Sambar (rodzaj ssaka)

Sambar
	Rusa
	C.H. Smith, 1827
	; Przedstawiciel rodzaju – sambar jednobarwny (R. unicolor)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	jelenie
Plemię	Cervini
Rodzaj	sambar
	Typ nomenklatoryczny
	Cervus unicolor Kerr, 1792
Synonimy
	Rusas Brookes, 1828; Hippelaphus Bonaparte, 1837; Russa J.E. Gray, 1843; Russa S. Müller & Schlegel, 1845; Hippelaphi Sundevall, 1846; Melanaxis Heude, 1888; Sambur Heude, 1888; Roussa Heude, 1888; Ussa Heude, 1888; Sambar Lydekker, 1915; Epirusa Zdansky, 1925;
Gatunki
	8 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	8 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Sambar^[11] (Rusa) – rodzaj ssaka z podrodziny jeleni (Cervinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji^[12]^[13]^[14].

Morfologia

Długość ciała 130–210 cm, długość ogona 8–33 cm, wysokość w kłębie 55–160 cm; długość poroża samców 25–128 cm; masa ciała samic 40–230 kg, samców 40–350 kg^[13].

Systematyka

Etymologia

Rusa (Rusas, Russa): mal. rusa „jeleń”^[15].
Hippelaphus: gr. ιππελαφος ippelaphos „koń-jeleń”, od ιππος ippos „koń”; ελαφος elaphos „jeleń”^[16]. Gatunek typowy: Cervus hippelaphus de Blainville, 1822 (= Cervus unicolor Kerr, 1792).
Melanaxis: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; rodzaj Axis C.H. Smith, 1827 (aksis)^[17]. Gatunek typowy: Cervus alfredi P.L. Sclater, 1870.
Sambur (Sambar): hindi sambre „jeleń”, od sanskryckiego çambara „rodzaj jakiegoś jelenia”^[18]. Gatunek typowy: Cervus aristotelis G. Cuvier, 1823 (= Cervus unicolor Kerr, 1792).
Roussa: wariant pisowni mal. rusa „jeleń”^[15]. Gatunek typowy: Cervus equinus^[e] G. Cuvier, 1823.
Ussa: forma mal. rusa „jeleń” używana na Filipinach^[19]. Gatunek typowy: Ussa barandanus^[f] Heude, 1888.
Epirusa: gr. επι epi „blisko”^[20]; rodzaj Rusa C.H. Smith, 1827. Gatunek typowy: †Epirusa hilzheimeri Zdansky, 1925.

Podział systematyczny

Pozycja systematyczna gatunków w obrębie rodzaju Rusa jest kontrowersyjna. Rusa wydaje się być parafiletyczny w stosunku do Cervus, ponieważ badania molekularne przeprowadzone w 2020 roku wykazały R. timorensis i R. unicolor są bliżej spokrewnione z Cervus niż z R. marianna i R. alfredi^[21]; jednakże inne badania molekularne i morfologiczne wskazują na bliski związek między Rusa i Rucervus^[22]. Jest prawdopodobne, że Rusa zostanie podzielony na dwa odrębne rodzaje (jeden dla R. timorensis i R. unicolor, a drugi dla R. marianna i R. alfredi) lub włączony do Cervus^[12]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[12]^[11]:

Rusa alfredi (P.L. Sclater, 1870) – sambar kropkowany
Rusa marianna (Desmarest, 1822) – sambar filipiński
Rusa timorensis (Blainville, 1822) – sambar sundajski
Rusa unicolor (Kerr, 1792) – sambar jednobarwny

Opisano również gatunki wymarłe:

Rusa hilzheimeri (Zdansky, 1925)^[10] (Azja; plejstocen).
Rusa kendengensis (Dubois, 1908)^[23] (Azja; fanerozoik).
Rusa pachygnathus Zdansky, 1925^[10] (Azja; plejstocen).
Rusa stehlini (Koenigswald, 1933)^[24] (Azja; plejstocen).

Uwagi

↑ ^a ^b ^c Niepoprawna późniejsza pisownia Rusa C.H. Smith, 1827.
↑ Młodszy homonim Hippelaphus Goldfuss, 1820 (Bovidae).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hippelaphus Bonaparte, 1837 (nie jako mianownik w liczbie pojedynczej).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Sambur Heude, 1888.
↑ Podgatunek R. unicolor.
↑ Podgatunek R. marianna.

