Saltaire

Saltaire[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Dawne hale fabryczne Saltaire od strony Leeds and Liverpool Canal
Państwo

 Wielka Brytania

Kraj

 Anglia

Spełniane kryterium

Kulturowe: ii, iv

Numer ref.

1028

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2001
na 25. sesji

Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Saltaire”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Ziemia53°50′13,999″N 1°47′25,001″W/53,837222 -1,790278
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Saltaire – wiktoriańskie modelowe miasteczko położone w Shipley, części miasta Bradford, w hrabstwie West Yorkshire w Anglii. Wiktoriański Salt's Mill i związana z nim dzielnica mieszkaniowa położona nad rzeką Aire oraz kanałem Leeds – Liverpool są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO i są jednym z punktów na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.

Historia

Saltaire zostało zbudowane w 1851 roku przez Sir Titusa Salta, wiodącego przemysłowca w przemyśle wełnianym Yorkshire. Nazwa wsi jest połączeniem nazwiska założyciela i nazwy rzeki. Salt przeniósł swoją działalność (pięć osobnych fabryk) z Bradford do tego miejsca w pobliżu Shipley, aby umieścić swoją dużą fabrykę włókienniczą przy kanale Leeds – Liverpool oraz w przy linii kolejowej. Salt zatrudniał lokalnych architektów Francisa Lockwooda i Richarda Mawsona[1].

Salt budował zgrabne kamienne domy dla swoich robotników (znacznie lepsze niż slumsy w Bradford), umywalnie z bieżącą wodą, łaźnie, szpital i instytut rekreacji i edukacji, z biblioteką, czytelnią, salą koncertową, salą bilardową i laboratorium naukowym. Wieś miała szkołę dla dzieci robotników, ogródki działkowe, park i przystań[2]. Wspierał także lokalne inicjatywy, takie jak założenie zespołu bębniarzy i flecistów dla chłopców w wieku szkolnym i orkiestrę dętą, prekursora dzisiejszego zespołu Hammonds Saltaire, dla mężczyzn z wioski[3].

Dzięki połączeniu wysokiej jakości mieszkań, zatrudnienia, rekreacji, placówek edukacyjnych i usług socjalnych, wzorcowe miasto stanowiło przełomowy przykład oświeconego planowania urbanistycznego z XIX wieku[4][5].

Sir Titus zmarł w 1876 roku i został pochowany w mauzoleum przylegającym do kościoła kongregacyjnego. Kiedy zmarł syn Sir Titusa Salta, Titus Salt Junior, Saltaire zostało przejęte przez spółkę, która obejmowała Sir Jamesa Robertsa z Haworth.

(c) Roger May, CC BY-SA 2.0
Domy robotnicze w Saltaire
Zjednoczony Kościół Reformowany, Saltaire

Salts Mill dzisiaj

Fabryka tekstyliów w Salts Mill została zamknięta w lutym 1986 roku. W następnym roku Jonathan Silver kupił budynek i rozpoczął jego renowację[1]. Dziś jest tu centrum kultury i handlu[6]. W głównym budynku fabryki znajdują się:

  • galeria sztuki 1853: kilka dużych pomieszczeń poświęconych dziełom znanego bradfordczyka, artysty Davida Hockneya: obrazy, rysunki, fotomontaże i elementy scenografii.
  • firmy przemysłowe, w tym producent elektroniki ARRIS International plc (dawniej Pace plc).
  • sklepy sprzedające książki, artykuły artystyczne, biżuterię, odzież outdoorową, antyki, garnitury, rowery i artykuły gospodarstwa domowego; ostatni zawiera utwory znanych projektantów, takich jak Alvar Aalto i Philippe Starck.
  • restauracje i kawiarnie.

Zdjęcia

  • Victoria Hall, Saltaire Village

    Victoria Hall, Saltaire Village

  • Salts Mill

    Salts Mill

  • Salts Mill i rzeka Aire

    Salts Mill i rzeka Aire

  • Salts Mill

    Salts Mill

  • Wewnątrz Saltaire Congregational Church

    Wewnątrz Saltaire Congregational Church

Przypisy

  1. ↑ a b Greenhalf 1997.
  2. ↑ Holroyd 1873.
  3. ↑ Hammonds Band.
  4. ↑ Bell, C. i R. (1972) City Fathers: The early history of town planning in Britain, Penguin, Harmondsworth.
  5. ↑ Cherry, G. (1979) „The Town Planning Movement and the Late Victorian City”, Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, tom. 4, nr 2, s. 306–319.
  6. ↑ Salts Mill Saltaire Bradford – A Project Completed, www.toppandco.com [dostęp 2019-03-09].

Bibliografia

  • Jim Greenhalf: Salt & Silver: A Story of Hope. Bradford Libraries, 1997. ISBN 0-907734-52-9.
  • Julia Bolton Holloway: Sir James Roberts. [dostęp 2009-10-17].
  • Abraham Holroyd: Saltaire and its Founder. Piroisms Press, 2000. ISBN 0-9538601-0-8.
Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO w Wielkiej Brytanii[A]

Flag of UNESCO.svg

Anglia
Szkocja
Walia
Irlandia Północna
Brytyjskie terytoria zamorskie
Wykreślone z listy

Wielka Brytania

  1. ↑ Nazwy według Polskiego Komitetu ds. UNESCO

Media użyte na tej stronie

United Kingdom adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of the United Kingdom
Flag of England.svg
Flag of England. Saint George's cross (a red cross on a white background), used as the Flag of England, the Italian city of Genoa and various other places.
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Saltaire Salts Mill.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Jungpionier (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Salts Mill (1853) in Saltaire, West Yorkshire (England)

  • own work; photo taken on 23 May 2006
Saltaire Building.JPG
Autor:

Mark Jankowski

Oryginalnym przesyłającym był Markj 87 z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
An elaborate building located in Saltaire
Salts Mill 2.jpg
Salts Mill from Shipley
Cottages at Saltaire - geograph.org.uk - 1636205.jpg
(c) Roger May, CC BY-SA 2.0
Cottages at Saltaire Immaculately maintained cottages in Saltaire, Yorkshire
Saltaire Victoria Hall 1.jpg
Autor: Foto43, Licencja: CC BY 2.0
Victoria Hall, Saltaire, West Yorkshire. Process: 5 x RAW to 1 x HDR then tone mapped to 1 x TIF
Saltaire Salts Mill 1.jpg
Autor: Foto43, Licencja: CC BY 2.0
Salts Mill from side of the bridge over the Leeds & Liverpool Canal at Saltaire, West Yorkshire. Process: 5 x RAW to 1 x HDR then tone mapped to 1 x TIF