Salangana sundajska

Salangana sundajska
	Aerodramus fuciphagus
	(Thunberg, 1812)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	jerzykowate
Podrodzina	jerzyki
Plemię	Collocalini
Rodzaj	Aerodramus
Gatunek	salangana sundajska
Synonimy
	Hirundo Fuciphaga Thunberg, 1812; Collocalia fuciphaga (Thunberg, 1812);
	Hirundo Fuciphaga Thunberg, 1812; Collocalia fuciphaga (Thunberg, 1812);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Salangana sundajska^[5] (Aerodramus fuciphagus) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Zamieszkuje Azję Południowo-Wschodnią. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Takson ten jako pierwszy opisał Carl Peter Thunberg w 1812 roku, nadając mu nazwę Hirundo Fuciphaga. Holotyp pochodził z Jawy. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Aerodramus, który często łączono z rodzajem Collocalia. Salangana sundajska była dawniej łączona w jeden gatunek z wieloma innymi gatunkami salangan, m.in. maskareńską (A. francicus) i brunatną (A. unicolor)^[2].

Obecnie zwykle wyróżnia się 8 podgatunków^[2]^[6]:

A. f. inexpectatus (Hume, 1873) – salangana andamańska^[5]
A. f. vestitus (R. Lesson, 1843) – salangana malajska^[5]
A. f. perplexus (Riley, 1927)
A. f. fuciphagus (Thunberg, 1812) – salangana sundajska^[5]
A. f. dammermani (Rensch, 1931)
A. f. micans (Stresemann, 1914)
A. f. germani (Oustalet, 1876) – salangana indochińska^[5]
A. f. amechanus (Oberholser, 1912)

Niektórzy autorzy (np. IOC) wydzielają podgatunki germani i amechanus do osobnego gatunku Aerodramus germani^[7]. Proponowany podgatunek bartelsi uznano za synonim podgatunku nominatywnego^[2].

Zasięg występowania

Występuje na wyspach i wybrzeżach Azji Południowo-Wschodniej. Nie migruje^[4]. Poszczególne podgatunki zamieszkują^[2]^[7]:

A. f. inexpectatus – Andamany i Nikobary
A. f. vestitus – Sumatra, Belitung i Borneo
A. f. perplexus – archipelag Maratua (u północno-wschodnich wybrzeży Borneo)
A. f. fuciphagus – Jawa, wyspy Kangean i zachodnie Małe Wyspy Sundajskie
A. f. dammermani – Flores (środkowe Małe Wyspy Sundajskie)
A. f. micans – Sumba, Sawu i Timor (południowo-środkowe i wschodnie Małe Wyspy Sundajskie)
A. f. germani – wybrzeża kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej aż po Półwysep Malajski, archipelag Mergui, zachodnia część wyspy Hajnan, Borneo i południowe Filipiny
A. f. amechanus – wyspy Anambas (u południowo-wschodnich wybrzeży Półwyspu Malajskiego)

Morfologia

Ptak mały; długość ciała do 13 cm, rozpiętość skrzydeł do 12 cm^[8]^[9]. Ubarwieniem przypomina wiele innych gatunków jerzyków^[10]. Wierzch ciała brunatny, a spód ciała brązowy^[8]. Kuper w zależności od podgatunku od białego u populacji z Singapuru, po ciemniejszą biel u północnych populacji^[8]. Pomimo iż ptak prowadzi dzienny tryb życia, ma zmysł echolokacji^[8].

Ekologia i zachowanie

Zupa z gniazd salangan

Zamieszkuje tereny trawiaste blisko jaskiń, lasy, skruby oraz okazjonalnie osiedla ludzkie^[8]. Niekiedy zbierają się w duże stada, gdzie polują nad wodą^[10].

Salangana sundajska odżywia się bezkręgowcami^[8].

Kolonia ptaków

W okresie lęgowym ptaki tysiącami odbywają lęgi w jaskiniach i szczelinach skalnych, często wśród innych przedstawicieli jerzykowatych^[8]^[10]. Jaskinie zamieszkane przez te ptaki mogą być wykorzystywane przez wiele pokoleń^[8]. Galaretowate gniazda salangan sundajskich są miseczkowate, zrobione ze śliny ptaków, czasem z dodatkiem mchu i owadów, gdzie samica składa 2 białe jaja^[8]^[9]^[10]. W wielu krajach azjatyckich gniazdo salangany uchodzi za przysmak i jest używane do tworzenia tzw. zupy z jaskółczych gniazd, cenionej szczególnie w Chinach^[8]^[11].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje salanganę sundajską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji nie jest znana, ale ptak ten opisywany jest jako bardzo liczny w dogodnych dla niego siedliskach^[4]^[12]. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na nadmierne eksploatowanie gniazd i niepotrzebne niepokojenie ptaków, co utrudnia odchów piskląt^[4]^[8]^[12].

Przypisy

↑ Aerodramus fuciphagus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Edible-nest Swiftlet (Aerodramus fuciphagus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
↑ D. Lepage: Edible-nest Swiftlet Aerodramus fuciphagus (Thunberg, 1812). [w:] Avibase - Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Aerodramus fuciphagus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Collocalini Bonaparte, 1853 (1852) (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-15].
↑ Handbook of the Birds of the World and BirdLifeH.t. B.t. W.B. International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5, grudzień 2020, s. 64 [dostęp 2021-09-15] .
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Bilbile i inne ptaki ogrodów, [w:] DavidD. Alderton DavidD., Encyklopedia ptaków świata, PeterP. Barrett, Dragon, s. 443, ISBN 978-83-8172-650-4 [dostęp 2021-08-14] .
↑ ^a ^b Zupa z jaskółczych gniazd. traveliger.pl. [dostęp 2021-08-14]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d salangana sundajska. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-08-14]. (ang.).
↑ jaskółcze gniazda, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-14] .
↑ ^a ^b Species factsheet: Aerodramus fuciphagus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Aerodramus fuciphagus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[ibc-2] Edible-nest Swiftlet (Aerodramus fuciphagus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).

[avibase-3] D. Lepage: Edible-nest Swiftlet Aerodramus fuciphagus (Thunberg, 1812). [w:] Avibase - Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).

[iucn-4] Aerodramus fuciphagus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Collocalini Bonaparte, 1853 (1852) (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-15].

[hbwcheck5-6] Handbook of the Birds of the World and BirdLifeH.t. B.t. W.B. International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 5, grudzień 2020, s. 64 [dostęp 2021-09-15] .

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-15]. (ang.).

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Bilbile i inne ptaki ogrodów, [w:] DavidD. Alderton DavidD., Encyklopedia ptaków świata, PeterP. Barrett, Dragon, s. 443, ISBN 978-83-8172-650-4 [dostęp 2021-08-14] .

[:3-9] Zupa z jaskółczych gniazd. traveliger.pl. [dostęp 2021-08-14]. (pol.).

[:2-10] salangana sundajska. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-08-14]. (ang.).

[11] jaskółcze gniazda, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-14] .

[birdlife-12] Species factsheet: Aerodramus fuciphagus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne