Samo Tomášik

Samuel Tomášik
Pastor
Kraj działania	Słowacja
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1813 Jelšavská Teplica
Data i miejsce śmierci	10 września 1887 Chyžné
Wyznanie	luteranizm
Kościół	Ewangelicki Kościół Augsburskiego Wyznania na Słowacji

Samo Tomášik, właśc. Samuel Tomášik, ps. Kozodolský, Tomášek (ur. 8 lutego 1813 w Jelšavskej Teplicy, obecnie Gemerské Teplice, zm. 10 września 1887 w Chyžném) – słowacki poeta romantyczny i prozaik oraz pastor luterański.

Życiorys

Swoją edukację rozpoczął w Jelšavie oraz Gemerze. Później studiował w Rożniawie oraz Kieżmarku, Krakowie i Wieliczce. Po zakończeniu studiów dwa lata był nauczycielem w Bánréve, ale powrócił do domu, gdy nagle zachorował jego ojciec. Po śmierci ojca został pastorem luterańskim w Chyžném. W latach 1856–1860 był nauczycielem w pierwszej słowackiej szkole wyższej w Revúcy.

Hej Słowianie

Samo Tomášik najbardziej znany jest obecnie z wiersza Hej Słowacy (Hej, Slováci) z 1834 roku, który stał się hymnem wszechsłowiańskim. Do jego napisania zainspirował go Mazurek Dąbrowskiego^[1] – polski hymn narodowy. W pierwszych wydaniach druków pieśni Tomášika, w których nie było zapisu nutowego, przy tekście umieszczano uwagę: Spiva se jako „Jeste Polska”^[2]. Słowacka pieśń wzorowana na Mazurku Dąbrowskiego napisana przez Tomášika została wkrótce przetłumaczona na język czeski oraz język rosyjski. Pieśń wkrótce stała się hymnem panslawistów głoszących jedność wszystkich Słowian.

W 1848 roku na Zjeździe Wszechsłowiańskim w Pradze, została przyjęta jako oficjalny hymn wszechsłowiański^[3]. Później w latach 1939–1945 stał się także hymnem państwowym Słowacji, a po 1945 roku został przyjęty przez Jugosławię jako hymn państwowy. Po rozpadzie Jugosławii w 1992 przyjęto pieśń jako hymn FRJ, następnie w latach 2003–2006 stała się ona hymnem Serbii i Czarnogóry.

Dzieła

Oprócz tekstu do pieśni Hej Słowianie Samo Tomášik napisał również wiele innych utworów, m.in.

• Básně a písně – zbiór opowiadań (1888)
• Hej, Slováci (oryginalnie Hej Slovane) – Hymn wszechsłowiański (1834)
• Hladomra – legenda (1846)
• Bašovci na Muránskom zámku – powieść (1864)
• Sečovci, veľmoži gemerskí – powieść (1865)
• Vešelínovo dobytie Muráňa – powieść (1867)
• Odboj Vešelínov – powieść (1870)
• Malkotenti – powieść (1873)
• Kuruci – powieść (1876)
• Pamäti gemersko-malohontské (1872)
• Denkwürdigkeiten des Muranyer Schlosses, mit Bezug auf die Vaterländische Geschichte (1883)
• Barón Trenck
• Svadba pod Kohoutem – dramat (w rękopisie)
• Kolo Tatier čierňava – pieśń rewolucyjna
• Hej, pod Kriváňom (oryginalnie Hej, pod Muráňom) – pieśń
• Ja som bača veľmi starý

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Russocki, Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej. Zarys dziejów, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
• Wacław Panek, Gaude mater Polonia, Nasza księgarnia, Warszawa 1990.
• J. Gołąbek, Jeszcze Polska nie zginęła wśród Slowian, Przegląd Humanistyczny 1924.