Samnorsk

Samnorsk („wspólny norweski”) – dawny, nigdy niezrealizowany^[1] eksperyment integracji dwóch odmian języka norweskiego: bokmål i nynorsk w ich formie pisanej. Był elementem polityki językowej rządu w latach 50–60 XX w. Celem było utworzenie jednolitej, ogólnonarodowej formy języka norweskiego, zastępującej dwa istniejące standardy. Ostatecznie pomysł zarzucono w 2002^[2].

Początki

Bjørnstjerne Bjørnson, założyciel Riksmålsforbundet

Zasadniczy czas przeprowadzenia tego eksperymentu to lata 1915–1964^[1]. Eksperyment był przede wszystkim próbą uspokojenia sytuacji, w której dwie ustandaryzowane odmiany języka, obie zrozumiałe dla Norwegów, walczyły o uprzywilejowaną pozycję^[1]. W latach 1916–1926 działała organizacja „Østlandsk reisning” opowiadająca się za stworzeniem Samnorsk na bazie dialektów z południowego wschodu kraju^[3]. Reforma ortograficzna z roku 1917 była również krokiem w stronę stworzenia jednej ogólnonorweskiej odmiany; sankcjonując oba standardy, zaakceptowano opcjonalne formy wyrazowe w obu odmianach^[1]. Jednak reformę kontestowali użytkownicy wersji bokmål, twierdząc, że zbytnio uproszczono pisownię i odrzucili poprawki mające na celu unifikację języka. Kolejna reforma, w roku 1938, przeprowadzona przez będącą u władzy partię labourzystowską, również była przeprowadzona w duchu powstania zunifikowanej odmiany Samnorsk. Istotą tej reformy była znaczne zredukowanie wpływów językowych klas wyższych, co dawało dobry punkt wyjściowy do unifikacji^[3]. Po raz kolejny pokrzywdzeni poczuli się użytkownicy wersji bokmål, którzy już nie mogli polegać na wersji mówionej języka przy próbie jego zapisu^[1].

Lata powojenne

Podział językowy Norwegii

W okresie powojennym doszło do kolejnego rozwarstwienia w odmianie bokmål; powstały trzy formy: konserwatywna, umiarkowana (używana głównie przez klasę robotniczą) i radykalna, dość zbliżona do standardu nynorsk^[1]. Próby powojenne zostały odrzucone przez społeczeństwo norweskie, w roku 1951 zorganizowano akcję rodzicielską przeciw Samnorsk (Die Foreldreaksjonen mot samnorsk) zorganizowaną przez Riksmålforbundet. Odbyła się ona w Oslo, choć uzyskała poparcie z całego kraju. Zebrano ok. 500 000 podpisów przeciw unifikacji języka. Poprawiano pisownię w podręcznikach szkolnych. Krytyką został obrzucony Komitet Języka Norweskiego, który powstał w roku 1952, a miał za zadanie przygotować nowy standard podręczników szkolnych w duchu unifikacji pisowni i zastosowaniu „form pośrednich”, ani konserwatywnych ani radykalnych^[1]. Konserwatywna prawica, mając poparcie użytkowników bokmålu próbowała wykorzystać potknięcie polityki Samnorsk, prowadzonej przez lewicę, do odsunięcia u władzy labourzystów.

Schyłek reformy

W latach 60. XX w. przeważała koncepcja „pokoju językowego”, polegająca raczej na unikaniu awantur niż budowie jednego wspólnego języka^[1]. W roku 1972 powstała istniejąca do dziś Rada Języka Norweskiego^[3], w której zasiadają nie tylko językoznawcy i nauczyciele, ale również strony konfliktu, organizacje lobbujące na rzecz konkretnej odmiany. Reforma z 1981 przeprowadzona przez Komitet uzyskała poparcie rządu, a wprowadzone zmiany dawały użytkownikom języka dużą możliwość wyboru między poszczególnymi formami. Jednak w jej wyniku obie odmiany znów oddaliły się od siebie^[1]. Ostatecznie eksperyment zakończono 13 grudnia 2002 oświadczeniem rządu norweskiego^[4].

Przypisy