Sahryń

Sahryń

wieś
Sahryń – droga z cmentarza prawosławnego do centrum wsi z kościołem (dawną cerkwią)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	hrubieszowski
Gmina	Werbkowice
Liczba ludności (2011)	400[1]
Strefa numeracyjna	84
Tablice rejestracyjne	LHR
SIMC	0905132
Położenie na mapie gminy Werbkowice Sahryń
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sahryń
Położenie na mapie województwa lubelskiego Sahryń
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego Sahryń
50°40′42″N 23°47′35″E/50,678333 23,793056

Sahryń (ukr. Сагринь) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Werbkowice. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka DW850. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 400 mieszkańców^[1] i była siódmą co do wielkości miejscowością gminy Werbkowice.

Historia

Pierwsze informacje o unickiej cerkwi w Sahryniu pochodzą z 1644, kolejną na jej miejscu – w 1780. W 1873 wzniesiono na jej miejscu nową świątynię murowaną. Dwa lata później, wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej, cerkiew sahryńska stała się świątynią prawosławną^[2]. Równocześnie z parafią unicką założono we wsi cmentarz, który działał następnie jako prawosławny i który pozostawał użytkowany do lat 50. XX wieku (wtedy katolicy wytyczyli w Sahryniu nowy cmentarz)^[2].

XX wiek

Kościół świętych Cyryla i Metodego w Sahryniu

Ludność prawosławna w 1915 została ewakuowana do Rosji. W 1919 do wsi powrócił prawosławny duchowny, a powracający mieszkańcy ubiegali się o zgodę odpowiedniego ministerstwa na rejestrację parafii^[3], jednak w 1923 świątynia we wsi została zrewindykowana na rzecz Kościoła rzymskokatolickiego i ponownie poświęcona jako parafialny kościół^[4]. Spis powszechny z 1921 wykazał, iż w Sahryniu i na trzech sąsiadujących koloniach żyło 737 osób, w tym 419 wyznawców prawosławia^[5].

W czasie II wojny światowej Sahryń był wsią z ludnością ukraińsko-polską, z przewagą ukraińską. Na temat wielkości wsi istnieją różne relacje – wskazuje się liczbę 260^[6], 300^[7], 325^[5] domów. Zdecydowaną większość mieszkańców stanowili Ukraińcy wyznania prawosławnego (według Jurija Makara 80%^[7]). Polacy wyznania rzymskokatolickiego żyli we wsi do niemieckich wysiedleń w 1943. Po tej dacie w miejscowości spośród polskich mieszkańców zostali jedynie ci, którzy byli skoligaceni z Ukraińcami lub uzyskali od nich pomoc w ukryciu się przed wywózką^[5].

We wsi znajdował się posterunek Ukraińskiej Policji Pomocniczej, w miejscowości działał również oddział Ukraińskiej Narodowej Samoobrony w sile kilkudziesięciu osób^[5][7]. Według Mariusza Zajączkowskiego, wbrew wielokrotnie powtarzanym twierdzeniom, wieś nie została ufortyfikowana^[8]. Pod koniec lutego w dowództwie AK zapadła decyzja o zorganizowaniu linii samoobrony przeciwukraińskiej i przygotowano partyzancką ofensywę przeciwko Ukraińcom^[9]. W dniu 10 marca 1944 roku wieś została zaatakowana przez polskie podziemie. Żołnierze AK rozbili posterunek ukraińskiej policji, szybko złamali opór ukraińskich oddziałów. Po rozbiciu posterunku oddział AK wszedł do wsi i spalił ją, zabijając cywilnych mieszkańców^[6][10]. W tym samym dniu, w ramach tego uderzenia w podobny sposób zniszczone zostały również ukraińskie wsie Szychowice i Łasków^[11]. Podawane są różne szacunki liczby ofiar.

Po wydarzeniach w Sahryniu Ukraińcy zabili 33-letnią siostrę Longinę Trudzińską ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP wraz z siedmiorgiem dzieci w wieku od 10 do 12 lat z sierocińca w Turkowicach^[12]. 15 maja 1944 roku ośmiu chłopców razem z opiekunką wyruszyło po prowiant. W drodze powrotnej z Werbkowic zauważyli, że płonie kościół w Malicach. Podczas ratowania wyposażenia świątyni, zostali zatrzymani przez Ukraińców. Noc spędzili na przesłuchaniach w komisariacie w Sahryniu. Jednego chłopca (Ukraińca) wypuszczono, pozostali (6 Polaków i 1 Żyd) zostali wywiezieni do lasu i rozstrzelani^[13]. Dopiero w 1975 roku udało się odnaleźć miejsce ich pochówku i dokonano ekshumacji. Zamordowaną zakonnicę i dzieci upamiętnia tablica w kościele w Sahryniu i dzwon kościoła w Malicach oraz symboliczny krzyż w miejscu zbrodni^[14][12].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.

Na cmentarzu prawosławnym w Sahryniu znajduje się pomnik Ukraińców zamordowanych 10 marca 1944 przez polskie oddziały^[15]. 8 lipca 2018 prezydent Ukrainy Petro Poroszenko uczestniczył w tym miejscu w uroczystościach upamiętniających^[16].

Zobacz też

• Sahryń-Kolonia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Sahryń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 210 .