edinburgh: Edinburgh University Press, 1957, s. 204. (ang.).

[hol&cap-18] A.W. Holmes & R.B. Capps. „Gastroenterology”. 50 (3), s. 398, 1966. (ang.).

[Cichocki&inni-19] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 37–38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-20] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 180–182. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Rylands&Mittermeier-21] A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 333–341. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[Wilson&Reeder-22] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Saguinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/624/mode/1up_616]-23] Palmer 1904 ↓, s. 616.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/433/mode/1up_425]-24] Palmer 1904 ↓, s. 425.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/479/mode/1up_471]-25] Palmer 1904 ↓, s. 471.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA400_400]-26] Palmer 1904 ↓, s. 400.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/317/mode/1up_309]-27] Palmer 1904 ↓, s. 309.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/452/mode/1up_444]-28] Palmer 1904 ↓, s. 444.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/636/mode/1up_628]-29] Palmer 1904 ↓, s. 628.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/668/mode/1up_660]-30] Palmer 1904 ↓, s. 660.

[Gregorin&Vivo-31] R. Gregorin & M. de Vivo. Revalidation of Saguinus ursula Hoffmannsegg (Primates: Cebidae: Callitrichinae). „Zootaxa”. 3721 (2), s. 172–182, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3721.2.4. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[c]

[6]

[7]

[d]

[8]

[9]

[e]

[10]

[f]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne