Salomon August Andrée

Salomon August Andrée

Data i miejsce urodzenia	18 października 1854 Gränna
Data i miejsce śmierci	październik 1897 Wyspa Biała
Zawód, zajęcie	inżynier, fizyk, aeronauta i badacz polarny

Salomon August Andrée, znany także jako S.A. Andrée (ur. 18 października 1854 w Grännie w Szwecji, zm. w październiku 1897 na Wyspie Białej w archipelagu Svalbard) – szwedzki inżynier, fizyk, aeronauta i badacz polarny, który zginął podczas nieudanej próby zdobycia bieguna północnego balonem napełnionym wodorem.

Życiorys

Salomon August Andrée urodził się w miasteczku Gränna w południowej części Szwecji. W 1874 roku ukończył sztokholmski Królewski Instytut Technologii, na którym studiował inżynierię mechaniczną. Po zakończeniu studiów pracował początkowo jako inżynier, następnie w latach 1880-1882 był asystentem w Instytucie. Gdy w 1882 r. w czasie międzynarodowej akcji badawczej w rejonach polarnych Szwedzi założyli stację meteorologiczną i geofizyczną na Przylądku Thordsen na Spitsbergenie, kierowaną przez Nilsa Ekholma, Andrée odpowiadał w niej za obserwacje zjawisk elektrycznych w atmosferze^[1]. Był współzałożycielem, a od 1885 r. kierownikiem wydziału technicznego i głównym inżynierem szwedzkiego urzędu patentowego. Od 1894 roku był radnym z listy partii liberalnej w sztokholmskiej radzie miejskiej. Andrée publikował w czasopismach naukowych artykuły dotyczące zjawisk elektrycznych w atmosferze, przewodzenia ciepła oraz wynalazków. Był zwolennikiem rozwoju przemysłowego i technologicznego. Wierzył, że doprowadzą one do emancypacji kobiet.

Wyprawa balonowa na biegun północny

Pogrzeb członków wyprawy Andréego

Sceptycyzm Adolfa Nordenskiölda co do możliwości zastosowania balonu w wyprawach polarnych sprowokował Andréego do podjęcia próby dotarcia w ten sposób do bieguna północnego. Uzyskawszy wsparcie Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, króla Szwecji Oskara II oraz Alfreda Nobla po kilkuletnich przygotowaniach zorganizował w 1897 r. taką wyprawę.

Start balonu nastąpił 11 lipca 1897 r. Oprócz Andréego w skład załogi wszedł także inżynier Knut Frænkel i fotograf Nils Strindberg. Ostatnia wiadomość o wyprawie pochodziła z 16 lipca, kiedy to załoga statku wielorybniczego złapała gołębia pocztowego z listem nadanym z balonu 13 lipca o godz. 12.30 z pozycji 82°02′00″N 15°15′00″W/82,033333 -15,250000 z uspokajającą notatką zakończoną słowami "na pokładzie wszystko w porządku"^[2].

Ostatni obóz wyprawy został odnaleziony dopiero 6 sierpnia 1930 przez uczestników norweskiej wyprawy na statku Bratvaag. Ciało Andréego, którego zidentyfikowano po szczegółach ubioru, odnaleziono w głębi zamarzniętego strumienia. Przyczyną śmierci było prawdopodobnie spożycie mięsa niedźwiedzia polarnego zarażonego pasożytem Trichinella; taką opinię przedstawił na podstawie swoich odkryć duński naukowiec Ernst Tryde, który wyniki swoich badań opublikował w książce De döda på Vitön (Śmierć na Białej Wyspie) wydanej w 1952 roku.

Pogrzeb Andréego i pozostałych członków wyprawy miał uroczysty charakter, wziął w nim udział król Gustaw V. Ciała polarników zostały skremowane i pochowane w Sztokholmie.

Przypisy

Bibliografia

• Artykuł Andrzeja M. Kobosa na temat ekspedycji

Linki zewnętrzne

• Grenna Museum – muzeum dotyczące wyprawy S.A. Andrée (szw.)
• Krótka notka o wyprawie S.A. Andrée po dotarciu na Białą Wyspę. svalbard-images.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-30)]. (ang.)
• Historia wyprawy oraz opis odnalezionych pozostałości z wyprawy (niem.)
• Lot orła w bazie Filmweb – szwedzki film o ekspedycji balonowej na biegun północny; w roli S.A. Andrée wystąpił Max von Sydow
• Henri Lachambre: Wyprawa Andrée'go balonem do bieguna (1898) w bibliotece Polona