Salomon Calahorra

Salomon Calahorra, także Kalachora, Kalahora (ur. ok. 1530 w mieście Calahorra w północnej Hiszpanii, zm. 1596 w Krakowie) – doktor medycyny, lekarz i chirurg krakowski z XVI wieku, nadworny lekarz dwóch królów polskich, uczony i pisarz, pierwszy polski przedstawiciel całej linii lekarzy i aptekarzy, także bankierów, kupców i przedsiębiorców.

Pochodzenie

Urodził się z rodziny żydowskiej pochodzenia sefardyjskiego. Rodzina pochodziła z arabskiej Grenady i zajmowała się działalnością medyczną. Po rekonkwiście przesiedliła się do miejscowości Calahorra i od niej otrzymała swoje nazwisko. Rodzina w obawie przed inkwizycją opuściła Hiszpanię i osiadła w Holandii.

Salomon Calahorra stał się przodkiem rodu Kalahorów vel Landsbergów, który osiedlili się w Polsce, Kurlandii i Niemczech. Niemiecka linia Landsbergów otrzymała tytuł hrabiowski. Potomkowie Salomona Calahorry byli znanymi lekarzami i farmaceutami, rabinami i pisarzami, bankierami, kupcami i fabrykantami, a także politykami. Syn Mojżesz ben Salomon Kalahora, lekarz, zapoczątkował linię krakowską (polską), a Izrael Samuel ben Salomon Kalahora (ok. 1560-1640), rabin łęczycki, talmudysta, zapoczątkował linię wielkopolską (niemiecko-kurlandzką).

Edukacja

Salomon Calahorra studiował medycynę w Padwie (we Włoszech) i w Amsterdamie. Był kolegą uniwersyteckim Jana Kochanowskiego.

Działalność zawodowa

W pierwszej połowie XVI w. osiedlił się w Krakowie. Przyjął obywatelstwo polskie i rozpoczął praktykę lekarską. Szybko zyskał sławę jako znakomity lekarz i chirurg. Ceniono jego wiedzę i uczoność. Posługiwał się płynnie kilkoma językami, w tym także łaciną i językiem polskim. Dzięki zdolnościom i rekomendacji Jana Kochanowskiego, podówczas sekretarza królewskiego, Salomon Calahorra został medykiem nadwornym króla polskiego Zygmunta Augusta, który w 1570 zwolnił go od wszelkich powinności i podatków. Następnie został lekarzem osobistym króla Stefana Batorego, który w 1578 podobnie jak jego poprzednik zaliczył go w skład lekarzy dworskich, a wszystkie przywileje i ulgi przyznał nie tylko lekarzowi, ale też jego żonie i dzieciom.

Według tradycji tomaszowskiej rodzinny Landsbergów, odnotowanej przez Joannę Kulmową, fraszka Jana Kochanowskiego „O Doktorze Hiszpanie” odnosiła się do lekarza Salomona Calahorry, przyjaciela poety, a nie do Piotra Roizjusza (ok. 1505-1571), doktora praw.

Publikacje

Według M. Bersohna, Salomon Calahorra opublikował rozprawkę w języku łacińskim dotyczącą febry i jej leczenia.

Zobacz też znanych potomków Salomona Calahorry

• Aron Kalahora, lekarz krakowski działający w połowie XVIII wieku, potomek Salomona.
• Izrael Samuel Kalahora (ok. 1560-1640), rabin łęczycki, talmudysta, syn Salomona.
• Josef Kalahora (1601-1696), rabin i pisarz, prawnuk Salomona.
• Matajasz Kalahora (zm. 1663), lekarz i aptekarz krakowski, wnuk Salomona.
• Mojżesz Kalahora, lekarz krakowski, syn Salomona.
• Aleksander Landsberg (1859-1928), fabrykant tomaszowski.
• Hilary Landsberg (1834-1898), fabrykant tomaszowski.
• Leopold Landsberg (1861-1935), fabrykant i przedsiębiorca z Łodzi.
• Marceli Landsberg (1890-1951), lekarz, profesor Akademii Medycznej w Łodzi.

Bibliografia

• Mathias Bersohn, Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich, Warszawa 1905: Druk Piotra Laskauera i S-ki, s. 47-48, s.v. Kalachora Salomon (przedrukowano: Warszawa 1983: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe).
• Paweł Fijałkowski, Kalahora Salomon, [w:] Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski (red.), Polski Słownik Judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie, t. 1, Warszawa 2003: Prószyński i S-ka, ​ISBN 83-7255-126-X​, s. 743.
• Joanna Kulmowa, Ciułanie siebie, Warszawa 1995: Wydawnictwo Książkowe „Twój Styl”, ​ISBN 83-85443-86-X​, s. 294.
• JoannaJ. Kulmowa JoannaJ., Topografia myślenia, MagdalenaM. Słysz (red.), Warszawa: Iskry, 2001, s. 116, ISBN 83-207-1686-1, OCLC 316466051 .