Sakramentarz

Przedstawienie Chrystusa - Maiestas Domini (Sakramentarz tyniecki)

Sakramentarz – księga liturgiczna używana przed powstaniem mszału. Zawierała modlitwy i ceremonie liturgiczne Mszy oraz szafowania sakramentów.

Sakramentarz sprawował jednocześnie rolę pontyfikału, Rytuału Rzymskiego i mszału, chociaż nie zawierał modlitw na wejście, graduałów, epistoły, Ewangelii, offertorium, ani modlitw na komunię. Zawierał za to części:

• kolekta,
• prefacja,
• kanon rzymski,
• sekrety,
• obrzędy święceń,
• błogosławieństwa.

Grecy nazywali tę księgę Etnologia.

Rozwój sakramentarza:

• Pierwsza redakcja sakramentarza, tzw. sakramentarz gelazjański, pochodzi od papieża Gelazjusza I, który zmarł w 496. Jest zachowany w Muzeum Watykańskim.
• Za drugi najstarszy Sakramentarz uważa się Sakramentarz Leoniański (przypisywany papieżowi Leonowi I, choć w rzeczywistości nie był on jego autorem^[1]) z 545 r., który zawierał 267 prefacji. Został odnaleziony w Weronie w XVIII w. (stąd druga jego nazwa: Sakramentarz Weroniański).
• Pod koniec VI w. papież Grzegorz Wielki dokonał kolejnej korekty sakramentarza.

Żaden z papieży nie był jednak uważany za autora liturgii, ale wszyscy trzej pragnęli zachować i przekazać tradycję apostołów^[2].

Zobacz też

Przypisy

Liturgia rzymska Kościoła katolickiego

Obrzędy liturgiczne	chrzest bierzmowanie msza zwyczajna forma rytu rzymskiego nadzwyczajna forma rytu rzymskiego sakrament pokuty i pojednania namaszczenie chorych sakrament święceń sakrament małżeństwa liturgia godzin sakramentalia
Paramenty liturgiczne	kielich patena puszka (cyborium) kustodia melchizedek monstrancja konopeum naczynie na krzyżmo waskulum ampułki trybularz (kadzielnica) łódka aspersorium kropidło dzwonki mszalne tintinnabulum baldachim umbraculum sztandar procesyjny feretron relikwiarz krzyż procesyjny
Księgi liturgiczne	mszał rytuał pontyfikał brewiarz ewangeliarz lekcjonarz kolektarz graduał antyfonarz martyrologium psałterz sakramentarz agenda liturgiczna rubrycela
Bielizna kielichowa	korporał palka puryfikaterz ręczniczek welon kielichowy bursa
Szaty liturgiczne	humerał alba cingulum manipularz (sudarium) tunika (tunicella) stuła dalmatyka ornat kapa (pluwiał) pierścień pektorał pastorał mitra paliusz welon naramienny (tuwalnia)
Strój chórowy	sutanna koloratka biret komża rokieta mucet piuska habit coculla
Szaty papieskie	Pierścień Rybaka camauro subcinctorium falda fanon mantum tiara
Zobacz też	ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego rok liturgiczny kolory liturgiczne nabożeństwa