Przypisy

↑ Rusa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ C.H. Smith: The seventh order of the Mammalia. The Ruminantia. W: E. Griffith (red.) & G. Cuvier: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 4. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 105. (ang.).
↑ J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 62. (ang.).
↑ Ch.L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. strona nienumerowana. (wł.).
↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 179. (ang.).
↑ S. Müller & H. Schlegel: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche overzeesche bezittingen. Cz. 3. Leiden: In commissie bij. S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1844, s. 210. (niderl.).
↑ C.J. Sundevall. Methodisk öfversigt af Idislande djuren, Linnés Pecora. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1844, s. 177, 1844. (szw. • łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d P.M. Heude: Etude sur les ruminants de l’Asia orientale. Cerfs des Philipines et de l’Indo-Chine. W: P.M. Heude: Mémoires concernant l’histoire naturelle de l’Empire chinois. T. 2. Chang-hai: Impr. de la Mission catholique, 1888, s. 8. (fr.).
↑ R. Lydekker: Catalogue of the ungulate mammals in the British Museum (Natural History). Cz. 4: Artiodactyla, families Cervidæ (deer), Tragulidæ (chevrotains), Camelidæ (camels and llamas), Suidæ (pigs and peccaries), and Hippopotamidæ (hippopotamuses). London: The Trustees, 1915, s. 91. (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Zdansky. Fossile Hirsche Chinas. „Palaeontologia Sinica”. C. 2, s. 3–90, 1925. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 312. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 417–418. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rusa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Palmer 1904 ↓, s. 613.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 325.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 407.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 617.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 703.
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 83. (ang.).
↑ N.S. Heckeberg. The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. „PeerJ”. 8, s. e8114 (1–3), 2020. DOI: 10.7717/peerj.8114. (ang.).
↑ C.P. Groves & P. Grubb: Ungulate Taxonomy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2011, s. 71–107. ISBN 978-1-4214-0093-8. (ang.).
↑ E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. (2). 25, s. 1259, 1908. (niderl.).
↑ G.H.R. von Koenigswald. Beitrag zur Kenntnis der fossilen Wirbeltiere Javas I. teil. „Wetenschappelijke Mededeelingen (Dienst van den Mijnbouw in Nederlandsch Indië)”. 23, s. 1–127, 1933. (niem.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[uwaga1-3] Niepoprawna późniejsza pisownia Rusa C.H. Smith, 1827.

[5] Młodszy homonim Hippelaphus Goldfuss, 1820 (Bovidae).

[9] Niepoprawna późniejsza pisownia Hippelaphus Bonaparte, 1837 (nie jako mianownik w liczbie pojedynczej).

[12] Niepoprawna późniejsza pisownia Sambur Heude, 1888.

[23] Podgatunek R. unicolor.

[25] Podgatunek R. marianna.

[itis-1] Rusa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Smith-2] C.H. Smith: The seventh order of the Mammalia. The Ruminantia. W: E. Griffith (red.) & G. Cuvier: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 4. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 105. (ang.).

[Brookes-4] J. Brookes: A catalogue of the Anatomical and Zoological Museum of Joshua Brookes. Cz. 16. London: Richard Taylor, 1828, s. 62. (ang.).

[bon-6] Ch.L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. strona nienumerowana. (wł.).

[Gray-7] J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 179. (ang.).

[mul&sch-8] S. Müller & H. Schlegel: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche overzeesche bezittingen. Cz. 3. Leiden: In commissie bij. S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1839–1844, s. 210. (niderl.).

[sun-10] C.J. Sundevall. Methodisk öfversigt af Idislande djuren, Linnés Pecora. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. För år 1844, s. 177, 1844. (szw. • łac.).

[Heude-11] P.M. Heude: Etude sur les ruminants de l’Asia orientale. Cerfs des Philipines et de l’Indo-Chine. W: P.M. Heude: Mémoires concernant l’histoire naturelle de l’Empire chinois. T. 2. Chang-hai: Impr. de la Mission catholique, 1888, s. 8. (fr.).

[Lydekker-13] R. Lydekker: Catalogue of the ungulate mammals in the British Museum (Natural History). Cz. 4: Artiodactyla, families Cervidæ (deer), Tragulidæ (chevrotains), Camelidæ (camels and llamas), Suidæ (pigs and peccaries), and Hippopotamidæ (hippopotamuses). London: The Trustees, 1915, s. 91. (ang.).

[zda-14] O. Zdansky. Fossile Hirsche Chinas. „Palaeontologia Sinica”. C. 2, s. 3–90, 1925. (niem.).

[Cichocki&inni-15] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 176. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 312. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Mattioli-17] S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 417–418. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-18] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Rusa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792360_613]-19] Palmer 1904 ↓, s. 613.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA325_325]-20] Palmer 1904 ↓, s. 325.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792154_407]-21] Palmer 1904 ↓, s. 407.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792364_617]-22] Palmer 1904 ↓, s. 617.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792450_703]-24] Palmer 1904 ↓, s. 703.

[jae-26] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 83. (ang.).

[Heckeberg-27] N.S. Heckeberg. The systematics of the Cervidae: A total evidence approach. „PeerJ”. 8, s. e8114 (1–3), 2020. DOI: 10.7717/peerj.8114. (ang.).

[Groves&Grubb-28] C.P. Groves & P. Grubb: Ungulate Taxonomy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2011, s. 71–107. ISBN 978-1-4214-0093-8. (ang.).

[dub-29] E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. (2). 25, s. 1259, 1908. (niderl.).

[koe-30] G.H.R. von Koenigswald. Beitrag zur Kenntnis der fossilen Wirbeltiere Javas I. teil. „Wetenschappelijke Mededeelingen (Dienst van den Mijnbouw in Nederlandsch Indië)”. 23, s. 1–127, 1933. (niem.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[c]

[7]

[8]

[d]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[e]

[19]

[f]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne